Genialny astronom i człowiek Kościoła

 Metropolita lubelski i przewodniczący Komisji Nauki Wiary KEP przewodniczył Mszy św. sprawowanej w tamtejszej katedrze z okazji 480. rocznicy śmierci uczonego oraz wydania jego przełomowego traktatu „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich).

Abp Józef Górzyński zaznaczył na wstępie Mszy św., że Kopernik był jednym z tych wielkich ludzi, którzy radykalnie wpłynęli na dzieje świata. Kształcił się w kraju i zagranicą, ale całe swoje aktywne życie spędził tu, na Warmii – jako kanonik warmiński i bliski współpracownik biskupów warmińskich. Tu także, w katedrze we Fromborku został pochowany, 480 lat temu – przypomniał metropolita warmiński.

Nawiązując w homilii do obchodzonej dziś w Kościele uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego abp Stanisław Budzik wskazał, że kieruje ona do chrześcijan dwa wezwania: „bądźcie wierni tej ziemi” oraz „szukajcie tego, co w górze”.

Przywołując pytanie z Dziejów Apostolskich: „Mężowie z Galilei, dlaczego stoicie i wpatrujecie się w niebo?” metropolita lubelski stwierdził, że nie wystarczy wpatrywać się w niebo, lecz „trzeba iść i zabrać się do dzieła, trzeba przygotować ziemię na powtórne przyjście Chrystusa”.

Abp Budzik nawiązał też do słynnego obrazu Jana Matejki pt. „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”. Jak zaznaczył, astronom był przykładem uczonego humanisty, który potrafił pogodzić naukę z wiarą. „Na obrazie jest więc ukazane potwierdzenie naukowych przypuszczeń Kopernika, symboliczne ukoronowanie jego długoletnich i żmudnych badań” – powiedział metropolita lubelski.

Przewodniczący Komisji Nauki Wiary KEP zwrócił uwagę, że o głębokiej religijności Kopernika świadczy fakt, że zasadniczą tezę swojego dzieła o Słońcu, jako środku układu planetarnego, poprzedził wezwaniem pomocy Bożej, a zakończył uwielbieniem dla wspaniałości Boga Najlepszego i Największego.

W ostatnim roku życia Kopernik zadedykował swoje dzieło papieżowi Pawłowi III – przypomniał abp Budzik dodając, że w astronom wyraża tam przekonanie o jedności prawdy, podchodzącej zarówno z objawienia Bożego, jak i z odkrywania praw przyrody.

„Genialny astronom był człowiekiem Kościoła zarówno w swoich przekonaniach, jak i w wytężonej pracy: dla diecezji warmińskiej, dla biskupa i kapituły, dla swojej małej i wielkiej Ojczyzny” – zauważył abp Budzik.

Zwrócił też uwagę na ogromne zasługi, jakie dla pokonywania barier między nauką i wiarą ma obecnie w Polsce ksiądz profesor Michał Heller, jedyny polski laureat prestiżowej Nagrody Templetona. Jak przypomniał, w swojej najnowszej książce zatytułowanej „Teoria względności Mikołaja Kopernika” ks. Heller zaapelował do naukowców i teologów, aby rewolucja, której początek dało dzieło Kanonika z Fromborka, była nadal prowadzona.

„Dzisiejsza uroczystość skłania nas do spojrzenia ku niebu. Kierować spojrzenie ku niebu, to znaczy zwracać uwagę na to, co istotne, na to, co decydujące w naszym życiu, czyli na miłość. Bo, jak mówi Pismo Święte, wiara przeminie, nadzieja się spełni, ale zawsze i wszędzie trwać będzie miłość” – stwierdził abp Stanisław Budzik.

Podczas Mszy św. Modlono się m.in. za przedstawicieli nauki i sztuki o to, by Bóg dał im „poczucie odpowiedzialności za głoszone słowo, aby ich praca przyczyniała się do promowania szlachetnych wartości”

Na zakończenie uroczystości abp Józef Górzyński wskazał, że Mikołaj Kopernik był człowiekiem głębokiej wiary i potrafił godzić wiarę i wiedzę. Metropolita warmiński przywołał w tym kontekście stwierdzenie Jana Pawła II z encykliki „Fides et ratio”: „Wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy”.

Abp Górzyński zwrócił uwagę, że o dojrzałej wierze astronoma świadczy zarówno wprowadzenie do epokowego dzieła „De revolutionibus orbium coelestium” i inne dokumenty oraz notatki, które poczynił na marginesach czytanych przez siebie ksiąg.

Po zakończeniu Mszy św. przedstawiciele m.in prezydenta, premiera i marszałka Sejmu złożyli kwiaty na grobie Mikołaja Kopernika, znajdującym się we fromborskiej katedrze.

W liturgii uczestniczyli m.in. przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, świata nauki oraz wielu instytucji i urzędów.

Bieżący rok został ogłoszony przez Senat Rokiem Mikołaja Kopernika, który poza astronomią zajmował się medycyną, prawem, ekonomią oraz pracą administracyjną. W 2023 roku przypadają ważne rocznice związane z postacią wielkiego astronoma: 550. rocznica urodzin i 480. rocznica jego śmierci a także 500. rocznica powierzenia kanonikowi Kopernikowi urzędu administratora diecezji warmińskiej przez Warmińską Kapitułę Katedralną. Astronom spędził we Fromborku i na Warmii 40 lat swego życia.

Mikołaj Kopernik przyszedł na świat 19 lutego 1473 roku w Toruniu. W wieku osiemnastu lat ukończył naukę w miejscowej szkole parafialnej przy kościele św. Jana. Kolejny etap jego życia związany jest z Krakowem, gdzie latach 1491–1495 studiował w Akademii Krakowskiej, która wówczas była ogniskiem myśli humanistycznej i ośrodkiem studiów astronomicznych.

Następnie studiował na uniwersytetach włoskich - Bolonii i Padwie, a na uniwersytecie w Ferrarze uzyskał doktorat z prawa kanonicznego.

W 1495 roku został kanonikiem warmińskim. W 1516 roku został administratorem dóbr kapituły zamku olsztyńskiego. To tu prowadził obserwacje astronomiczne i pracował nad swoimi dziełami: „O obrotach ciał niebieskich” i nad „Traktatem o monecie”.

Najsłynniejszym dziełem Kopernika jest "De revolutionibus orbium coelestium" ("O obrotach sfer niebieskich"). Przedstawił w nim teorię heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, burzącej dotychczasowe poglądy. Według Kopernika to Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca, a nie Słońce i planety wokół Ziemi, jak głosił obowiązujący w czasach średniowiecza model wyjaśniający budowę świata.

Mikołaj Kopernik zmarł 24 maja 1543 roku we Fromborku. Został pochowany w tamtejszej katedrze.

tk / Frombork