Dezercja i samotność

Dezerter oddzielający się od towarzyszy broni naraża się na pościg i izolację, im bardziej go szukają, tym bardziej się ukrywa. Podobny mechanizm działa przy anoreksji. Anoreksja to samotność, oddalenie i mylenie tropów. Dlatego tak często umyka najbliższym. Niestety im lepiej się udaje, tym bardziej samotny jest dezerter.

Szacuje się, że w dorosłym świecie na anoreksję cierpi jedna na 100 osób, u młodzieży 1 na około 25. Czyli każdy zna osobę, której grozi śmierć z wycieńczenia. Aż 15-20% przypadków kończy się śmiercią, na skutek powikłań zdrowotnych lub samobójstw. Ok 95% chorych to dziewczęta w wieku 14-16 lat, chociaż ostatnio widać tendencję do obniżania zakresu tego wieku.

Relacje w rodzinie

Przyczyny anoreksji są złożone. Nie można jednoznacznie podać powodu dla którego ludzie wpadają w spiralę odchudzania. Jako czynniki ryzyka wymienia się przeżytą traumę, zbyt intensywny (symbiotyczny) związek z matką, lub odwrotnie bunt i sprzeciw wymierzony w matkę, wykorzystanie seksualne, trudności w relacjach rodzinnych.

Często jako środowiska sprzyjające rozwojowi choroby  wymienia się rodziny "usidlające" (samotni, silnie mimo to związani ze sobą), nadopiekuńcze czy sztywno trzymające się zwyczajów, reguł i ról. Bywa, że wpadanie w spiralę odchudzania zaczyna się od zdecydowanego sprzeciwu wobec matki w imię przerysowanej solidarności z ojcem.

Istnieje obszerna literatura dotycząca struktury tzw. rodzin anorektycznych. Zależności rodzinne i konsekwencje nadmiernego skupiana się na jednym aspekcie rodziny (np. dobru dziecka ponad wszystko inne) budują grunt dla podatnych na anoreksję nastolatek. Mówi się także o zaburzeniach w strukturze mózgu, które sprzyjają zapadaniu na tę chorobę. Moda na szczupłą sylwetkę również nie pozostaje bez znaczenia. Zauważa się wzrost ilości achorowań w krajach zbliżających się do ideałów zachodnich wzorców kulturowych. Zalicza się do nich wymagania zachowania smukłej figury u kobiet oraz przedłużającą się zależność dzieci od rodziców.

Choroba

Możemy mówić o anoreksji gdy:

• następuje szybka utrata wagi (rozpoznanie stawia się dopiero gdy pacjent straci 15-25% normalnej wagi ciała)
• występuje silny lęk przed wzrostem wagi (często anorektuczki wyznaczają sobie 600-800 kalorii jako normę dzienną)
• występuje zaburzony obraz własnej osoby (bardzo chude anorektyczki uważają się za otyłe)
• miesiączka nie pojawia się przez 3 kolejne miesiące
• Gdy BMI (Body Mass Indeks — stosunek wagi do wzrostu do kwadratu) spada poniżej 15

Często utracie wagi towarzyszą zmiany osobowości. Wzrasta poczucie panowania nad własnym organizmem więc ambicje, nie tylko te związane z odchudzaniem, są coraz większe. Następuje ograniczenie kontaktów z rówieśnikami, spowodowane lękiem przed wspólnym jedzeniem. Pojawiają się obsesyjne rytuały ważenia, zapisywania, porównywania wagi z jednoczesnym zmasowanym treningiem fizycznym. Do tego dochodzi czasami kompulsywne mycie ciała i dbałość o czystość. Chorzy często ukrywają resztki jedzenia przed pozostałymi domownikami.

Anorektyczki chętnie oddają się studiowaniu przepisów kulinarnych i dietetycznych. Kultura masowa chętnie podejmuje ten wątek rozdmuchując go do olbrzymich rozmiarów. Z wielu programów dla kobiet można wysnuć wniosek, że ważna w zyciu jest tylko dieta i stylizacja.

Początkowo, gdy nie ma jeszcze niedoborów dieta przynosi dobre samopoczucie i poczucie sytości. Z czasem wychodzą na jaw efekty wyniszczającego traktowania własnego organizmu. Nieregularne bicie serca i spadek tętna, spadek poziomu cukru we krwi, obniżona temperatura ciała, uczucie przejedzenia, problemy hormonalne, w przypadku młodych dziewcząt, opóźniony rozwój seksualny, obrzęki gruczołów ślinowych. Pojawiają się także efekty psychiczne, w początkowym stadium choroby euforia, wynikający z poczucia panowania nad własnym organizmem upór i sztywność reguł, skłonność do surowej samokontroli i dalej rozdrażnienie a następnie apatia.

W początkowej fazie rodzina często przyklaskuje skutecznej diecie, z czasem gdy efekty drakońskich metod stają się widoczne rodzice często próbują nakłonić dziewczęta do jedzenia. To wtedy zazwyczaj okazuje się, z jak poważnym problemem mają do czynienia. Systematyczne ograniczanie ilości jedzenia w skrajnych przypadkach prowadzi do całkowitej odmowy przyjmowania pokarmów.

Diagnostyka i terapia

Przed rozpoczęciem leczenia potrzebna jest wszechstronna diagnostyka, dotykająca całego spektrum chorób wynikających z niedoborów. Chodzi np. o niedoczynność i nadczynność tarczycy, choroby Crohna, wrzodziejącego zapalenia jelit, reumatoidalnego zapalenia stawów, nowotworów, chorób z zakresu ginekologii.

W terapii powinna uczestniczyć cala rodzina pacjentki, ponieważ w chorobę uwikłani są zwykle wszyscy domownicy. Leczenie jest długotrwałe. Często występują załamania i nawroty. Bardzo ważną kwestią jest uważność, by nie przeoczyć wtórnego rzutu choroby. czasami konieczna jest hospitalizacja. Powrót do normalnego cyklu miesięcznego może trwać kilka lat.  Na całkowite wyleczenie według statystyk ma szanse ok. 40-70% chorych.

Leczenie zaburzeń odżywiania tak jak i zaburzenia osobowości  jest  możliwe. W wyniku całościowej, dobrze dobranej terapii można odzyskać kontrolę nad swoim życiem i uzdrowić relacje. Anoreksja jest wołaniem o pomoc. To krzyk osoby skrajnie samotnej. Ignorowanie tego błagania jest okrutne. Niestety, w świecie wirtualnych kontaktów coraz trudniej dostrzec cierpiącego człowieka.

Bibliografia:

• Znikające ciała, czyli jak rozpoznać anoreksję, Magdalena Janowska
• Anoreksja — kulturowe i rodzinne podłoże choroby, Michał Talaga