Wychowanie liturgiczne

"Liturgia - jak mówi Konstytucja o liturgii świętej - jest pierwszym i niezastąpionym źródłem, z którego wierni czerpią ducha prawdziwie chrześcijańskiego" (KL, 14). Jednocześnie dokumenty Soboru Watykańskiego II powiązały liturgię z rzeczywistością rodziny, podkreślając, że "wypełni ona posłannictwo, jeżeli przez wzajemną miłość swych członków i przez modlitwę wspólnie zanoszoną do Boga, okaże się niejako domowym sanktuarium Kościoła, jeżeli cała rodzina włączy się w kult liturgiczny" (DA, 11).

W wychowaniu religijnym dziecka chodzi o wyrobienie w nim ducha chrześcijańskiego, o jego postawy religijne, o życie w łasce i świadomość apostolską. Wprowadzenie dziecka w liturgię i w życie liturgiczne Kościoła powiązane jest także z jego praktykami religijnymi, z oddawaniem czci należnej Bogu i z odpowiedzią na wezwanie do wiary i Królestwa Chrystusowego zainicjowane przez Chrzest Święty.

Wychowanie do udziału w liturgii jest ważnym czynnikiem umożliwiającym małemu dziecku nawiązywanie osobowej więzi z Bogiem. Wszelkie świętowanie związane z rokiem kościelnym powinno stanowić początek procesu wprowadzania dziecka w działania o charakterze liturgicznym. Dziecko, uczestnicząc razem z dorosłymi w świętowaniu, pośrednio zaczyna uczestniczyć w ich życiu religijnym. Oprócz tego, dziecko odkrywa wspólnotę Kościoła i nawiązuje z nią kontakt. Do otwarcia się na Boga dziecko może dojść tylko przy pomocy cierpliwych i zamierzonych oddziaływań wychowawczych ze strony rodziców.

Rodzice poprzez tzw. "domową liturgię" najlepiej wprowadzają dziecko do udziału w świętowaniu wiary. Chodzi tu o pielęgnowanie w rodzinie zwyczajów o charakterze religijnym, dzięki którym dziecko łatwiej zrozumie znaczenie poszczególnych symboli religijnych. "Liturgia domowa" powinna dotyczyć rzeczywistości już małego dziecka. Przy przeżywaniu roku kościelnego nie należy zapominać o jego nierozdzielnym związku z codziennym życiem. "Liturgii domowej" powinno towarzyszyć odczucie wspólnoty, skupienia i miłości.

W wychowaniu liturgicznym należy dowartościować zwłaszcza niedzielę. Każda niedziela powinna stać się dla rodziców i dziecka czasem szczególnego spotkania ze zmartwychwstałym Chrystusem we Mszy Świętej. Ważne jest, aby rodzice razem ze swoimi dziećmi wspólnie nadawali kształt niedzieli i uczynili ją najpiękniejszym dniem tygodnia, nabierając w nim oddechu i czerpiąc siłę na cały następny tydzień, zarówno dla ciała jak i dla ducha.

Rodzice powinni zadbać o ramy zewnętrzne przeżywania niedzieli (sprzątnięcie domu, odświętne ubranie, itp.). Ale przede wszystkim nie mogą zapominać o przygotowaniu wewnętrznym do świętowania niedzieli. Powinni więc zadbać o to, aby w tym dniu wszyscy domownicy uczestniczyli we Mszy Świętej.

Niedziela ma być także dla rodziny dniem odpoczynku. Jednak czas wolny nie może być nudą i pustką, ale powinien być wypełniony różnymi ciekawymi zajęciami, takimi jak np.: wycieczka, spacer, odwiedziny. Dziecko w tym dniu w sposób szczególny powinno doświadczyć bliskości rodziców, jak też innych osób.

Istotnym składnikiem niedzieli jest też wspólnie przygotowany i spożyty posiłek. Przeżywając doświadczenie rodzinnego zasiadania do stołu, dziecku łatwiej będzie zrozumieć znaczenie Uczty Pańskiej.

Rodzice, wprowadzając dziecko do uczestnictwa we Mszy Świętej, powinni już od najmłodszych lat zapoznawać je z budynkiem kościelnym, z tym, co się w nim znajduje, z panującą tam atmosferą. Dobrze jest iść z dzieckiem do kościoła wtedy, gdy nie odbywa się żadne nabożeństwo. Dziecko ma wtedy możliwość dokładnego przyjrzenia się świątyni zarówno od wewnątrz, jak i z zewnątrz. Rodzic może przedstawić dziecku poszczególne elementy kościoła, stopniowo wyjaśniając ich znaczenie. Atmosfera kościoła, w którym panuje tajemniczy półmrok, sprawia, że dziecko ucisza się, milknie i skupia uwagę na czymś niezwykłym.

Przebywanie w kościele powinno kojarzyć się dziecku z przyjemnymi odczuciami. Kościół nie może być miejscem kojarzącym się tylko z nudą i koniecznością spokojnego siedzenia. Trzeba odpowiednio dawkować obecność małego dziecka na Mszy Świętej niedzielnej, aby się do niej nie zniechęciło. Pomoc rodziców w tym względzie powinna być dostosowana do możliwości dziecka. Przesadna apodyktyczność nie jest najlepszym rozwiązaniem. Sprzeciw dziecka wobec pójścia na Mszę Świętej należy wykorzystać jako okazję do rozmowy z dzieckiem, stawiania pytań i udzielania na nie odpowiedzi.

Od rodziców powinno uczyć się dziecko szacunku dla spraw sakralnych. We Mszy Świętej występują elementy znane z codziennego życia. Należą do nich: słuchanie i patrzenie, prośba i podziękowanie, otrzymywanie i dawanie. Dziecku, które nauczyło się słuchać, patrzeć, prosić o coś, dziękować, przyjmować i dawać w domu, łatwiej będzie to czynić także w kościele.

Ks. Adam Skreczko

opr. aw/aw