Metody aktywizujące - okienko informacyjne
Celem katechezy było: przypomnienie, poszerzenie i ugruntowanie wiadomości na temat Kościoła jako wspólnoty, do której należymy od momentu chrztu świętego; kształtowanie odpowiedzialności za świętość Kościoła oraz postawę wdzięczności za dar, przy pomocy którego Bóg dokonuje naszego zbawienia.
Na początek zaśpiewaliśmy pieśń: Kościół to nie tylko dom.
Zadanie: Co to, a może kto to jest Kościół? Uzupełnij zdanie: Kościół to...
Uczniowie kolejno wypowiadali się, kończąc rozpoczęte zdanie.
Puenta. Matka Teresa z Kalkuty zapytana przez dziennikarza, co należy zmienić w Kościele powiedziała: Ciebie i mnie. Następnie na zasadzie: pytanie-odpowiedź przypomniałam, że słowo "Kościół" oznacza "zwołanie", zgromadzenie tych, których zwołuje Słowo Boże, by utworzyli Lud Boży. Kościół ustanowił Jezus Chrystus, głosząc radosną nowinę i powołując apostołów z Piotrem na czele. Im zlecił kontynuację swojego dzieła. Po zmartwychwstaniu rozszerzył swoje polecenie "na wszystkie narody". Przede wszystkim Kościół zaistniał dzięki śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa jako miejsce naszego uświęcenia i zbawienia. Duch Święty zesłany w dniu Pięćdziesiątnicy uświęca Kościół, który osiągnie swoje wypełnienie w chwale nieba jako zgromadzenie wszystkich ludzi odkupionych.
Zadanie: Na podstawie wskazanego wersetu biblijnego powiedz, czym jest Kościół.
Pomoce: Pismo Święte, arkusz szarego papieru z napisem: Kościół jest: ... oraz z wypisanymi w kolumnie siglami biblijnymi: Ef 5,23-24; 1 Kor 3,16; 1 Kor 12,27; J 15,1; J 10,11; 1 P 2,5.
Podzieliłam klasę na sześć zespołów, wywiesiłam arkusz szarego papieru. Po skończonej pracy w grupie, wytypowana osoba zapisywała na szarym papierze znaleziony obraz Kościoła. Prezentacja odbyła się przez odczytanie wyników na forum.
Puenta. Podsumowaniem tej części katechezy był pokaz, rodzaj pantomimy, którą poprzedziłam następującym wstępem: Odnaleźliśmy w Piśmie św. kilka obrazów, które wyjaśniają naturę Kościoła. Kościół to nie tylko zgromadzenie ludzi ochrzczonych wokół Jezusa, ale wspólnota, w której wszyscy członkowie zjednoczeni są między sobą dzięki zjednoczeniu z Chrystusem - Głową Ciała. Za chwilę spróbuję to zobrazować. Proszę uważnie obserwować to, co robię oraz wsłuchać się w słowa piosenki, która będzie nam towarzyszyła. Treść jej jest ściśle związana z tym, co za chwilę zobaczycie. Za pomocą gestów będę prosiła niektóre osoby o wykonanie pewnych czynności.
Po tych słowach na środku klasy postawiłam świecę. Była to duża, gruba świeca, umieszczona na stojaku. Zapalamy ją zazwyczaj podczas modlitwy oraz w czasie czytania Słowa Bożego. Tym razem wokół niej umieściłam kilkanaście mniejszych świec. W pewnej odległości, na niższym stojaku ustawiłam kilka zniczy. Przy piosence zatytułowanej: "Tobie chór aniołów" (z płyty: Chwała Barankowi zespołu DEUS MEUS, Wydawnictwo Księgarni Św. Wojciecha, Poznań 1998), zapalałam od "głównej" świecy kolejne świece. Następnie poprosiłam na środek klasy kilka osób i każdej z nich po kolei wręczałam świecę zapaloną również od świecy "głównej". Po pewnym czasie zdmuchiwałam dwom, trzem osobom płomień świecy i ponownie zapalałam od świecy "głównej".
Po zakończonej demonstracji nastąpiło omówienie. Uczniowie bez trudu odgadli, że świece umieszczone wokół świecy głównej to symbole Maryi, świętych, błogosławionych, najgłębiej zjednoczonych z Chrystusem; znicze symbolizowały dusze w czyśćcu cierpiące; uczniowie - to my, którzy jesteśmy w drodze. Wszyscy, choć w różnym stopniu i w różny sposób, stanowimy jedną rodzinę w Chrystusie, łączymy się ze sobą we wzajemnej miłości, oddając Bogu chwałę. Kościół to wspólnota widzialna oraz wspólnota duchowa, zjednoczona miłością Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
W tym miejscu w kilku słowach omówiłam treść piosenki oraz wprowadziłam pojęcie - Kościół chwalebny, oczyszczający się i pielgrzymujący. Ponieważ zajęcia we wszystkich klasach odbyły się bezpośrednio przed Uroczystością Wszystkich Świętych oraz Wspomnieniem Wszystkich Wiernych Zmarłych, była dobra okazja do przypomnienia o wstawiennictwie świętych, którzy zawsze gotowi są wysłuchiwać naszych próśb, o komunii ze świętymi i zmarłymi. Komunii tej szkodzi każdy grzech, ale Jezus, Głowa i Fundament Kościoła uwalnia od grzechu w sakramencie pokuty i udziela łaski usprawiedliwienia. Kościół gromadzi grzeszników, ale objętych zbawieniem Chrystusa, którzy są w drodze do świętości. Każdy odpowiada nie tylko za swoje uświęcenie, ale za świętość całej wspólnoty Kościoła.
