Zadania szkoły katolickiej dzisiaj

W sobotę 28 kwietnia w Sali Klementyńskiej Ojciec Święty przyjął na audiencji uczestników Międzynarodowego Kongresu Katolickich Szkół Europy, obradującego w Rzymie na temat: «Misja wychowania — dawać świadectwo o ukrytym skarbie». W przemówieniu podkreślił, że chrześcijański wychowawca ma nie tylko przekazywać prawdę słowami, ale musi dawać o niej wyraziste świadectwo własnym życiem, zaś szkoły katolickie powołane są, aby być dynamicznymi wspólnotami wiary i ewangelizacji.

Księże Kardynale, drodzy Przyjaciele!

1. Witam was serdecznie z okazji Międzynarodowego Kongresu Katolickich Szkół Europy, zorganizowanego przez Europejski Komitet Wychowania Katolickiego. Łącząc się z wami w żarliwej modlitwie, życzę wam, aby z tego spotkania zrodziła się nowa świadomość roli i szczególnej misji szkoły katolickiej w europejskiej przestrzeni historycznej i kulturowej. Czerpiąc z bogactwa swoich tradycji pedagogicznych, macie odważnie poszukiwać właściwych odpowiedzi na wyzwania, jakie niosą z sobą nowe style myślenia i postępowania dzisiejszej młodzieży, aby dzięki temu szkoła katolicka była środowiskiem wychowania integralnego, które kieruje się jasnym programem wychowawczym i ma fundament w Chrystusie. Temat waszego kongresu: «Misja wychowania — dawać świadectwo o ukrytym skarbie», stawia w centrum programu wychowawczego szkoły katolickiej podstawowe zadanie każdego chrześcijańskiego wychowawcy: przekazywać prawdę nie tylko słowami, ale dawać o niej wyraziste świadectwo własnym życiem.

Zapewniając nauczanie na wysokim poziomie, szkoła katolicka ukazuje zarazem chrześcijańską wizję człowieka i świata, która umożliwia młodym podjęcie owocnego dialogu między wiarą a rozumem. Jej powinnością jest też przekazywanie wartości, które mają sobie przyswoić, oraz prawd, które winni odkrywać, «ze świadomością, że wszystkie ludzkie wartości znajdują pełne urzeczywistnienie i w konsekwencji swą jedność w Chrystusie» (Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, List okólny z 28 grudnia 1997 r., n. 9).

2. Gwałtowne przemiany kulturowe, globalizacja kontaktów, relatywizacja wartości moralnych i niepokojący rozkład więzi rodzinnych — wszystko to rodzi w wielu młodych ludziach żywe poczucie zagrożenia, które nieuchronnie wpływa na ich style życia, proces uczenia się i wizję własnej przyszłości. Ta sytuacja jest wezwaniem dla europejskich szkół katolickich, aby przedstawiły autentyczny program wychowawczy, który pozwoli młodym nie tylko osiągnąć dojrzałość psychiczną, moralną i duchową, ale także włączyć się czynnie w dzieło przebudowy społeczeństwa i pracować gorliwie, aby przyszło Królestwo Boże. Będą wówczas mogli wnosić w kulturę społeczeństw europejskich, a także krajów rozwijających się, których postęp szkoła katolicka może wspomagać, ukryty skarb Ewangelii, aby budować cywilizację miłości, braterstwa, solidarności i pokoju.

