Ziemia

Jutta Seibert

Leksykon sztuki chrześcijańskiej

Tematy, postacie, symbole

ISBN: 978-83-7442-120-7

wyd.: Wydawnictwo Jedność , Kwiecień 2007

Powrót do indeksu haseł

ZIEMIA

Zarówno w języku współczesnym, jak i starożytnym słowo ziemia (łac. terra) może określać zarówno ziemię jako jeden z czterech żywiołów (żywioły), jak i kulę ziemską, bądź też obszar świata zamieszkały przez ludzi. W opisie stworzenia zostało napisane, że w trzecim dniu uległy rozdzieleniu ziemia i morze oraz powstały rośliny. Średniowieczne przedstawienia obrazujące ten opis ukazują często obrośniętą roślinami postać w kole.

Panowanie Chrystusa nad światem jest często chętnie ilustrowane poprzez przedstawiania nieba i ziemi lub też morza i ziemi: "Niebiosa są moim tronem, a ziemia podnóżkiem dla nóg moich" (Iz 66,1). Do tego wersetu nawiązuje przedstawiony na oprawie Codex Aureus z Sankt Emmeram (po 870 r., Monachium, Bayerische Staatsbibliothek) Chrystus tronujący w mandorli, z nogami spoczywającymi na ziemi ukazanej jako dysk. Inspirację tym fragmentem Biblii jeszcze wyraźniej widać na okładce z kości słoniowej (ok. 1000 r., Kolonia, Schnutgen-Museum), gdzie przedstawiona została gwiaździsta mandorla, a dysk ziemi opiera się na kolumnie. W karolińskich i ottońskich dziełach z kości słoniowej ziemia pojawia się także w scenach ukrzyżowania, w tym jednak wypadku występuje ona jako personifikacja razem z morzem (mare, oceanus) w celu zilustrowania kosmicznego znaczenia śmierci Chrystusa. "Ziemia" określa tutaj zarówno kulę ziemską, jak i jeden z czterech żywiołów.

opr. aw/aw