Zadanie: 1) napisz definicję pojęcia Kościół, 2) wykonaj schemat graficzny, 3) dokończ zdanie: Kościół podobny jest... 4) napisz dialog komiksowy. (Metoda: okienko informacyjne).
Pomoce: szary papier z wyrysowanym schematem okienka informacyjnego, flamastry, karty OH.
Klasę podzieliłam na grupy czteroosobowe. Każda grupa wykonywała poszczególne zadania w odpowiednim miejscu na rozdanych szarych papierach, wykorzystując flamastry i karty OH. Prezentacja dokonała się przy zastosowaniu metody karuzeli.
Puenta. Na zakończenie podkreśliłam, że to, jaki jest Kościół zależy ode mnie i od ciebie. Może rosnąć i może umniejszać się. Każdy z nas ma określone miejsce w Kościele, określone zadanie do wypełnienia. Odpowiedzialność za Kościół to również modlitwa za Kościół, modlitwa o jedność, o wierność Kościołowi, o to, abyśmy byli świadkami Chrystusa, o odwagę głoszenia zbawienia. Powinniśmy jednak przede wszystkim dziękować Bogu za Kościół, który jest darem Chrystusa dla każdego z nas.
Następnie każda grupa miała za zadanie sformułowanie dwóch wezwań do modlitwy dziękczynienia. Podczas modlitwy po każdym wezwaniu śpiewaliśmy: Dzięki, o Panie, składamy dzięki, o Wszechmogący nasz Królu w niebie.
Katechezę tę przeprowadziłam w sześciu pierwszych klasach gimnazjalnych. W trzech klasach realizowałam ją w czasie dwóch jednostek lekcyjnych. W jednej z klas przeprowadziłam tę katechezę z udziałem rodziców (katecheza otwarta, w godzinach popołudniowych). W trzech klasach, które uczę od sześciu lat, zmodyfikowałam scenariusz i zrealizowałam w czasie jednej jednostki lekcyjnej tak, jak to przewiduje program krakowski. Po wstępnym przypomnieniu wiadomości na temat Kościoła przeszłam do pantomimy opuszczając aktywizację nr 2. Pracę w grupach metodą okienka informacyjnego uprościłam. Każda grupa w zadaniu 1 (aktywizacja 3) otrzymała werset z aktywizacji nr 2, który powinna szczególnie uwzględnić przy tworzeniu definicji. Ponieważ uczniowie znają i lubią pracę metodą okienka informacyjnego, tym razem każdy rysował okienko w swoim zeszycie. Po wypracowaniu w grupie definicji oraz czterech metafor przy użyciu kart OH, następował zapis do zeszytu. Wielu uczniów (na własną prośbę) pracowało indywidualnie z kartami i samodzielnie szukało porównań. Po głośnym odczytaniu po jednej pracy z grupy, następowało podsumowanie i modlitwa końcowa.
Zadanie domowe polegało na wykonaniu schematu graficznego i dialogu komiksowego. Na początku następnej katechezy prezentacja prac odbyła się na zasadzie karuzeli w obrębie grupy.
Podczas katechezy otwartej niektórzy rodzice włączali się do pracy w grupach, do czego bardzo zachęcałam. Przed rozpoczęciem pantomimy uprzedziłam, że poproszę również rodziców o udział i mam nadzieję, że nikt nie odmówi. I tak się też stało. Dzięki temu mogłam zobrazować moment chrztu świętego (prosiłam parami dziecko - rodzic) czy rolę rodzica w czuwaniu nad wiarą dziecka. Przyznam, że realizacja tej katechezy przeszła moje najśmielsze oczekiwania. Włączenie pantomimy z udziałem widzów wnosiło element zaskoczenia. Obawiałam się, że nie będzie ciszy, choćby dlatego, że ktoś nie zrozumie mojego polecenia wydanego gestem. Nie byłam też pewna, czy rodzice zechcą być aktorami. Ku mojemu zadowoleniu we wszystkich klasach panowało skupienie, które umożliwiało zestawienie treści słyszanej piosenki z obrazem.
Oto kilka definicji Kościoła, które są owocem pracy uczniów:
Przykłady metafor:
Przykłady schematów graficznych:
Dialogi komiksowe:
opr. ab/ab