Dzieci i zdrowe jedzenie - to nie bajka

Francesca Ribezzi

Dzieci i zdrowe jedzenie

- to nie bajka

Książka w przystępny sposób przybliża temat żywienia dzieci. Mowa w niej jednakże nie tylko o tym, co podawać im do jedzenia, ale przede wszystkim, jak organizować posiłki i jak je komponować, by dzieci jadły chętnie i były zdrowe. Propozycje opierają się na diecie śródziemnomorskiej, której podstawą są zboża, warzywa i owoce – lekkostrawnej, pożywnej i zdrowej. Oryginalny sposób udowodnienia, że dieta ta jest znana i stosowana od lat, stanowi wskazanie wzmianek o niej w... baśniach. Ma to głęboki sens, ponieważ z pomocą baśni można zachęcić dzieci do jedzenia określonych produktów. Tym samym książka podpowiada, jak odejść od znienawidzonego przez wszystkie dzieci zachęcania ich do jedzenia, „bo to zdrowe”.

Odkryć przyjemność jedzenia już we wczesnym dzieciństwie

Jedzenie i baśnie: towarzysze podróży w świecie fantazji i dorastania.

Kiedy wracamy pamięcią do baśniowego świata, często przychodzi nam na myśl motyw jedzenia. Był on obecny w naszym dzieciństwie, kiedy słuchaliśmy baśni i bajek, i towarzyszy nam nadal – w dorosłym życiu – kiedy czytamy i opowiadamy dzieciom baśnie.

Wszyscy pamiętamy o marcepanowym domku w Jasiu i Małgosi, o okruchach chleba w Tomciu Paluchu, o grochu w Kopciuszku, o placku w>Czerwonym Kapturku, o chlebie w Pani Zimie, o pieczeni w Śpiącej królewnie, o jabłku w Królewnie Śnieżce, o podwieczorku w Kocie w butach, o torcie w Oślej skórze, o rzodkiewkach w Dzwoneczku czy o truskawkach w baśni O trzech krasnoludkach w lesie.

Dzięki mniej znanym baśniom poznajemy dalekie ziemie, ale i w nich spotkamy znane jedzenie – na przykład jajko w Żabie carycy, złote jabłka w Głupim Iwanie, chleb z przypaloną skórką w Babie Jadze.

Motyw jedzenia jest obecny już w najstarszych baśniach

BAŚNIE I DORASTANIE

Jemy nie tylko po to, żeby dostarczyć organizmowi składników odżywczych i zaspokoić głód. Jedzenie jest też przyjemnością, stymuluje zmysły, a ponadto wspólne posiłki umacniają więzi rodzinne.

W jakim celu baśnie mówią o jedzeniu? Czy tylko po to, żeby zachęcić dzieci do posiłków? To nie takie proste! Rozważmy trzy wspólne punkty między baśnią i jedzeniem. Proces jedzenia jest doświadczeniem, które uprzyjemnia życie, rozwija wrażliwość i fantazję, daje okazję do zastanowienia się nad ścisłym związkiem między żywieniem i zdrowiem. Słuchanie baśni jest doświadczeniem, które pozwala dziecku lepiej rozwijać swój wewnętrzny potencjał, czyli naprzemiennie wzbogacać emocje, wyobraźnię i intelekt. Od pierwszych miesięcy życia jedzenie nabiera dla dziecka silnego, uczuciowego zabarwienia. Matka, która karmi mlekiem dziecko, przekazuje mu miłość, poczucie bliskości i bezpieczeństwa. Percepcja wizualna, dotykowa i węchowa kojarzona z aktem jedzenia jest „nasiąknięta” uczuciami i właśnie dlatego podczas karmienia dziecko czuje się bezpieczne i szczęśliwe. Po etapie karmienia piersią dziecko zostaje powoli oddalone od ciała matki, która pomaga mu poznawać świat również i poprzez pokarmy podawane najpierw w postaci płynów i zup, a następnie stopniowo wprowadzany jest „twardy” pokarm. Dziecko „nawiązuje relację” z jedzeniem i zarazem demonstruje swoje preferencje żywieniowe: życzy sobie czegoś, obserwuje, domaga się, umie już czekać, rozpoznaje smak i akceptuje… albo odrzuca jedzenie. Chodzi tu o rozwój zachodzący u każdego dziecka na planie fizycznym i psychicznym. Również i na tym etapie można towarzyszyć dziecku, razem z nim przeżywać te wyjątkowe doświadczenia i okazywać mu miłość poprzez spojrzenia, czułe gesty, ton głosu i wspólną zabawę.

