Sakrament pojednania - spotkanie z miłosiernym Ojcem

Exempla - materiały praktyczne dla gimnazjum i szkoły średniej

MATERIAŁY PRAKTYCZNE

Mirosława Kajzer

SAKRAMENT POJEDNANIA
- SPOTKANIE Z MIŁOSIERNYM OJCEM

dla gimnazjum i szkoły średniej
2 jednostki lekcyjne

Cel ogólny: kształtowanie w uczniach obrazu Boga miłosiernego oraz właściwej postawy wobec sakramentu pojednania.

Cele operacyjne (po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć):

streścić przypowieść o synu marnotrawnym;
dokonać porównania sytuacji syna marnotrawnego i człowieka, który przez grzech oddalił się od Boga;
powiedzieć, wykorzystując treść przypowieści, jaką postawę Boga wobec grzesznika ukazuje nam Jezus Chrystus;
wyjaśnić, czym powinien być dla chrześcijanina sakrament pojednania;
wymienić dary, jakie otrzymuje człowiek od Boga w sakramencie pojednania.

Środki dydaktyczne:

Pismo św., ksero strony z gazety (wykonane w ten sposób, aby jakaś część strony była pustym miejscem na umieszczenie artykułu) - po jednej odbitce dla każdej grupy, kaseta ze spokojną muzyką (pomagającą wytworzyć atmosferę, która ułatwi wyciszenie się i osobistą refleksję).

Metody:

drama (wywiad, pisanie artykułu, rozmowa, stop-klatka, rzeźba, pisanie kartki z pamiętnika),
rysunek symboliczny,
refleksja,
pogadanka.

PRZEBIEG LEKCJI

I. WPROWADZENIE

Ustalenie, jak postrzegany jest przez uczniów sakrament pojednania i postawienie pytania, czy jest to spojrzenie zgodne z tym, czego uczy nas Jezus.

Metoda i opis ćwiczenia	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów
Wywiad Uczniowie będą pracować w pięcioosobowych zespołach. Jeden z nich przyjmie rolę dziennikarza, który chce zebrać informacje na temat tego, jak młodzież postrzega sakrament pojednania. "Dziennikarz" otrzymał bowiem od redakcji czasopisma katolickiego zlecenie napisania artykułu na ten temat. Pozostałe osoby przyjmują rolę osób udzielających wywiadu.	* Zorganizowanie miejsca do pracy grupowej, * podział na grupy, * wyjaśnienie zadania.	* Podzielenie się w grupach rolami, * przeprowadzenie wywiadu.
Pisanie artykułu To zadanie będzie wykonywane w tych samych zespołach. Następuje jednak zmiana ról. Osoby, które udzielały wywiadu, teraz przyjmą rolę współpracowników "dziennikarza" i razem z nim zredagują artykuł do czasopisma katolickiego na temat roli, jaką - zdaniem młodzieży - odgrywa spowiedź w ich życiu.	* Wprowadzenie uczniów w nową sytuację i wyjaśnienie zadania, * dostarczenie materiałów do pracy (ksero strony z gazety), * pokierowanie prezentacją artykułów.	* Ustalenie - redakcję jakiego czasopisma stanowi zespół, * ustalenie tytułu artykułu, * napisanie artykułu, * odczytanie artykułów według kolejności wskazanej przez nauczyciela.
	Postawienie pytania, czy zaprezentowane spojrzenia na sakrament pojednania i związane z tym odczucia są zgodne z tym, czego uczy nas Jezus - wprowadzenie do kolejnego etapu lekcji.

II. POSZUKIWANIE ODPOWIEDZI NA PYTANIE POSTAWIONE WE WPROWADZENIU

Odpowiedzi tej uczniowie będą poszukiwać w Przypowieści o synu marnotrawnym (Łk 15,11-32). Jest to jedna z trzech przypowieści (dwie pozostałe to przypowieści o zaginionej owcy i zagubionej drahmie) mówiąca o miłosierdziu Boga do nawróconego grzesznika i o radości, jaką to nawrócenie sprawia Bogu. Epizod ze starszym synem jeszcze mocniej podkreśla bezinteresowną, zapominającą o wszystkim miłość ojca oraz jego radość z odzyskania utraconego syna. Okazją do wygłoszenia tej przypowieści było niezadowolenie faryzeuszów i uczonych w Piśmie z tego, że Jezus przyjmuje grzeszników i celników, że zasiada z nimi do stołu.

