Jak współcześni artyści widzą Zwiastowanie? Przed nami kolejny wernisaż projektu „Namalować katolicyzm od nowa”

Dwadzieścia obrazów przedstawiających Zwiastowanie w interpretacji znakomitych, współczesnych, polskich malarzy, po raz pierwszy zostanie zaprezentowanych 17 listopada 2023 r. w podziemiach katedry warszawsko-praskiej.

Publiczną inauguracją projektu „Namalować katolicyzm od nowa” była zeszłoroczna wystawa nowych wersji obrazu „Jezu, ufam Tobie” Wojciech Latawiec /Fundacja Świętego Mikołaja

„Wystawa obrazów Zwiastowania to drugi krok zaplanowanego na dwadzieścia jeden lat przedsięwzięcia gromadzącego twórców i intelektualistów przekonanych o potrzebie odrodzenia sztuki sakralnej w Polsce. Publiczną inauguracją projektu była zeszłoroczna wystawa nowych wersji obrazu »Jezu, ufam Tobie«” (2022) – mówi Dariusz Karłowicz, kurator wystawy i pomysłodawca inicjatywy.

Na wernisażu zobaczymy obrazy Jarosława Modzelewskiego, Ignacego Czwartosa, Jacka Dłużewskiego, Wojciecha Głogowskiego, Jacka Hajnosa OP, Krzysztofa Klimka, Bogny Podbielskiej, Beaty Stankiewicz, Grzegorza Wnęka i Michała Żądło. Twórcy zostali poproszeni o namalowanie dwóch obrazów o różnym przeznaczeniu: pierwszego w formacie odpowiednim do przestrzeni sakralnej, drugiego w mniejszym rozmiarze, na potrzeby modlitwy domowej.

„Jeśli, jak uczą ojcowie Soboru Nicejskiego II, sztuka chrześcijańska jest możliwa tylko dzięki Wcieleniu – to Zwiastowanie stanowi »arche« (zarówno w sensie początku, jak i rdzenia oraz zasady) całej sztuki sakralnej Kościoła. Jest racją jej możliwości, ale jest także powodem jej konieczności. Wcielenie zobowiązuje!” – mówi Dariusz Karłowicz, kurator wystawy, redaktor naczelny Teologii Politycznej.

Podobnie jak w pierwszej edycji projektu, twórcy przed podjęciem pracy uczestniczyli w kilkudniowych warsztatach, podczas których wspólnie z teologami, filozofami i historykami sztuki zastanawiali się jak wyrazić tajemnicę Zwiastowania językiem współczesnego malarstwa. Artyści wysłuchali wykładów ukazujących pierwszą tajemnicę radosną różańca w perspektywie teologii systematycznej, biblijnej, z punktu widzenia historii sztuki oraz z zakresu angelologii (nauki o aniołach). W przygotowaniu malarzy udział wzięli bp prof. Jacek Grzybowski, ks. prof. Marek Starowieyski, o. prof. Jarosław Kupczak OP, Anna Kilian oraz o. Paweł Trzopek OP, o. Andrzej Bielat OP, o. Jacek Hajnos OP (polecamy film z warsztatów na YT).

Uczestnicząca w warsztatach historyk sztuki, Anna Kilian zaznaczyła, że „współcześni malarze są dziedzicami długiej tradycji obrazowania Zwiastowania. Patrząc na dawne obrazy widzimy jak stopniowo kształtowała się symbolika gestu i koloru w tej scenie. Ciekawe jest, co z tej tradycji przyswoją sobie artyści, a co będą musieli zmienić, by przemówić dziś do wiernych. Piękno obrazu polega także na tym, że nie wszystko, co artysta zamierzył możemy w nim dostrzec. Potrafimy jednak też zobaczyć to, co pojawia się mimo intencji twórcy. Każde dzieło dopełniamy własną wrażliwością i wyobraźnią. Pozostaje zatem tajemnica…tak jak w Zwiastowaniu”.

Jacek Hajnos OP (artysta grafik, rysownik, malarz, rzeźbiarz, współzałożyciel ogólnopolskiej wspólnoty i stowarzyszenia Vera Icon) przekonuje, że „każda namalowana tajemnica o Bogu jest kolejnym fragmentem całości i pozwala na pogłębianie tej tajemnicy. Może być nawet »źródłem teologicznym«, jak mówi teologia fundamentalna”. Artysta jest zdania, że malowanie Zwiastowania „to jest zadanie medytacji artystycznej. Tutaj nie chodzi o nowość ujęcia, tak jak rozumie to sztuka awangardowa. Tu chodzi o nowość wynikającą z namysłu teologicznego i pogłębienia wiary. Jeżeli artysta jest dobrym twórcą – a mamy w historii sztuki takie przypadki – to potrafi tak ująć temat, że pogłębia rozumienie tej tajemnicy” – podkreśla dominikanin.

„Chciałem pokazać chwilę tuż po zadaniu pytania przez anioła, a jeszcze przed wypowiedzeniem przez Maryję słów: »Niech mi się stanie według słowa twego.« Ten moment zawieszenia jest kluczowy” – powiedział dr Krzysztof Klimek, członek Pracowni Otwartej o pracy nad obrazem.

„Droga, jaką obrałem, droga redukcji, wydawała mi się korzystna ze względów kontemplacyjnych. Nie wkładam w obraz niczego rozpraszającego, minimalizuję całość, nie oczekuję wędrówki po wizji. Ale proszę pamiętać, że nawet w barokowym bogactwie i nasyceniu potrafiono osiągnąć kontemplacyjne oddziaływanie i że jest to możliwe” – mówi prof. Jarosław Modzelewski, malarz, rysownik, pedagog, współtwórca słynnej „Gruppy”.

„Zachęcam do osobistego odwiedzenia wystawy. Bezpośredni kontakt z obrazem to zupełnie inne doświadczenie niż oglądanie go na ekranie telefonu, czy komputera” – podkreśla Dariusz Karłowicz.

Celem projektu „Namalować katolicyzm od nowa” jest odnowa sztuki sakralnej przez powrót do Kościoła obrazów wysokiej klasy artystycznej odznaczających się współczesnym językiem malarskim oraz odnowienie mecenatu takiej sztuki. Projekt powstał i jest rozwijany dzięki mecenatowi osób prywatnych.

KIEDY? 17.11.2023 / 18:00 msza święta / 19:00 wernisaż

GDZIE? Podziemia Katedry warszawsko-praskiej pw. św. Michała Archanioła i św. Floriana, przy ul. Floriańskiej 3 w Warszawie