Mit „świeckiej” szkoły. W zdecydowanej większości krajów europejskich religia jest normalnym przedmiotem szkolnym!

Spośród krajów europejskich jedynie Francja i Słowenia rozumieją „świeckość” w ten sposób, że żadne elementy religii, w tym jej nauczanie, nie powinny mieć miejsca w przestrzeni publicznej. Z kolei w Bułgarii religia dotąd nie powróciła do szkół po okresie komunizmu, mimo, że upomina się o to Kościół prawosławny. Od 2015 r. nie ma też nauczania religii w szkołach publicznych w Luxemburgu.

Religia normalnym przedmiotem w większości szkół europejskich

Nauczanie religii w szkole obowiązuje w 23 krajach Unii Europejskiej. W 8 krajach udział w szkolnych lekcjach religii jest obowiązkowy. Są to: Austria, Cypr, Dania, Finlandia, Grecja, Malta, większość niemieckich landów i Szwecja. W 15 państwach UE udział w szkolnych lekcjach religii jest natomiast dobrowolny, w zależności od woli rodziców bądź samych uczniów w klasach ponadgimnazjalnych.

Nauczanie prowadzone przez Kościoły

Podobnie jak w Polsce w większości krajów nauczanie religii ma charakter związany z określonym wyznaniem i na jej program decydujący wpływ mają poszczególne Kościoły. Opracowują one założenia programowe i podręczniki, a następnie przedstawiają je do zatwierdzenia organom oświatowym. Związki wyznaniowe mają także wpływ na zatrudnianie i zwalnianie nauczycieli religii, od których wymaga się konfesyjnego przygotowania teologicznego.

W związku z tym zajęcia szkolne z religii są prowadzone równolegle dla różnych wyznań po to, aby każdy uczeń mógł uczęszczać na te lekcje zgodne z przynależnością wyznaniową lub wyznawaną religią. Zwykle organizacja zajęć dla uczniów z konkretnego Kościoła, wyznania czy religii wymaga zebrania określonej grupy wyrażających taką wolę.

Różne modele nauczania: katechetyczno-ewangelizacyjny, informacyjno-wychowawczy i religioznawczy

Istnieją różne podejścia do sposobu nauczania religii. Pierwsze z nich to model katechetyczno-ewangelizacyjny. Jest on ukierunkowany na pogłębienie wiary i religijności wierzących uczestników lekcji religii. Z tego względu podstawowymi treściami lekcji religii są depozyt wiary, zasady moralne i liturgia danej wspólnoty wierzących, celem zaś – osobiste i egzystencjalne przyjęcie tych treści przez uczestników. Takie ujęcie nauczania religii dominuje w szkolnictwie publicznym Austrii, Chorwacji, Finlandii, Litwy, Niemiec, Polski, Serbii, Słowacji i Węgier.

Drugim możliwym podejściem jest model informacyjno-wychowawczy. Tu kładzie się szczególny nacisk na kwestie informacyjne i wychowawcze. Omawia się zatem przede wszystkim historię chrześcijaństwa, jego wpływ na kulturę Europy i danego kraju. Podejmuje się próbę kształtowania postaw w odniesieniu do Dekalogu i norm społecznych oraz rozwija się ducha tolerancji światopoglądowej i religijnej. W tym modelu istnieje na ogół silna współpraca szkoły z parafią, szczególnie w sferze przygotowania do sakramentów. Takie podejście do nauczania religii można spotkać współcześnie m.in. w Hiszpanii, Portugalii i we Włoszech. We Włoszech np. jedna godzina religii w tygodniu prowadzona jest w szkole, a na druga uczniowie zapraszani są do parafii.

Trzecią opcją jest model religioznawczy. Obowiązuje on głównie w krajach o tradycji protestanckiej. Programy nauczania religii nie uzyskują tam zatwierdzenia przez związki wyznaniowe, ani nie istnieje też współpraca szkół z parafiami. Ujęcie religioznawcze koncentruje się przede wszystkim na przekazywaniu informacji dotyczących największych religii świata lub też obecnych w danym kraju. Zasadniczo ujęcie to nie zakłada kształtowania postaw religijnych, ale przekazywanie informacji o charakterze bardziej kulturoznawczym jak również wychowanie do tolerancji religijnej i światopoglądowej. Taki model przyjęła Anglia, Estonia, Norwegia, Szkocja, Szwecja oraz Walia.

Oceny z religii? Tak, a w niektórych państwach również – matura z religii

Podczas lekcji religii wystawiane są oceny, jednak na ogół – poza Niemcami – nie są one zaliczane do średniej. W niektórych państwach UE – szczególnie tam gdzie religia jest obowiązkowa – uczniowie mogą zdawać maturę z religii.

Jeśli chodzi o Austrię, każdy maturzysta może wybrać religię jako przedmiot egzaminacyjny, a uzyskana ocena znajduje się na świadectwie maturalnym. Ocena z religii nie ma jednak wpływu na średnią. Również w w Niemczech możliwe jest zdawanie religii jako przedmiotu maturalnego. Maturę z religii można zdawać także w Grecji, Irlandii, Finlandii oraz Czechach, mimo w tym ostatnim kraju religia jest przedmiotem dobrowolnym.

Źródło: KAI