Przypowieść będzie odczytywana fragmentami. Po wysłuchaniu każdego z nich uczniowie wykonają określone ćwiczenia, które pozwolą im zaangażować się w poszczególne sytuacje, osobiście je przeżyć i w ten sposób lepiej zrozumieć. Równie ważne będzie przenoszenie doświadczeń i refleksji nad przypowieścią na sytuację grzesznika, który zdaje sobie sprawę z własnej winy i żałuje popełnionych czynów. Należy o to zadbać po każdym ćwiczeniu. Pozostawienie tego na koniec katechezy mogłoby spowodować pominięcie istotnych spraw. Przypowieść bowiem jest bardzo bogata w swojej treści.

Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy z nich rzekł do ojca: "Ojcze, daj mi część majątku, która na mnie przypada". Podzielił więc majątek między nich. Niedługo potem młodszy syn, zabrawszy wszystko, odjechał w dalekie strony.

Metoda i opis ćwiczenia	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów
Rozmowa w rolach Uczniowie będą pracować w zespołach trzyosobowych (ojciec, starszy i młodszy syn). Ich zadaniem jest przeprowadzenie rozmowy w sytuacji, gdy młodszy syn oznajmia ojcu, że opuszcza dom i wyjeżdża, by rozpocząć życie na własny rachunek.	* Odczytanie tekstu, * wyjaśnienie zadania, * pokierowanie omówieniem rozmowy. Należy zapytać uczniów o przebieg rozmowy, zachowania poszczególnych osób, ich intencje i uczucia; nie jest konieczne, aby wszystkie grupy po kolei analizowały swoje przeżycia, wystarczy zapytać dwa, trzy zespoły i ewentualnie pozwolić wypowiedzieć się osobom, którym zależy na zabraniu głosu.	* Dobranie się w zespoły, * podział ról, * zastanowienie się nad swoimi rolami i przeprowadzenie rozmowy, * podzielenie się swoimi przeżyciami z klasą (odpowiedzi na pytania zadawane przez nauczyciela).
Pogadanka Jej celem jest przeniesienie doświadczeń z rozmowy w rolach na relację: człowiek - Bóg.	Pokierowanie rozmową z uczniami i podsumowanie, zebranie wniosków.	Ustalenie: * która postać z przypowieści jest obrazem Boga, czyim obrazem są: starszy i młodszy syn, * jakie intencje może mieć człowiek sprzeciwiając się Bogu i odchodząc od Niego, * jak i dlaczego traktuje Bóg chcące odejść od Niego dziecko, * co mogą odczuwać bracia w wierze w takiej sytuacji.

Niedługo potem młodszy syn wyjechał w dalekie strony i tam roztrwonił swój majątek, żyjąc rozrzutnie. A gdy wszystko wydał, nastał ciężki głód w owej krainie i on sam zaczął cierpieć niedostatek. Poszedł i przystał do jednego z obywateli owej krainy, a ten posłał go na swoje pola, żeby pasł świnie. Pragnął on napełnić swój żołądek strąkami, którymi żywiły się świnie, lecz nikt mu ich nie dawał.

