Najstarsze znane figurki do bożonarodzeniowej szopki można oglądać w Rzymie

Kaplica Narodzenia Pańskiego w bazylice Matki Bożej Większej zawierała kiedyś co najmniej sześć marmurowych posągów do szopek wyrzeźbionych przez Arnolfo di Cambio pod koniec XIII wieku. Zostały one zamówione w 1292 roku przez papieża Mikołaja IV, pierwszego papieża franciszkanina.

Sante Guido, historyk sztuki i profesor na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim, powiedział EWTN, że pięć marmurowych posągów w dzisiejszej szopce pochodzi z XIII wieku.

Oznacza to, że ta szopka była obecna, gdy św. Kajetan doświadczył objawienia Dzieciątka Jezus w kaplicy Narodzenia Pańskiego w noc Bożego Narodzenia w 1517 r. i kiedy św. Ignacy Loyola postanowił odprawić swoją pierwszą mszę w tej kaplicy w 1538 r.

Nie jest jasne, ile łącznie figur składało się na szopkę zamówioną przez Mikołaja IV, ale istniejące dziś marmurowe figury św. Józefa, trzech Mędrców oraz jedno dzieło przedstawiające zarówno krowę, jak i osła są częścią oryginalnego zestawu, przekonuje naukowiec. Wyjaśnia, że figura Marii Panny na tronie z Dzieciątkiem Jezus przeszła znaczącą renowację pod koniec XVI wieku.

Włoski historyk sztuki i konserwator zabytków podkreśla, że nie jest to pierwszy w historii chrześcijaństwa obraz narodzin Chrystusa, ale pierwsza szopka w formie, jaką znamy dzisiaj.

Związek bazyliki Matki Bożej Większej z narodzinami Jezusa sięga jednak wieków przed powstaniem rzeźb. W bazylice znajduje się cenna relikwia żłobka Chrystusa, którą w VII wieku św. Sofroniusz, ówczesny patriarcha Jerozolimy, przesłał z Betlejem papieżowi Teodorowi I. Z tego powodu bazylika była określana jako „Betlejem Zachodu”.

Relikwia była przechowywany w krypcie Kaplicy Narodzenia Pańskiego, która powstała VII wieku, ale na przestrzeni wieków była wielokrotnie rekonstruowana. Papież Sykstus V między 1585 a 1590 rokiem nadał Kaplicy Narodzenia dzisiejszą formę, budując Kaplicę Sykstyńską.

Relikwia żłobka jest obecnie przechowywana w niszy pod głównym ołtarzem bazyliki.