O kobiecej etyce cnót

Prawie całkowicie nieobecne w dzisiejszym krajobrazie kulturowym i często uważane za przeżytek anachronicznej edukacji religijnej, cnoty ludzkie są w rzeczywistości cennymi towarzyszkami podróży przez życie. Sprawiedliwość, roztropność, męstwo i wstrzemięźliwość nakłaniają do lepszego, bardziej sprawiedliwego i prawdziwszego życia, do mądrości. W czasach, w których łatwo przewagę zdobywa pośpiech, kult efektywności, utylitaryzm i pogoń za sukcesem, «kobiety kościół świat » poświęca specjalny numer każdej z tych «gwiazd czworo», które są «po pierwszych ludziach późniejszym nie znane», jak pisze Dante Alighieri. Nasuwa się jednak podejrzenie, że cnoty mogą nie być szczególnie interesującym tematem dla kościelnego czasopisma kobiecego. Lecz tak nie jest.

Temat jest łączy się z pragnieniem ułatwiania dialogu pomiędzy światem i Kościołem oraz z innymi religiami, pomiędzy mężczyzną i kobietą w Kościele i poza Kościołem. Tutaj właśnie cnoty ludzkie mogą być przydatne jako pomost, zważywszy że należą do istoty ludzkiej jako istoty społecznej i rozumnej, a zarazem są częścią projektu mężczyzny i kobiety objawionego w Ewangelii. W szczególności muszą być na nowo zweryfikowane i konkretnie promowane, poczynając od doświadczeń kobiet, które je odczytają na nowo zgodnie ze swoją wrażliwością i kryteriami, takimi jak akceptacja, otwartość, altruizm, czułość, empatia, delikatność, cierpliwość, zrozumienie, opieka, zdolność słuchania. Celem jest promowanie etyki cnót po kobiecemu, etyki, która nie skupi się wyłącznie na postawie deontologicznej, skupionej na następstwach i normatywnej, lecz uwzględni też rozeznawanie, towarzyszenie, pielęgnowanie. Cnoty, leżące u podstaw idei wspólnoty społecznej i kościelnej, stają się żyznym terenem pozwalającym wyobrazić sobie przyszłe role kobiet w Kościele, role kierownicze i podejmujące decyzje.

Pierwszą „gwiazdą” jest sprawiedliwość. Na niej opierają się i z niej wyrastają inne cnoty, gdyż sprawiedliwość nie dotyczy naszych zachowań wobec siebie, lecz wobec innych. Słowo „sprawiedliwość” w pierwszej chwili kojarzy się z sądami, procesami i więzieniami, albo można je też pojmować w sensie rekompensaty, godziwej zapłaty albo jakiegoś subiektywnego bądź ideologicznego roszczenia. Zapominamy natomiast, że sprawiedliwość to zasadniczo prawość, która przejawia się w uznawaniu i szanowaniu praw każdego człowieka, przez dawanie mu tego, co mu się należy zgodnie z rozsądkiem i prawem. Dlatego sprawiedliwość ludzka opiera się na prawie, nieodzownym dla społeczeństwa, które chce być cywilizowane, jak również dla życia Kościoła jako instytucji.

Musimy jednak zrozumieć też, dlaczego ma się jakieś prawo i co skłania do przyjęcia najgłębszej moralnej postawy akceptacji, gościny, bezinteresownego i radosnego altruizmu. Dla wierzących fundamentem sprawiedliwości ludzkiej — i to jest sedno sprawy — jest Boskie dzieło stwórcze. Bóg umiłował, chciał i stworzył mężczyznę i kobietę jako podmioty Jego niezbywalnego prawa, zatem kto narusza to prawo, obraża samego Boga. Nie tylko. On oddaje sprawiedliwość tym, którzy pobłądzili: przebacza, rehabilituje, miłuje, przywraca w nich sprawiedliwość. To z łaski tej zbawczej sprawiedliwości Boga również ludzkość jest w stanie wyrażać sprawiedliwość, dobroć, miłość, przebaczenie, jednym słowem żyć czymś z owej sprawiedliwości, o którą prosi w „Przyjdź Królestwo Twoje”, i którą Maryja wyraża w swoim Magnificat. Czy zatem, żeby dojść do Ewangelii, trzeba respektować sprawiedliwość ludzką, a następnie wychodzić poza nią, kierując się światłem miłości Boga? Nad tym pragniemy się zastanowić. Zaproszenie do tego wyrażają, choć w innych tonach, również głosy dalekie, jak głos Alberta Camusa, który pisze: «wierzę w sprawiedliwość, ale najpierw będę bronił mojej matki».

Tekst pochodzi z dodatku Kobiety-Kościół-Świat 6/2019. Całość w j. włoskim można przeczytać pod adresem: http://www.osservatoreromano.va/vaticanresources/pdf_supplement/Donne_giugno_2019_2.pdf

opr. mg/mg