Jak program Global Compact wpisuje się w fundamentalne cele ONZ

Wywiad z Marc Destanne de Bernis

Stałym Koordynatorem Systemu Narodów Zjednoczonych w Polsce

1. Jak program Global Compact wpisuje się w fundamentalne cele ONZ?

Global Compact jest platformą dialogu, popierającą takie praktyki stosowane przez światowy biznes, które są zgodne z uniwersalnymi zasadami etycznymi, i których propagowanie jest nieodłączną częścią misji NZ. Innymi słowy, Global Compact to inicjatywa będąca swoistym instrumentem realizacji celów ONZ, promująca ideę obywatelskiego stosunku do środowiska społecznego. Jest to wspólne przedsięwzięcie różnych agend ONZ, tworzących globalną sieć, co w znaczący sposób powinno ułatwić wprowadzenie w życie założeń programu. Dziewięć podstawowych zasad Global Compact odwołuje się bezpośrednio do zasad dotyczących praw człowieka, ochrony środowiska i standardów pracy. Ich uniwersalność daje możliwość utworzenia globalnej platformy dyskusji na temat społecznej odpowiedzialności biznesu. Ponadto, osobiste zaangażowanie Sekretarza Generalnego zwiększa szanse powodzenia programu, gdyż aktywizuje środowiska najwyższych rangą liderów biznesu i tym samym przyspiesza wprowadzanie w życie zasad Global Compact.

2. Global Compact ogłoszono na początku 1999 roku. Jak ocenia Pan postęp wdrażania tej inicjatywy?

Po raz pierwszy inicjatywę tę wysunął Kofi Annan podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos w styczniu 1999. W swoim przemówieniu zachęcał przywódców światowego biznesu do wspólnego utworzenia silnych filarów nowej światowej gospodarki. Korzyści wynikające z globalizacji dostępne będą wszystkim ludziom na Ziemi.

Apel ten spotkał się z pozytywną reakcją.
W lipcu zeszłego roku przedstawiciele największych firm spotkali się w siedzibie NZ w Nowym Jorku i wyrazili oficjalne poparcie dla Global Compact. Nadało to impetu procesowi kształtowania się modelu odpowiedzialnego biznesu, i dostarczyło przykłady i wzorce dla innych przedsiębiorstw.
Global Compact, jako program oparty na prawdziwym zaangażowaniu stron i pozbawiony zbędnych formalności, stanowi bezprecedensowe forum dialogu i wymiany doświadczeń, i między innymi, dlatego spotkał się z tak dużym zainteresowaniem ze strony zarówno biznesu, jak i społeczności międzynarodowej.

Najbliższym celem jest rozszerzenie Global Compact, tak, by do roku 2002 uczestniczyło w programie 1000 firm. Wydawać się może to zbyt ambitnie, lecz w obliczu faktu, iż coraz większa liczba przedsiębiorstw postrzega współpracę z otoczeniem społecznym jako imperatyw w erze nowej, globalnej gospodarki, plan ten jest dość realistyczny. Nawet jeśli do wyznaczonego celu zbliżać się będziemy małymi krokami, z pewnością przysłuży się dobru całej ludzkości.

3. Jak brzmi najważniejsze przesłanie dla Polski?

W czasie ostatniej dekady Polska stała się krajem bardzo otwartym, zarówno gospodarczo jak i politycznie. Jest zatem podatna na wpływ zjawisk wynikających z globalizacji. Jak wiadomo, obecnie globalizacja jest gorącym tematem, wywołującym wiele sporów, co obrazują ostatnie wydarzenia z Seattle czy z Pragi. Procesy globalizacyjne przebiegają nierównomiernie dla różnych grup społecznych i narodów, stąd nieodzowne wydaje się nawiązanie dialogu, w którym wezmą udział wszyscy uczestnicy globalnej społeczności, przedstawiciele wszystkich stron: pracodawców, związków zawodowych, społeczności lokalnych. Taka wielostronna dyskusja jest elementem, którego jak dotąd brakowało.

Polska, jako członek społeczności międzynarodowej, jest naturalnym partnerem w tej debacie. Jej głos pomoże uniknąć ewentualnych niekorzystnych efektów globalizacji, związanych z nierówną dystrybucją zysków i nierównowagą wpływów, jakie poszczególne państwa i organizacje mają na proces ustalania reguł rządzących światową gospodarką.

4. Jak program Global Compact może być wdrażany lokalnie, a w szczególności jak widzi Pan ten proces w Polsce?

Pierwszym krokiem jest oficjalne otwarcie programu w Polsce. Wspólnie z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej oraz z Forum Odpowiedzialnego Biznesu organizujemy seminarium. Odbędzie się ono 11 kwietnia, a głównym założeniem jest dokonanie prezentacji Global Compact i zyskanie poparcia dla programu wśród przedstawicieli biznesu w Polsce. Najistotniejsza będzie jednak faza operacyjna wdrażania programu, istnieje więc potrzeba zdefiniowania pewnych pojęć i przyjęcia konkretnego sposobu działania.