Metoda i opis ćwiczenia	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów
Rzeźba Uczniowie będą pracować w parach. Jeden z nich przyjmie rolę rzeźbiarza, drugi materiału rzeźbiarskiego. Połowa zespołów wykona rzeźbę syna w sytuacji - tuż po opuszczeniu domu, kiedy miał dużo pieniędzy i robił wszystko, na co miał ochotę. Druga połowa wykona rzeźbę syna w sytuacji, gdy musi paść świnie (zajęcie bardzo hańbiące dla Żyda) i cierpi głód. Rzeźbiarz pracuje nad swoim dziełem w ciszy, nie informując partnera o swojej wizji. Gdy rzeźby zostaną ukończone, rzeźbiarze podchodzą do pięciu innych rzeźb. Po przyjrzeniu się nadają im tytuły, które zapisują na małych karteczkach i kładą przed rzeźbą. Po zakończeniu tego etapu uczniowie wychodzą z ról. Ci którzy byli rzeźbami, zbierają leżące przed nimi karteczki, odczytują je na forum klasy i wypowiadają się, z którym tytułem najbardziej utożsamiają się i dlaczego.	* Odczytanie tekstu, * wyjaśnienie zadania, * pokierowanie prezentacją tytułów rzeźb, * podsumowanie.	* Dobranie się w pary, * podział ról, * wykonanie rzeźb, * nadanie tytułów rzeźbom, * odczytanie tytułów na forum klasy i podzielenie się własnymi odczuciami.
Pogadanka Przeniesienie wniosków z przeprowadzonego ćwiczenia na sytuację grzesznika.	Pokierowanie rozmową z uczniami i podsumowanie.	Określenie, w jakiej sytuacji znajduje się człowiek, który opuścił Boga, co może odczuwać na początku "wolności" i co dzieje się z nim, gdy trwa w swoim grzechu.

Wtedy zastanowił się i rzekł: "Iluż najemników mojego ojca ma pod dostatkiem chleba, a ja tu z głodu ginę. Zabiorę się i pójdę do mojego ojca i powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie, już nie jestem godzien nazywać się twoim synem; uczyń mnie choćby jednym z najemników". Wybrał się więc i poszedł.

Metoda i opis ćwiczenia	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów
Stop-klatka Uczniowie w wyobraźni wybierają się w drogę powrotną do ojca. Myślą o swoim ojcu i o spotkaniu z nim. Zastanawiają się, jak ojciec zareaguje na powrót syna. Na znak dany przez nauczyciela uczniowie zamierają w bezruchu, próbując wyrazić swoje uczucia postawą ciała. Nauczyciel podchodzi do kilku osób i zadaje pytania: Co czujesz? Dlaczego? Na czym opierasz swoje przypuszczenia o zachowaniu się ojca? Co masz ochotę uczynić?	* Odczytanie tekstu, * wyjaśnienie zadania, * zadawanie pytań uczniom podczas wykonywania stop-klatki * podsumowanie.	* Wczucie się w sytuację syna powracającego do domu, * wykonanie stop-klatki.
Pogadanka Przeniesienie doświadczeń ze stop-klatki na sytuację grzesznika, który postanowił pojednać się z Bogiem.	Pokierowanie rozmową z uczniami.	Określenie, co może odczuwać człowiek, który zdecydował się wrócić do Boga, skąd biorą się takie uczucia, jakie niebezpieczeństwa czyhają na niego w tym momencie.

A gdy był jeszcze daleko, ujrzał go jego ojciec i wzruszył się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go. A syn rzekł do niego: "Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie, już nie jestem godzien nazywać się twoim synem". Lecz ojciec rzekł do swoich sług: "Przynieście szybko najlepszą szatę i ubierzcie go, dajcie mu też pierścień na rękę i sandały na nogi. Przygotujcie utuczone cielę i zabijcie, będziemy ucztować i bawić się, ponieważ ten mój syn był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się". I zaczęli się bawić.

Tymczasem starszy jego syn przebywał na polu. Gdy wracał i był blisko domu, usłyszał muzykę i tańce. Przywołał jednego ze sług i pytał go, co to ma znaczyć. Ten mu rzekł: "Twój brat powrócił, a ojciec twój kazał zabić utuczone cielę, ponieważ odzyskał go zdrowego". Na to rozgniewał się i nie chciał wejść; wtedy ojciec jego wyszedł i tłumaczył mu. Lecz on odpowiedział ojcu: "Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu; ale mnie nie dałeś nigdy koźlęcia, żebym się zabawił z przyjaciółmi. Skoro jednak wrócił ten syn twój, który roztrwonił twój majątek z nierządnicami, kazałeś zabić dla niego utuczone cielę". Lecz on mu odpowiedział: "Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył; zaginął, a odnalazł się".

