Gaza: zniszczony w trakcie konfliktu klasztor św. Hilariona wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Jednoczesne wpisanie go na listę Światowego Dziedzictwa oraz listę Zagrożonego Dziedzictwa Światowego ma na celu uznanie „zarówno wartości obiektu, jak i konieczności jego ochrony przed zagrożeniami” – stwierdził komitet Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO) 26 lipca w Delhi. Decyzję na dorocznym posiedzeniu podjęto w ramach procedury nadzwyczajnej w związku z sytuacją zagrożenia w wojnie toczącej się w Strefie Gazy.

UNESCO podkreśla, że pozostałości klasztoru św. Hilariona z IV wieku, leżące na nabrzeżnych wydmach w okręgu Nusajrat, są jednym z najstarszych zabytków klasztornych na Bliskim Wschodzie. Jak zaznaczono,

„ta pierwsza społeczność klasztorna Ziemi Świętej pozwoliła na rozprzestrzenienie się praktyk klasztornych w tym regionie”.

Według informacji UNESCO, 195 państw-sygnatariuszy umowy, zgodziło się pomóc w ochronie tego miejsca i powstrzymać podejmowanie kroków, które mogłyby mu zaszkodzić bezpośrednio lub pośrednio.

Pozostałości klasztoru św. Hilariona, znanego w świecie arabskim jako Tell Umm-el-Amr, odkryto w 1997 roku podczas prac budowlanych na południe od miasta Gaza. Odnaleziono ściany i fundamenty trzech kolejnych kościołów, budowanych na przestrzeni ponad 400 lat wokół grobowca św. Hilariona z Gazy. Rozmiar i wyposażenie krypty nie mają sobie równych w regionie Lewantu. Znaleziska obejmują mozaikowe i marmurowe posadzki oraz cztery baptysteria. Kompleks klasztorny miał być miejscem narodzin św. Hilariona – mnicha, który według przekazów był jednym z założycieli monastycyzmu w Ziemi Świętej.

Pochodzący z IV-IX wieku kompleks, zajmuje powierzchnię 14 500 metrów kwadratowych. Jest podzielony na część kościelną na południu, która była przeznaczona na uroczystości religijne oraz obszar pielgrzymkowy na północy, na którym znajdował się hotel dla pielgrzymów i podgrzewana łaźnia o powierzchni 1000 metrów kwadratowych.

W styczniu specjaliści odpowiedzialni za wykopaliska w imieniu EBAF, założonej przez dominikanów Francuskiej Szkoły Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie, ostrzegli przed zniszczeniami na stanowisku w Gazie. Alarmowali, że są zagrożone wyniki 28 lat badań.

Klasztor św. Hilariona znajdował się na ważnym skrzyżowaniu najważniejszych szlaków handlowych w V i VI wieku. Według odpowiedzialnego francuskiego archeologa René Eltera układ i rozbudowa tego miejsca świadczą o silnym wzrastaniu liczby chrztów i chrześcijańskiej turystyki pielgrzymkowej.

Wraz z inwazją arabską w VII wieku szlaki stały się niebezpieczne, a miejsce straciło na znaczeniu. Do zniszczenia obiektu przyczyniło się też trzęsienie ziemi.

Św. Hilarion z Gazy uważany jest za założyciela pustelniczego monastycyzmu w Syrii i Palestynie. Według spisanej przez św. Hieronima w 392 r historii życia św. Hilariona, urodził się on w Tabatha niedaleko Gazy w 291 r. Studiował w Aleksandrii, został ochrzczony i żył jako pustelnik najpierw w Egipcie, a następnie na pustyni w pobliżu dzisiejszego portu w Gazie. Już za jego życia powstała tam osada mnichów.

Hilarion uciekł w 360 r. przed prześladowaniami za czasów cesarza Juliana Apostaty Przez Egipt, Sycylię i Dalmację dotarł na Cypr, gdzie zmarł w 371 r. Ciało przywiózł z powrotem do osady mnichów w Gazie jeden z uczniów Hilariona. Po jego śmierci jego kult szybko rozprzestrzenił się na inne obszary chrześcijańskie.

Źródło: KAI