Temperament rodzica a wychowanie

Każdy rodzic jest odrębną indywidualnością, bo nie ma dwóch takich samych ludzi. Przynosi na świat sobie tylko właściwe cechy osobowości, zdolności, sposoby reagowania, własny styl i sposób wyrażania się. Niektóre z tych cech są odziedziczone, inne zaś nabyte. Cechy te mogą być rozwijane pod wpływem wychowania, albo też tłumione i zniekształcane. Znajomość ich jest podstawową sprawą dla wychowania domowego. Zwłaszcza, gdy idzie o własny temperament, czyli zespół cech, który predysponuje do pewnych zachowań i reakcji na otaczający świat, a także na własne dziecko. Określenie własnych, unikalnych: mocnych i słabych stron, pozwala matce i ojcu lepiej zrozumieć siebie jako rodzica oraz właściwie kształtować relacje wychowawcze. Warto więc zadać sobie trud określenia cech własnego temperamentu i uświadomienia sobie tego, jak one wpływają na wychowanie.

Rodzic towarzyski (sangwinik). Sangwinik czuje się w pełni dobrze tylko wtedy, gdy jest w towarzystwie innych ludzi. Jest otwarty, znajduje zainteresowanie i zrozumienie dla wszystkiego, co się wokół niego dzieje. Jego osądy są rzadko ostateczne, właściwie nie jest pamiętliwy. Posiada wspaniałą umiejętność radosnego nawiązywania kontaktów.

Towarzyski rodzic kocha zabawę i lubi mieć widownię. Spontaniczny rodzic, wykorzystując swój temperament, bawi się chętnie z dziećmi w różne gry. Gdy jednak nie znajduje zainteresowania ze strony gromadki, może utracić czar, ponieważ sangwinik potrzebuje potwierdzenia swojej wartości przez reakcję otoczenia. Rodzic takiego rodzaju jest najbardziej doceniany przez dzieci o podobnej osobowości, które mogą się śmiać razem z nim (ale nie dzieci melancholicy — te często czują się zakłopotane przy takim rodzicu).

Rodzic silny (choleryk). To działacz, człowiek dynamiczny. Posiada zdolność kierowania. Jest impulsywny, przekonywujący. Zawsze ma rację. Wszystko zawsze wie i chętnie działa. Lubi niebezpieczeństwo. Jest energiczny, i odpowiedzialny. Reaguje szybko i gwałtownie. W błyskawicznym tempie analizuje posiadane dane i podejmuje na ich podstawie decyzje.

Ponieważ silny rodzic natychmiast staje się naczelnym wodzem w każdej sytuacji, kierowanie rodziną wydaje mu się zupełnie naturalne. Wszystko, co ma do zrobienia, to ustawić oddział w szeregu i wydać rozkazy. To takie proste. Ojciec choleryk przyzwyczajony jest do wydawania stanowczych poleceń w świecie biznesu, bez krytyki z czyjejkolwiek strony, i oczekuje takiego samego posłuchu w domu. Matka choleryk, często zamężna ze spokojnym człowiekiem, który nawet nie próbuje się z nią nie zgadzać, twardo rządzi rodziną, a jej szybkie decyzje przeważnie są dobre.

Mocną stroną silnego rodzica jest umiejętność motywowania i działania, natomiast jedną ze słabych stron jest oczekiwanie bezwzględnego posłuszeństwa ze strony wszystkich wokoło. Powinien uczyć się akceptować różnice i rezygnować z upierania się przy „swoim” zdaniu, czy sposobie widzenia. I nie wprowadzać do domu niepotrzebnych napięć.

Rodzic perfekcyjny (melancholik). Jest to myśliciel. Odkrywa, obmyśla, planuje. Cechuje go duża głębia. Natura bardzo wrażliwa, delikatna. Egocentryk. Nie uzewnętrznia swoich emocji nawet w chwilach tragicznych zdarzeń. Chętnie opiekuje się skrzywdzonymi i robi to z przesadną czułością i patosem. Nie lubi zmian, nowości. Mówi z reguły cicho, wolno i bez gestykulacji. Nie ufa ludziom, trudno nawiązuje nowe znajomości.

Rodzic perfekcyjny jest takim rodzicem, jakim życzyliby sobie być wszyscy inni: czysty, schludny, zorganizowany, punktualny, analityczny, przywiązujący znaczenie do szczegółów, współczujący, utalentowany, oddany, cierpliwy, uzdolniony artystycznie, kreatywny, poetyczny, wrażliwy, szczery i zdecydowany. Taki rodzic traktuje wychowywanie dzieci jako poważny projekt życiowy i żadna inna osobowość nie angażuje się tak całkowicie w ukształtowanie perfekcyjnych dzieci.

Rodzic spokojny (flegmatyk). Osobę z przewagą cech flegmatyka wyróżnia łagodność. To przyjazny, cierpliwy i zadowolony obserwator. Przyjmuje wszystko ze spokojem. Nic ani nikt nie jest w stanie go zaskoczyć. Dokładny, staranny opanowany i pedantyczny w wykonywaniu obowiązków. Lubi komfort w każdej sytuacji. Lubi dobre jedzenie. Umie czekać. Chętnie podejmuje się prac, które są czasochłonne i pracochłonne. Nie okazuje emocji, a to czasem utrudnia kontakty z innymi. Cierpliwy w znoszeniu prowokacji i zaczepek. Ma zdolność słuchania tego, co mówią inni. Spokojni rodzice mają łagodną, powściągliwą, opanowaną, cierpliwą i sympatyczną naturę — mile widzianą u ojca lub matki). Oni się nie kłócą ani nie walczą, nie dążą za wielkimi osiągnięciami, umiejętnie radzą sobie z trudnościami, nie zachowują się irracjonalnie lub histerycznie.

Jednak ten wyrozumiały rodzic ma pewne mankamenty. Jeżeli rodzic flegmatyk nie opracuje zestawu zasad wprowadzających dyscyplinę i łatwych do zapamiętania, dziecko sangwinik może swobodnie lawirować, unikając konsekwencji, a dziecko choleryk będzie rządziło domem. Spokojni rodzice muszą się często zmusić do kontaktów z dziećmi, zanim przestanie istnieć możliwość porozumiewania się. Rodzic flegmatyk, który zamyka się we własnym świecie, który ucieka od odpowiedzialności wynikającej z faktu bycia rodzicem, nie wyświadcza dziecku przysługi.

Warto pamiętać, że temperamentu nie można oceniać w kategoriach moralnych: zły czy dobry, bo jest on funkcją układu nerwowego i raczej się nie zmienia. Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, jaki temperament się posiada bo rzutuje on na wiele spraw związanych z wychowaniem.

opr. aw/aw