Pomoc uzależnionym

Widujemy ich codziennie. Mieszkają z nami lub obok nas, często zamknięci w swoim świecie, nieobecni. Potrzebują pomocy, ale rzadko o nią proszą. Potrzebują zrozumienia, lecz często bezskutecznie.

Ucieczka w nierealny świat to czasami jedyne rozwiązanie. W tej ucieczce pomagają inni. Szukają bezpieczeństwa, którego nie znajdują w domu, szkole czy pracy. To osoby uzależnione. W ich życiu przychodzi jednak moment, w którym decydują się na pomoc, z własnej woli lub za namową najbliższych, którym ich los nie jest obojętny. Wtedy powstaje problem: gdzie się udać, którą drogę wybrać, komu zaufać i powierzyć swoje problemy?

Pierwsza pomoc

Od roku 1981 istnieje w Katowicach Wojewódzki Ośrodek Zapobiegania i Leczenia Uzależnień. Jest to jednostka służby zdrowia świadcząca profesjonalną, bezpłatną pomoc dla osób uzależnionych. Ośrodek zatrudnia psychiatrę, psychologa i dwóch pedagogów, którzy przyjmują potrzebujących doraźnej pomocy ambulatoryjnej oraz terapii długoterminowej. — Do poradni może zgłosić się każdy, nawet bez skierowania — podkreśla Krzysztof Lesz, terapeuta. Poradnia udziela także pomocy osobom nieubezpieczonym.

Ośrodek oferuje szeroki zakres usług, dostosowanych do potrzeb indywidualnego pacjenta. Jako jednostka pierwszego kontaktu zapewnia pacjentowi pomoc natychmiastową, a w przypadku, gdy wymaga innego trybu leczenia, decyduje o jego dalszym postępowaniu. W ten sposób oferuje pomoc w znalezieniu miejsca w ośrodku dla osób uzależnionych, co poprzedzone jest często hospitalizacją na oddziale detoksykacji.

Pacjenci

Problem osób uzależnionych nie dotyczy konkretnej grupy społecznej. Czasy, w których mówiono o uzależnieniach jako o zjawisku patologicznym, dotyczącym wybranych środowisk czy subkultur, już dawno minęły. Pod koniec lat sześćdziesiątych fala narkomanii wyrosła na gruncie kontestacji. — Dziś natomiast — twierdzi Krzysztof Lesz — zmienił się model brania narkotyków. Nie jest on oparty na ideologii, a stanowi element zabawy.

Znaczny procent stanowią pacjenci między 16. a 25. rokiem życia. Uzależnienia dotyczą także w większej mierze mężczyzn, którzy stanowią około 70 proc. chorych.

Terapia

Osoby zażywające substancje psychoaktywne lub uzależnione od nich, są jedną z najtrudniejszych grup pacjentów. Wynika to przede wszystkim ze złożonego charakteru choroby. Często bowiem zaburzeniom spowodowanym zażywaniem środków psychoaktywnych towarzyszą zaburzenia psychiczne. Jeszcze kilka lat temu w ośrodku prowadzono terapię opartą na pomocy psychologicznej. Dziś psychiatra jest niezbędny. Co trzeci pacjent wymaga bowiem oprócz terapii psychologicznej także pomocy lekarza.

— Każdy człowiek — mówi Krzysztof Lesz — wymaga indywidualnej diagnozy, indywidualnego podejścia i terapii. Ludzie często zadają pytanie: Jak się rozmawia z narkomanami? Spotkania z pacjentami decydującymi się na rozpoczęcie współpracy opiera się na spotkaniach najczęściej w formie cotygodniowych sesji.

Uzależnienia

Do ośrodka zgłaszają się osoby z wszelkimi typami uzależnień od środków psychoaktywnych: opiatów i opioidów (kompot, morfina, heroina), barbituranów, amfetaminy, kokainy, substancji halucynogennych, konopii indyjskich, lotnych rozpuszczalników czy nawet nikotyny. Pacjenci uzależnieni od alkoholu także mogą liczyć na pomoc i poradę. Ze względu jednak na inny tryb postępowania w leczeniu i inny rodzaj stosowanej terapii kierowani są do innych ośrodków specjalistycznych.

Jeszcze do niedawna najpopularniejszym narkotykiem była polska heroina. W roku 1996 odnotowano spadek jej popularności. Funkcję narkotyku „kultowego” przejęły amfetamina i narkotyki określane mianem „lekkich”. Wśród środków psychoaktywnych popularny jest także klej. Jest on najczęściej jedynym dostępnym środkiem dla tzw. marginesu. Uzależnienie od kleju dotyczy przede wszystkim młodych chłopców.

Współpraca a konkurencja

Narkomania zdefiniowana w latach osiemdziesiątych jako choroba cywilizacyjna znalazła się od razu w sferze zainteresowań rozmaitych służb. Stała współpraca służby zdrowia, oświaty, pomocy społecznej i wymiaru sprawiedliwości ma na celu przeciwdziałanie chorobie i jej rozprzestrzenianiu się. Współpraca ta opiera się na konsultacjach i wymianie doświadczeń, a co za tym idzie poszerzaniu wiedzy. Kiedyś katowicki ośrodek współpracował ze stowarzyszeniem MONAR. Obecnie, co wynika z odrębnego statutu, prowadzi działalność opartą na własnych projektach i założeniach.

Dobra wola

Kiedy widzimy niepokojące objawy, coś nas niepokoi w zachowaniu najbliższych, podopiecznych, istnieje zagrożenie, że towarzyszy temu problem narkotyczny. Rodzice, nauczyciele, opiekunowie społeczni, pracodawcy — nie czekajmy na jego samoistne rozwiązanie. Często takie zachowanie może mieć tragiczne skutki. Pamiętajmy, że gdy człowiek sam nie wyraża woli leczenia, możemy mu pomóc, zasięgając porady u specjalistów. Oni znają sposób na zachęcenie go do podjęcia terapii.

Wojewódzki Ośrodek Zapobiegania i Leczenia Uzależnień
Katowice, ul. Powstańców 31
Czynny: poniedziałek, środa 8—18
wtorek, czwartek, piątek 8—16
tel. 209—11—81

opr. mg/mg