Czy Bóg niektórych wyróżnia?

Krzysztof Wons SDS Kain i Abel są w nas Życie duchowe i relacje ISBN: 978-83-7580-118-7 wyd.: Wydawnictwo Salwator 2008

Wybrane fragmenty Czy Bóg kocha jednych bardziej, a drugich mniej? Bóg Kaina i Bóg Abla Czy Bóg niektórych wyróżnia? Usprawiedliwianie i oskarżanie Boga Tajemnica Bożych wyborów Wybory Boga i kompleksy Kaina

Czy Bóg niektórych wyróżnia?

Jeszcze raz uważnie przeczytajmy wersety 4, 3-5, tym razem w ich dosłownym brzmieniu:

I stało się z końcem dni, i przyniósł Kain z owoców ziemi ofiarę dla JHWH. A Abel przyniósł także on z pierworodnych trzody swojej i z tłuszczu ich. I spojrzał (wajjiša) JHWH na Abla i na ofiarę jego. A na Kaina i na ofiarę jego nie spojrzał.

Opowiadanie mówi, że obydwaj bracia przynoszą coś na ofiarę dla Pana. Należy zauważyć, że w tekście hebrajskim w obydwu przypadkach na opis aktu ofiary składanej przez braci użyte jest to samo wyrażenie „przyniósł”: „przyniósł Kain” i „Abel przyniósł także”. Zmienia się tylko rodzaj składanej ofiary. Wyrażenie: „przynieść na ofiarę Panu” wskazuje generalnie na akt kultu. Nie sugeruje żadnej różnicy między aktem kultu Kaina i aktem kultu Abla. A to oznacza, że tekst nie daje nam jakiegokolwiek wyjaśnienia, dlaczego Bóg reaguje w odmienny sposób na ofiarę braci. Z jednej strony nie wyjaśnia powodu, z drugiej jednak mocno akcentuje, że Bóg inaczej reaguje na Abla i jego ofiarę, a inaczej na Kaina i jego ofiarę. Znamienne jest też, że tekst zwraca najpierw naszą uwagę na młodszego brata, który jest drugi, a nie na pierworodnego: najpierw na Abla, potem na Kaina. Inaczej niż moglibyśmy się spodziewać. Gdy mowa jest o narodzinach — Kain jest pierwszy, gdy zaś mowa o składaniu ofiary Bogu, pierwszy wymieniony jest Abel: „Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę; na Kaina zaś i na jego ofiarę nie chciał patrzeć” (w. 4-5). W jednym z przekładów żydowskich czytamy: „Bóg zwrócił się ku Hewlowi i jego ofierze. Ale ku Kajinowi i jego ofierze się nie zwrócił”.

Autor natchniony nie koncentruje się na wyjaśnianiu różnicy, ale na jej podkreśleniu, bowiem dotyczy stosunku Boga do każdego z braci. Różne są składane przez nich ofiary. Inna jest też reakcja Boga na ofiary Kaina i Abla. Zaraz też dowiadujemy się o reakcji Kaina: gniewa się. Jak za chwilę zobaczymy, gniew rozlewa się w jego sercu nie tylko na Boga, ale także i na brata. Tekst wyraźnie zwraca uwagę, że przeżywanie relacji z Bogiem ma konkretny wpływ na samopoczucie Kaina, na jego odbiór Boga, siebie i brata, na poczucie wartości, na osobiste poczucie powodzenia lub niepowodzenia, błogosławieństwa lub jego braku. Skoro jest powiedziane, że Kain się gniewa, a w przypadku Abla tej wzmianki nie ma, możemy pośrednio wnioskować, że Abel czuje się błogosławiony, a Kain wyłączony z błogosławieństwa. Abel czuje się szczęśliwy, podczas gdy Kain nie. Jeszcze raz podkreślmy, że tekst nie tłumaczy, dlaczego istnieje różnica w akceptacji braci i ich ofiar ze strony Boga. Czytamy tylko: „Pan wejrzał na Abla i na jego ofiarę; na Kaina zaś i na jego ofiarę nie chciał patrzeć”. Mamy wyraźny kontrast w zachowaniu Boga: na ofiarę jednego „wejrzał, a na ofiarę drugiego nie chciał patrzeć”. Bóg zachowuje się różnie wobec każdego z nich: „Jahwe spojrzał — nie spojrzał”; „Bóg zwrócił się... i się nie zwrócił”.

opr. aw/aw