Wrosło w śląską ziemię

Feniks'99 dla „Czarnych kart Kościoła” Vittorio Messoriego w kategorii autora zagranicznego, Feniks'2000 dla „Kościoła XX wieku” — rozmów Ewy K. Czaczkowskiej w kategorii publicystyki i popularyzacji — to ostatnio przyznane nagrody wydawców katolickich dla publikacji „Księgarni św. Jacka”. W rankingu najlepiej sprzedających się książek religijnych prowadzonym przez „Gościa Niedzielnego” po raz kolejny pozycja tego wydawnictwa uplasowała się na pierwszym miejscu w rocznym podsumowaniu. Bestsellerem roku 1998 były „Czarne karty Kościoła”, które rozeszły się już w nakładzie prawie 40 tys., a 1999 — rozmowa ks. Jerzego Szymika z bp. Alfonsem Nossolem „Być dla, czyli myśleć sercem”. Inne książki cieszące się wielką poczytnością to m.in. „Radykalni” Marcina Jakimowicza (nakład 20 tys. egz.), „Przed świtem” Eugenio Zollego, a z najnowszych: „Cud” Vittorio Messoriego oraz „Pius XII i druga wojna światowa w tajnych archiwach watykańskich” Pierre'a Bleta.

To tylko niektóre pozycje z długiej listy propozycji Wydawnictwa „Księgarnia św. Jacka”, które w tym roku obchodzi 75-lecie istnienia.

Wywodzi się z „Księgarni Katolickiej”, założonej w lutym 1925 r. przez ks. Teofila Bromboszcza, ks. Teodora Kubinę, ks. Jana Szymałę i ks. Wojciecha Szołtysika, która wkrótce rozszerzyła swą działalność i 25 maja 1925 r. zmieniła nazwę na „Księgarnia i Drukarnia Katolicka”. Borykało się z wieloma trudnościami: finansowymi, konfiskatą majątku w czasie II wojny światowej, cenzurą, reglamentacją papieru i innym restrykcjami w okresie komunizmu, starało się jednak zawsze służyć Kościołowi i ludziom, przede wszystkim na Śląsku.

Księgarnia zaistniała

na rynku wydawniczym

kraju już w 1927 r. wydając Rytuał Rzymski dla całego Kościoła w Polsce, zawierający obrzędy wszystkich sakramentów. Natomiast w nowo powstałej diecezji śląskiej (obecnie archidiecezja katowicka) popularyzowała pomoce duszpasterskie: katechizmy, księgi liturgiczne, śpiewniki, modlitewniki, w tym własny Skarbiec modlitw i pieśni od 1933 r., który ukazuje się do dziś. W planach wydawniczych znalazły się publikacje dla rodzin, dzieci, pozycje pielęgnujące tradycje ludu śląskiego, szczególnie zamiłowanie do teatru amatorskiego i muzykowania, a także opracowania historyczno-społeczne dotyczące Śląska. W okresie międzywojennym młode wydawnictwo zdołało wydać około 250 różnych pozycji książkowych, broszurowych oraz kilka czasopism diecezjalnych, w tym „Gościa Niedzielnego”. W czasie II wojny światowej zmuszone było zaprzestać działalności, gestapo wywiozło książki na makulaturę, pozwoliło zatrzymać jedynie modlitewniki. Część wydawnictw, ukryta, ocalała, np. wydrukowane arkusze Skarbca, maszynopis Mszału na niedziele i święta, co pozwoliło Księgarni na podjęcie działalności zaraz po zakończeniu wojny. Wyprzedzając posunięcia nowej władzy i przewidując upaństwowienie przemysłu poligraficznego rozdzielono w 1946 r. drukarnię i wydawnictwo, które przyjęło nazwę „Księgarnia św. Jacka” oraz