3. Aby sprostać licznym wyzwaniom, jakie muszą podejmować, środowiska wychowawcze winny kłaść nacisk na formację nauczycieli zakonnych i świeckich, tak aby coraz głębiej uświadamiali sobie swoją misję wychowawczą, łącząc kompetencje zawodowe z dobrowolnie przyjętym zadaniem konsekwentnego dawania świadectwa o wartościach duchowych i moralnych, inspirowanych ewangelicznym orędziem «wolności i miłości» (Gravissimum educationis, 8). Świadom wzniosłości, ale także trudności misji nauczania i wychowywania w dzisiejszych czasach, pragnę dodać otuchy wszystkim pracownikom katolickiego systemu wychowawczego, zachęcając ich, aby umacniali nadzieję w młodych i mieli ambicję «proponować im zdobycie możliwie jak najszerszej i najgłębszej wiedzy, a jednocześnie stawiając im wysokie wymagania, wychowywali konsekwentnie do prawdziwej ludzkiej wolności oraz prowadzili dzieci i młodzież, powierzoną ich pieczy, do najwyższego ideału, jaki istnieje: do Jezusa Chrystusa i Jego ewangelicznego orędzia» (przemówienie do Rady Światowej Unii Nauczycieli Katolickich, 1983 r.). Doświadczenie zdobyte przez wspólnoty wychowawcze szkół katolickich w Europie, w duchu «twórczej wierności» charyzmatowi realizowanemu i przekazanemu przez założycieli i założycielki rodzin zakonnych działających na polu edukacji, jest niezastąpione. Pozwala ono zacieśniać nieustannie więź łączącą pierwotne intuicje wychowawcze i duchowe z ich konkretnym zastosowaniem w dążeniu do integralnego rozwoju młodzieży objętej pracą wychowawczą. A czyż można nie podkreślić również potrzeby ścisłej współpracy między szkołą a rodziną, zwłaszcza w obecnym okresie, kiedy więzi rodzinne są osłabione? Niezależnie od tego, jaka jest struktura szkolnictwa, rodzice zawsze ponoszą największą odpowiedzialność za wychowanie własnych dzieci. Zadaniem wspólnot wychowujących jest pobudzanie tej współpracy, tak aby rodzice na nowo uświadomili sobie właściwą sobie rolę wychowawczą i byli wspomagani w spełnianiu swego podstawowego zadania, ale także po to, aby program wychowawczy i duszpasterski szkoły katolickiej odpowiadał słusznym oczekiwaniom rodzin.

4. Szkoły katolickie muszą też podejmować jeszcze jedno wyzwanie, jakim jest konstruktywny dialog w wielokulturowym społeczeństwie naszej epoki. «Wychowanie przyczynia się w szczególny sposób do budowy świata bardziej solidarnego i pokojowego. Może też sprzyjać rozkrzewianiu integralnego humanizmu, otwartego na wymiar etyczny i religijny, który potrafi dostrzec, jak istotne znaczenie ma znajomość i poszanowanie kultur i wartości duchowych różnych cywilizacji» (Orędzie na XXXIV Światowy Dzień Pokoju 2001 r., 8 grudnia 2000 r., 20; «L'Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 2/2001, s. 29). Tak więc należy kontynuować wysiłki podejmowane w celu udostępnienia szkół katolickich młodym reprezentującym inne tradycje religijne, choć nie powinno to bynajmniej przesłaniać właściwego charakteru tych instytucji ani ich katolickiej specyfiki. Taka postawa otwartości nie tylko pozwala młodym zdobywać wiedzę we wspólnym środowisku wychowawczym, ale tworzy też więź społeczną, ułatwia wzajemne poznanie dzięki przyjaznemu dialogowi oraz pozwala razem patrzeć w przyszłość. Ten konkretny środek przezwyciężania lęku przed innym jest z pewnością decydującym czynnikiem pokoju społecznego.

5. Szkoły katolickie w Europie są też powołane, aby być dynamicznymi wspólnotami wiary i ewangelizacji, powiązanymi ściśle z duszpasterstwem diecezjalnym. Służąc dialogowi między Kościołem a społeczeństwem i zabiegając o integralny rozwój człowieka, przypominają one Ludowi Bożemu, co stanowi istotę jego misji: ma on pomagać każdemu człowiekowi w znalezieniu sensu życia, ukazując mu światło, jakim promieniuje jego «ukryty skarb», a w ten sposób wzywać ludzkość do przyjęcia Bożego planu, objawionego w Jezusie Chrystusie.

Zawierzam wstawiennictwu Maryi wasz kongres, aby przyniósł obfite owoce, i wzywam was, abyście uczyli się w szkole Chrystusa, czerpiąc od Niego, który jest «drogą i prawdą, i życiem» (J 14, 6), siły i zamiłowanie do pracy, które pozwolą wam spełniać wasze porywające i delikatne zadanie. Wam wszystkim, organizatorom i uczestnikom kongresu, a także waszym rodzinom i wszystkim pracownikom szkolnictwa katolickiego oraz młodzieży, która jest nim objęta, z serca udzielam Apostolskiego Błogosławieństwa.

opr. mg/mg