Istniej potrzeba wypracowania polskiego modelu firmy odpowiedzialnej, w którym uczestniczyć będą wszyscy interesariusze. Potrzebne jest stworzenie pewnego rodzaju forum, które służyć będzie dyskusji, wymianie doświadczeń i wskazówek, dotyczących konkretnych działań i praktyk, jakie powinny być stosowane przez odpowiedzialny społecznie biznes.
Działania w tym kierunku już podjęliśmy wspólnie z Forum Odpowiedzialnego Biznesu w ramach Programu "21 firm na XXI wiek".

Global Compact nie może wyręczać rządów w ich działalności, natomiast ma mobilizować firmy do wprowadzania zmian w sposobie prowadzenia polityki; zmian, które leżą w ich najlepiej pojętym interesie. Polskie społeczeństwo, władze i sektor biznesu są współzależne, a okrągły stół Global Compact, umożliwi wspólne znalezienie lokalnych rozwiązań dla globalnych problemów.
Jednakże, w fazie początkowej, rząd spełni ogromnie ważną rolę - określi zasady, na jakich opierać się będzie przedsięwzięcie. Ponadto, będzie czuwał nad zintegrowaniem działań na szczeblu lokalnym, by włączyć je w globalny nurt Global Compact, by faktycznie odzwierciedlały dziewięć zasad programu.
Samo zaangażowanie się świata biznesu w ochronę wartości etycznych nie zwalnia rządu z obowiązku ochrony praw człowieka, w tym praw pracodawców i pracowników, czy też ochrony środowiska naturalnego. Odpowiedzialna postawa biznesu nie zastępuje, lecz uzupełnia działania ze strony władz. Co więcej, przedsiębiorstwa tylko wtedy mogą stosować odpowiedzialne społecznie praktyki, gdy władze stworzą korzystne do tego warunki. Nie mniej jednak, to właśnie biznes stanowić ma motor całego przedsięwzięcia, i przede wszystkim od postawy liderów biznesu zależy jego powodzenie.

Po seminarium, zostaną podjęte kroki promujące zasady Global Compact w Polsce; wypracujemy metody postępowania łączące zasady z konkretnymi działaniami. Wspólnie z Forum Odpowiedzialnego Biznesu zorganizujemy cykl przedsięwzięć, których celem będzie zwrócenie uwagi na kwestie odpowiedzialności społecznej firm, oraz pokazanie jak firmy mogą współdziałać z innymi partnerami, by razem przyczyniać się do poprawy sytuacji polskiego społeczeństwa. Mamy też nadzieję, że nasze wysiłki przyczynią się do rozwoju "kapitału społecznego" w Polsce.

Bardzo ważne jest to, by do dyskusji nad Global Compact zaprosić zainteresowanych liderów biznesu, i wykorzystać ich cenne doświadczenia by wspólnie wypracować metody wdrażania programu na szczeblu lokalnym. Pomocna będzie przy tym witryna internetowa, jaką uruchomimy po seminarium, służąca wymianie poglądów i spostrzeżeń.

Chciałbym podkreślić, że nasza inicjatywa jest pierwszą tego typu w regionie, i pragniemy rozszerzyć nasze działania na całą Europę Środkową i Wschodnią.

5. Jakie czynniki uznałby Pan za najważniejsze w procesie wdrażania Global Compact w Polsce?

Najważniejszym elementem w procesie wdrażania Global Compact w Polsce jest zbudowanie trwałego związku pomiędzy biznesem i partnerami. Należy podkreślić, że inicjatywa ta nie jest jednorazowym przedsięwzięciem, a długofalowym procesem. Dlatego tak ważna jest trójstronna współpraca, obejmująca stronę rządową, biznes i społeczeństwo.
Mimo, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat Polska zrobiła ogromne postępy na drodze rozwoju, ciągle jest jeszcze wiele dziedzin, które wymagają bliższego przeanalizowania i poprawy. Mamy nadzieję, że zdobędziemy wystarczające poparcie i zasoby - głównie zasobów ludzkie- po to by przeprowadzać kolejne akcje i zacząć wdrażać projekty pilotażowe, nawiązujące do specyfiki warunków polskich. Już dziś na rynku polskim działają firmy, które oficjalnie wsparły Global Compact w Nowym Jorku w lipcu zeszłego roku; obecnie zależy nam na zaangażowaniu jak największej liczby firm rdzennie polskich. Ich współpraca zagwarantuje powodzenie inicjatywy w Polsce.

Wierzę, że Global Compact jest bardzo interesującym przedsięwzięciem, i pomoże nam zmienić świat, nawet, jeśli zmiany te będą czynione drobnymi krokami.

Biuletyn nr 3 kwiecień 2001

opr. MK/PO