herb Odrowążów

jako swój „sygnet”. Drukarnię w 1949 r. upaństwowiono, a wydawnictwo podporządkowano gospodarce planowej. Odtąd mogło ono wydawać jedynie tzw. publikacje tradycyjne: modlitewniki, katechizmy, wyjątkowo pozycje teologiczne. Wielkim osiągnięciem było wydanie w 1956 r. polskiej wersji — jako 21. tłumaczenia — niezwykle ciekawie opracowanego katechizmu Katholischer Katechismus. W latach 1966—1968 udało się wydać trzytomowy Chorał do modlitewników śląskich, opracowany dla upamiętnienia 1000-lecia chrztu Polski, a w 1969 r. po raz pierwszy dla szerszego kręgu czytelników Wierzę. Dogmatykę w zarysie ks. Andrzeja Zuberbiera, natomiast dla dzieci Małą Historię Biblijną z wielobarwnymi ilustracjami oraz dobre pozycje hagiograficzne. W 1968 r. rozpoczęto druk Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych. W latach 70. złagodzono ograniczenia działalności wydawnictw katolickich, jednak większy przełom nastąpił dopiero w 1981 r., kiedy to w ramach Komisji Wspólnej Rządu PRL i Episkopatu Polski wynegocjowano — pod przewodnictwem nieustępliwego bp. Herberta Bednorza — zwiększenie dla nich przydziału papieru. Ale dopiero zmiany w 1989 r. dały uwolnienie od wszelkich reglamentacji, cenzury i planów wydawniczych. Wolny rynek, konkurencja stały się wielkim wyzwaniem dla wszystkich wydawców katolickich. Nakładem „Księgarni św. Jacka” zaczęły ukazywać się ciekawie edytorsko i graficznie opracowane publikacje. Dział liturgiczny wzbogacił się o pełne wydanie Mszału w małym formacie, o serię komentarzy biblijnych Attende lectioni, oraz o wszystkie obrzędy sakramentów. Powstały pozycje słownikowe: Słownik teologiczny, Słownik biblijny, encyklopedia dla młodzieży Bóg—Człowiek—Świat, Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, a także kalendarz Z tej ziemi (obecnie już w nakładzie 10 tys. egzemplarzy), nawiązujący do przedwojennej tradycji kalendarzy i odzwierciedlający życie religijne, społeczne i kulturalne na Górnym Śląsku. Od 1993 r. zapoczątkowano wydawanie kaset audio i wideo.

Trudno przedstawić 75-letni dorobek wydawnictwa, które choć wrosło w śląską ziemię,

znane i cenione

jest w całym kraju. — Księgarnia powstała w okresie przełomowym dla życia kulturalnego Śląska i u zarania tworzącej się diecezji — mówi dr Irena Mierzwa, wieloletni kierownik działu wydawniczego „Księgarni św. Jacka”. — Jej program wydawniczy obejmował zarazem kontynuację tradycji ludowych, odczytywanie nowych potrzeb środowiska śląskiego oraz wychodzenie poza region. Inspirowany był również przez plany duszpasterskie, które obejmowały nie tylko kształtowanie pobożności wiernych, lecz zmierzały także do pogłębienia ich religijności i podniesienia poziomu intelektualnego. To wszystko mogło być realizowane dzięki oddanemu tej idei gronu ludzi wydawnictwa: pracowników i współpracujących z nimi autorów, duchownych i świeckich.

— Każdemu z nich należą się słowa podziękowania — dodaje ks. Józef Krakowski, dyrektor „Księgarni św. Jacka”. — Trudno wymienić wszystkich. Warto jednak wspomnieć bp. Stanisława Adamskiego, który nadał rozmach młodemu wydawnictwu, oraz z moich poprzedników: ks. Benedykta Woźnicę i ks. Jana Droba, który przejął stery Księgarni w trudnym okresie przeobrażeń rynkowych. Dziękujemy także obecnemu ordynariuszowi, abp. Damianowi Zimoniowi, za stale okazywaną troskę i zainteresowanie.

Dziś

pod nazwą „Księgarnia św. Jacka” kryje się wydawnictwo, sieć księgarń, hurtownia. Oferta wydawnicza na ten rok zawiera około 70 tytułów z następujących dziedzin: teologia, liturgia, historia i kultura, literatura, małżeństwo i rodzina, książki dla dzieci i młodzieży, słowniki. Są także oficjalne teksty związane z przygotowaniami do świętowania Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 w kilkunastotysięcznych nakładach. — Ze względu na charakter wydawnictwa, którego celem jest ewangelizacja szeroko pojęta, chcemy, żeby nasze książki pomagały czytelnikom pogłębiać więź z Bogiem, by stanowiły swego rodzaju drogowskazy w ich pielgrzymowaniu przez ten świat — wyjaśnia Piotr Pindur, redaktor naczelny wydawnictwa. — W nawiązaniu do listu Ojca Świętego Tertio millennio adveniente, wzywającego m.in. do rachunku sumienia, proponujemy również książki, które odsłaniają mało znane lub zupełnie nieznane karty Kościoła.

— Jubileusz Roku 2000 i swój wydawnictwo pragnie uczcić wydaniem jednotomowej popularnej encyklopedii katolickiej — zdradza najbliższe zamierzenie Dyrektor. — Plany na przyszłość? 75 lat temu zostało nakreślone nasze zadanie: służyć słowem. Chcemy być wierni temu posłannictwu: służyć ludziom przez dawanie lektury pomocnej w życiu, podejmującej współczesne problemy nurtujące ludzi wierzących, a z drugiej strony pomagać zdobywać wiedzę teologiczną, religioznawczą, historyczną, społeczną... i wykorzystywać w tym celu najnowsze zdobycze techniki.

opr. mg/mg