IX Kongres „Jeden świat – wiele kultur” w Bydgoszczy

Wydarzenie zgromadziło badaczy z ośrodków naukowych, m.in. z Chin, Węgier i Francji.

Biskup Jan Tyrawa zauważył, że kiedy Polska traciła niepodległość w 1795 roku, liczyła czternaście milionów obywateli. Połowa z nich posługiwała się językiem polskim. – I zaledwie osiemset tysięcy ludzi było zdolnych uświadomić sobie, co się stało, kiedy Polska utraciła swoją państwowość. Dlatego, że reszcie było absolutnie obojętne to, kto ich gnębi. Zwrot nastąpił wówczas, kiedy ci, którzy dokonali politycznego rozbioru Polski, uczynili zamach religijny na wiarę społeczeństwa polskiego – podkreślił.

Swoje słowo do zebranych przesłał abp Jan Romeo Pawłowski. Delegat do spraw Przedstawicielstw Papieskich III Sekcji Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej zauważył, że tematyka tegorocznego kongresu pozwala żywić uzasadnione nadzieje, że będzie on nie tylko okazją do wymiany poglądów i dorobku naukowego zaproszonych gości, ale nade wszystko zaoferuje młodemu pokoleniu możliwość refleksji nad historią naszej Ojczyzny, zwłaszcza tą najnowszą, która jest „nierozerwalnie wpisana w nasze polskie «DNA»”.

„Święty Jan Paweł II potrafił jako autorytet przemawiać do całych narodów, ponieważ sam żył miłością do swojego narodu polskiego” – napisał w swoim przesłaniu jezuita o. Federico Lombardi. Przewodniczący Fundacji Watykańskiej Joseph Ratzinger - Benedykt XVI wyraził uznanie oraz wolę kontynuacji współpracy z bydgoską uczelnią, określając ją mianem ważnej inicjatywy kulturowej. Ojciec Lombardi SJ zauważył, że temat tegorocznej konferencji jest bardzo istotny nie tylko dla „synów i córek wspaniałego narodu polskiego”, ale dla każdego Europejczyka i obywatela świata. – Nikt nie może nie doceniać ogromnego znaczenia Polski w naszej wspólnej historii – podkreślił, dodając, że z perspektywy Rzymu i Watykanu niemożliwe jest również nie pamiętać znaczenia wiary i Kościoła katolickiego w historii Polski.

Głos zabrali m.in. marszałek-senior dr Kornel Morawiecki, ks. dr Gájer László, dr Anna Łucki, prof. KPSW dr hab. Janusz Kutta oraz ks. prof. UAM dr hab. Maciej Olczyk.

Według dr. Kornela Morawieckiego dzisiaj potrzebna jest dyskusja na temat znaczenia oraz stopnia niepodległości. – Nie wystarczy, by dane państwo i naród były rządzone przez przedstawicieli. Trzeba, by mieli oni na względzie nie tylko swój interes, ale całego ogółu – podkreślił. Marszałek senior, poseł na sejm mówił, na temat roli „Solidarności Walczącej” w procesie odzyskania niepodległości. Była to polska antykomunistyczna organizacja podziemna, także jedna z niepodległościowych organizacji niezależnych, wywodzących się z NSZZ „Solidarność”, powstałych w wyniku delegalizacji przez władze PRL „Solidarności” i wprowadzenia stanu wojennego, założona w czerwcu 1982 r. we Wrocławiu właśnie przez Kornela Morawieckiego. – Pamiętam te dyskusje między nami i pytanie, czy Polska może sama wybić się na niepodległość, bo przecież należeliśmy do bloku komunistycznego, stanowiącego potęgę militarną i organizacyjną – dodał dr Kornel Morawiecki.

„Jedynie wówczas, gdy uznamy państwo za podstawową i ontologiczną część ludzkiej natury, wówczas będzie ono służyć konstytucji i narodowej wolności” - powiedział ks. dr László Gájer. Najmłodszy profesor Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Pétera Pázmánya w Budapeszcie, nawiązując do setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, starał się wyjaśnić interpretację nacjonalizmu i narodowości w katolickiej myśli filozoficznej oraz w nauczaniu Kościoła. Próbował przedstawić wspomniane zjawisko ze szczególnym uwzględnieniem filozofii politycznej XIX wieku. – Wiek ten był erą demokratycznych rewolucji i pojawieniem się nowoczesnych państw narodowych. Okres ten oznaczał czas ogromnej i trudnej przemiany Kościoła katolickiego, szczególnie z powodu problematycznego statusu Państwa Kościelnego – mówił.