Metoda i opis ćwiczenia	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów
Rysunek symboliczny Postacie z przypowieści (ojciec, starszy i młodszy syn) zostają przedstawione za pomocą kół. Układ i wielkość kół mają wyrazić relację między tymi osobami w wyżej opisanej sytuacji. Uczucia poszczególnych osób należy wyrazić, wypełniając koła kolorami. Prezentacja odbywać się będzie w parach - pokazanie i wzajemne wyjaśnienie swoich rysunków. Chodzi o to, aby każdy miał szansę wypowiedzi. Następnie kilka osób wypowie się na forum klasy	* Odczytanie tekstu, * wyjaśnienie, że obdarowanie szatą, pierścieniem i sandałami oznacza nie tylko przebaczenie, ale również przywrócenie godności i synostwa, * wyjaśnienie zadania, * wytworzenie atmosfery sprzyjającej refleksji i wykonywaniu rysunku, * pokierowanie prezentacją.	* Zastanowienie się nad relacjami między ojcem i synami, * wykonanie rysunku, * prezentacja w parach, * podzielenie się swoimi odczuciami i spostrzeżeniami na forum klasy.
Refleksja osobista Uczniowie przyglądają się swoim rysunkom i próbują zobaczyć w nich samych siebie, najpierw wobec Boga Ojca: Co czuję? Czego oczekuję od Boga? Jak przyjmuję Jego przebaczenie? Czym ono dla mnie jest? Czy wierzę w radość i wzruszenie Boga spowodowane moim powrotem? Następnie uczniowie próbują postawić się na miejscu brata- człowieka jednającego się z Bogiem: Co czuję, widząc powrót grzesznika? Czego chciałbym dla niego? Jak przyjmuję to, że Bóg mu przebacza zupełnie bezwarunkowo (czego jest we mnie więcej, postawy starszego syna z przypowieści, czy Bożej radości)?	* Wprowadzenie w zadanie, * wytworzenie atmosfery sprzyjającej wyciszeniu się i osobistej refleksji (włączenie odpowiedniej muzyki), * zadawanie pytań uczniom; należy to robić bardzo powoli, zostawiając im czas na udzielenie sobie odpowiedzi.	Przyjrzenie się sobie samemu, próba odpowiedzi na pytania zadawane przez nauczyciela.
Kartka z pamiętnika Opis sytuacji wyjściowej. Grupa archeologów pracująca na terenie Palestyny, odnalazła podczas wykopalisk ruiny bardzo starego domu. Badania wskazują na to, że w tym miejscu znajdował się dom ojca z poznanej przypowieści. Jedną ze znalezionych rzeczy jest fragment kartki z pamiętnika. Została ona napisana przez syna marnotrawnego wkrótce po tym, jak został przyjęty przez swojego ojca. Zadaniem uczniów jest napisanie takiej kartki - praca indywidualna. Prezentacja: kilku uczniów odczytuje na forum swoje kartki z pamiętnika.	* Przedstawienie sytuacji wyjściowej, * zlecenie zadania, * pokierowanie prezentacją, * zaproponowanie uczniom, aby zachowali swoje kartki i zabrali je ze sobą; gdy zdecydują się na sakrament pojednania, niech te refleksje staną się początkiem ich rozmowy z Bogiem po spowiedzi.	* Wejście w rolę, * napisanie kartki z pamiętnika, * odczytanie kartek na forum klasy, * możliwość skorzystania z propozycji przedstawionej przez nauczyciela na zakończenie ćwiczenia.

III. PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE

Metoda	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów
Rozmowa	Skierowanie uwagi uczniów na treści artykułów pisanych na początku zajęć i poproszenie ich o dokonanie porównania z tym, czego nauczyli się z przypowieści Jezusa o synu marnotrawnym.	* Porównanie doświadczeń zdobytych podczas pracy nad przypowieścią i wyciągnięcie wniosków, czy ich dotychczasowe nastawienie wobec sakramentu pojednania było właściwe, * zastanowienie się, czy po przeżytym spotkaniu z Jezusem - Nauczycielem coś zmienia się w ich spojrzeniu na ten sakrament.