Rosnąć, karmiąc się baśniami

W świecie literatury dla dzieci baśń zajmuje miejsce uprzywilejowane. W odróżnieniu od bajki baśń nie posiada morału i nie poucza, jak się zachować. Rolą baśni jest: Rozwijanie fantazji: „Ojciec nie rozumiał, dlaczego synowie nie wracali do domu, choć było już późno. Mówił do siebie: «Pewnie dobrze się bawią i zapomnieli o całym świecie». Czekał na nich długo, ale oni nie wracali. Rozgniewany powiedział: «Chciałbym, żeby za karę zamienili się w kruki!». Zaledwie to powiedział, usłyszał w powietrzu trzepot skrzydeł, popatrzył do góry i zobaczył siedem czarnych kruków. Kruki wzbiły się w powietrze i odleciały”.

Wywołanie silnych emocji: „Krasnoludek zapytał: «Dziewczynko, czego szukasz?». Odpowiedziała: «Siedmiu braci, którzy zamienili się w kruki». Krasnoludek na to: «Panów kruków nie ma w domu, ale proszę, wejdź i poczekaj na nich». Po czym przygotował kolację dla kruków i na stole ułożył siedem talerzyków z jedzeniem oraz siedem szklanek z piciem. Dziewczynka zjadła po kęsie z każdego talerzyka, napiła się po łyczku z każdej szklanki i do ostatniej upuściła pierścionek”.

Doprowadzenie do kontaktu z procesami wewnętrznymi: „Nagle rozległ się trzepot skrzydeł i zawiał wiatr. Krasnoludek powiedział: «Panowie kruki wrócili do domu».

Kruki były głodne. Popatrzyły na swoje talerzyki i szklanki i jeden przez drugiego pytały: «Ale kto jadł z mojego talerzyka? Kto pił z mojej szklanki? Widzę ślad po czyichś ustach!». A kiedy siódmy kruk wypił wszystko, pierścionek wypadł ze szklanki. Kruk poznał pierścionek swoich rodziców i powiedział: «Dzięki Bogu, nasza siostrzyczka była tutaj! Jesteśmy uratowani!». Usłyszała to dziewczynka ukryta za drzwiami. Po tych słowach pokazała się i kruki ją rozpoznały. Wycałowali się wszyscy i wrócili do domu”. Bracia Grimm, Siedem kruków

Słuchając baśni czytanych przez dorosłego, dziecko nawiązuje z nim silną więź. Przypomina ona ścisłą relację niemowlęcia z karmiącą matką, która to oprócz pokarmu oddaje dziecku część samej siebie. Kiedy dziecko je chętnie, matka czuje się usatysfakcjonowana i akceptowana. Kiedy zaś dziecko nie chce jeść, kobieta często odczuwa rodzaj niepokoju i odrzucenie pokarmu może postrzegać jako odrzucenie swojej osoby.

Trzeba się nad tym zastanowić, żeby zrozumieć wartość karmienia oraz przygotowania pokarmu od najprostszego do najbardziej wyrafinowanego, ponieważ jest to czynność wykonywana z myślą o dziecku, nie zaś zwyczajne gotowanie. Poprzez podawanie jedzenia nawiązujemy i umacniamy relacje, ponieważ ofiarowujemy dobrą część samych siebie. Dziecko jest szczególnie wrażliwe na tę dynamikę i kiedy wybrzydza i nie chce jeść, matka zastanawia się, co jest przyczyną takiego zachowania. Może ona tkwić w chwilowej niechęci dziecka do osoby karmiącej, ale mogą to też być całkiem inne czynniki. Trzeba o tym pamiętać, kiedy dzieci mają trudności z zaakceptowaniem jadłospisu w żłobku, przedszkolu i szkole. Trzeba też wiedzieć, że przyzwyczajanie się do nowego jedzenia jest nauką samodzielności.

Autor Alicji w krainie czarów, Lewis Carroll, definiuje baśń jako „dar miłości”.

I rzeczywiście, dziecko czuje przyjemność, słuchając opowieści i wchodząc w zaczarowany, baśniowy klimat – głównie dzięki temu, że rozumie prosty tekst. Najważniejszą sprawą nie jest tu morał, ale z całą pewnością wiara w siebie, jaką dziecko buduje, utożsamiając się z głównym bohaterem, pokonującym kolejne trudności. Baśnie na ogół dzieją się na niezmierzonych przestrzeniach i mimo że miejsca te są usiane niebezpieczeństwami, z kolejnych przygód wypływa nadzieja na przyszłość i obietnica szczęśliwego zakończenia.

W swojej książce Zaczarowany świat: użytek, wartość i psychoanalityczny sens baśni wiedeński lekarz i psychoanalityk, Bruno Bettelheim, przypisał baśni najgłębszą mądrość. Pisał: „Nasza najsilniejsza konieczność i najtrudniejsze przedsięwzięcia polegają na znalezieniu sensu życia”. W szczególności rozumiał przez to, że każdy wiek posiada swój poziom znaczenia i nic nie jest ważniejsze od szukania i realizowania życiowego celu.

(...)

opr. aś/aś