Prelegent postawił także pytanie, co jest istotnym składnikiem lub własnością narodu? Przywołując myśl Johna Milla podkreślił, że poczucie narodowości powstaje na skutek różnych przyczyn, które same w sobie nie są konieczne lub wystarczające. – Wśród nich angielski filozof wymienia: tożsamość rasy i jej pochodzenie, wspólnotę języka, wspólnotę religijną, czynniki geograficzne. Przede wszystkim Mill uznaje jednak za najważniejszy i najbardziej istotny czynnik dotyczący narodowości – tożsamość politycznych poprzedników. Jednostki powinny więc posiadać wspólną historię, pomniki upamiętniające wydarzenia wspólnot narodowościowych, dumę zbiorowości społecznej i pokorę, radości i ubolewania, wszystkie dotyczące tego samego wydarzenia z przeszłości – cytował.

O powrocie Bydgoszczy do Polski Odrodzonej mówił prof. KPSW dr hab. Janusz Kutta. Przypomniał on, że 19 stycznia 1920 roku był momentem przełomowym w historii miasta, które po 148 latach jarzma pruskiego, przerwanymi tylko trzynastodniowymi rządami powstańców kościuszkowskich w 1794 roku i siedmioletnim okresem przynależności do Księstwa Warszawskiego, powróciło do Polski. Mówiąc o drogach niepodległości, prof. KPSW Janusz Kutta nawiązał m.in. do takich wydarzeń, jak powstanie listopadowe i styczniowe. Wskazał na postaci, które odegrały znaczącą rolę w historii miasta. Także na wątek samoobrony przed poczynaniami germanizacyjnymi.

Ksiądz prof. UAM dr hab. Maciej Olczyk, mówiąc o Janie Pawle II jako świadku i nauczycielu patriotyzmu, podkreślił, że miłość do narodu i ojczyzny Wojtyła odczytywał w perspektywie chrześcijańskiego uniwersalizmu jako społeczną cnotę odpowiadającą IV przykazaniu Bożemu, co zdecydowanie odróżniało papieskie rozumienie patriotyzmu od skrajnych koncepcji nacjonalistycznych.

Konferencja była kontynuacją zainaugurowanych w 2010 r. przez uczelnię corocznych spotkań naukowych, mających na celu dialog międzykulturowy i wymianę myśli o problemach współczesnego świata w gronie kulturoznawców, ekonomistów, prawników, pedagogów, teologów, politologów, socjologów, historyków, medioznawców oraz przedstawicieli innych nauk. Kongres „Jeden świat – wiele kultur” stanowi wyraźne zaproszenie wszystkich osób, niezależnie od wyznania, do dyskusji o problemach współczesnego świata w aspekcie kulturowym, prawnym i ekonomicznym.

W ramach kongresu zorganizowano aż siedem konferencji krajowych: „Kultura i religia w umacnianiu tożsamości narodowej”, „Państwo i prawo”, „Współczesne wyzwania ekonomii. Przemiany gospodarcze Polski i świata w ostatnim stuleciu”, „Ochrona Rzeczypospolitej Polskiej przez prawo karne na tle stulecia niepodległości”, „Przedsiębiorczość obywatelska i aktywizacja demokratyczna”, „Pamięć symboliczna a tożsamość narracyjna”, „Aspekty rozwoju techniki we współczesnym świecie”.

W czasie kongresu została także podpisana umowa o współpracy pomiędzy Zhejiang Wanli University w Chinach i Kujawsko-Pomorską Szkołą Wyższą w Bydgoszczy. Władze uczelni wręczyły również dr. Kornelowi Morawieckiemu, założycielowi Solidarności Walczącej, medal KPSW Sapietiae Servientes.

Wydarzeniu, nad którym patronat honorowy objęli przedstawiciele władz państwowych, samorządowych i miejskich, towarzyszyła wystawa „Dumni z Polski. Polskie drogi do Niepodległości 1918-1920”, przygotowana przez Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Toruniu.

Organizatorem kongresu jest Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa. Natomiast od ośmiu lat współorganizatorami są również: Fundacja Watykańska Joseph Ratzinger-Benedykt XVI, Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Urząd Miasta Bydgoszczy. W tym roku kongres dodatkowo wsparli: Ośrodek Debaty Międzynarodowej oraz Kujawsko-Pomorska Agencja Innowacji. – Inicjatywa corocznych spotkań naukowych ma na celu tworzenie wspólnych obszarów dialogu – zauważyła rektor, prof. KPSW Helena Czakowska.

mj / Bydgoszcz