Godność w niepełnosprawności

Małgorzata Salamon

Czasami potrzeba niewiele, by poprawić jakość życia niepełnosprawnych, którzy wciąż walczą w Polsce z wiatrakami. Bywa, że  chodzi o pokonywanie barier architektonicznych,  o pomoc przy poszukiwaniu pracy, mieszkania, dobrego ośrodka opieki. A wsparcia potrzebują często także opiekunowie niepełnosprawnych, zmęczeni codziennym zmaganiem się z trudnościami.

Rozmowa z Małgorzatą Salamon, dyrektor Habitat for Humanity Poland

Jaka jest w Polsce skala problemu niepełnosprawności? Ilu mamy niepełnosprawnych?

Według danych stowarzyszenia "Integracja" w Polsce żyje prawie 6 milionów osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, co stanowi prawie 15% naszego społeczeństwa. Wśród nich 46% stanowią osoby z niepełnosprawnością psychiczną, 7,9% mentalną i 2,5% z intelektualną.

Coraz częściej słyszymy o pokonywaniu barier architektonicznych, to niestety wciąż nierozwiązany problem, ale jakie są możliwości osób niepełnosprawnych w tej kwestii?

Rzeczywiście mimo, że w Polsce coraz częściej zwraca się uwagę na konieczność dostosowywania domów i osiedli do potrzeb osób niepełnosprawnych, wciąż zdecydowana większość z nich posiada bariery architektoniczne. Źle rozplanowane mieszkania, progi podłogowe, brak wind i podjazdów sprawiają, że w wielu przypadkach własny dom okazuje się być trudnym miejscem do życia. Ułatwienia zaplanowane w mieszkaniu powinny być przede wszystkim dostosowane do schorzeń i ograniczeń psychofizycznych, z którymi zmagają się nasi bliscy. Konieczna okazać się może likwidacja progów, dywanów oraz rozmieszczenie na posadzkach mat antypoślizgowych. Warto pamiętać również o odpowiednim umiejscowieniu włączników oświetlenia, klamek czy domofonu. W zależności od rodzaju ograniczeń ruchowych i używanego na co dzień sprzętu, należy także dostosować szerokości pomieszczeń oraz wysokości blatów, półek i luster. Pomocne okazać się mogą także uchwyty, siedziska i drabinki, które odciążą mięśnie i pomogą w utrzymaniu równowagi. Odpowiednie urządzenie mieszkania dla potrzeb osoby niepełnosprawnej to jednak duży i często niezaplanowany wydatek. Jednym z rozwiązań takiej sytuacji jest uzyskanie dotacji z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Nie zawsze jednak te środki są w stanie pokryć wszystkie koszty. Dlatego w ramach naszego programu remontowego często pomagamy osobom z różnego rodzaju niepełnosprawnością, udzielając nieoprocentowanych pożyczek na remont lub adaptację mieszkania.

Czym są mieszkania chronione?

Mieszkania chronione stanowią alternatywę dla opieki instytucjonalnej  w  domach opieki i zamkniętych ośrodków medycznych. Ideą tego budownictwa jest stworzenie przestrzeni mieszkalnej z indywidualnie wydzielonymi mieszkaniami, których lokatorzy mają zapewnione wsparcie specjalistów, profesjonalnych terapeutów, psychologów, pedagogów i pracowników socjalnych. Mieszkania chronione prowadzone są przez ośrodki pomocy społecznej i organizacje pożytku publicznego. Stwarzają one nie tylko warunki do samodzielnego funkcjonowania w środowisku, ale także do integracji ze społecznością lokalną. Jednak według statystyk Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w Polsce na koniec 2013 r. było ich około 637. Taka liczba w żadnym stopniu nie pokrywa stale rosnącego zapotrzebowania na ten rodzaj budownictwa.

Co się dzieje z niepełnosprawnymi intelektualnie po śmierci ich rodziców/opiekunów?

Powszechnie stosowaną praktyką w przypadku śmierci rodziców jest umieszczanie osób z niepełnosprawnością intelektualną w losowo wybieranej placówce opiekuńczej, często znajdującej się w innym mieście i z niewystarczająco dostosowaną do ich potrzeb opieką medyczną. Chcąc zapewnić swoim bliskim godne warunki do życia, odpowiednią opiekę i gwarancję bezpiecznego miejsca zamieszkania w dobrze znanym środowisku, rodzice i opiekunowie niepełnosprawnych intelektualnie osób często sami wychodzą z inicjatywą i współfinansują koszty budowy wyżej opisanych mieszkań chronionych.  Realizując tego typu projekt warto zwrócić się o wsparcie do fundacji takich jak Habitat for Humanity Poland. W latach 2011-2014 włączyliśmy się m.in. w budowę „Domu Malwa”, Ośrodka Rehabilitacyjno-Opiekuńczego dla osób z niepełnosprawnością umysłową. Nasza fundacja wpiera działania nie tylko finansowo, ale oferuje również pomoc w pozyskiwaniu darowizn w postaci materiałów budowlanych i wsparcia wolontariuszy.

Czy są jakieś możliwości dla usamodzielnienia, chociaż częściowego, niepełnoprawnych intelektualnie?

Doświadczenie pokazuje, że odpowiednio dobrana opieka stwarza osobom z każdym rodzajem niepełnosprawności szanse uczestnictwa w życiu społecznym, towarzyskim czy zawodowym, w miarę ich możliwości i potrzeb. Osoby z  niepełnosprawnością  w coraz większym stopniu są widoczne w życiu społecznym. Odnoszą sukcesy w biznesie, kulturze, przynoszą dumę reprezentując kraj w międzynarodowych konkursach i na Olimpiadzie. Podstawą do ich udziału w życiu społecznym jest stworzenie im ku temu warunków i wspieranie w codziennych trudnościach.

Gdzie szukać pomocy?

Szukając pomocy warto zwrócić się do znajdujących się w naszej okolicy ośrodków pomocy społecznej i fundacji. Często organizują one kursy i spotkania mające na celu aktywizację osób niepełnosprawnych. Warto poszukać również działających w naszym mieście grup wsparcia dla opiekunów osób niepełnosprawnych. 

Jak można Was wesprzeć?

Nieustannie poszukujemy wolontariuszy, którzy wesprą nas na różnych płaszczyznach. W działania Fundacji zaangażowani są zarówno wykwalifikowani specjaliści (inżynierowie, konsultanci, specjaliści BHP, Architekci itp.), jak i osoby dobrej woli, które pragną zdobyć ciekawe doświadczenie, pomóc potrzebującym lub pożytecznie spędzić czas. Pomagać można w pracach biura wybranego oddziału HfH Poland — administracja, przygotowanie projektów i włączając się w organizację wydarzeń specjalnych. Przedstawicieli firm zachęcamy również do włączenia się w wolontariat pracowniczy. Polega on na angażowaniu się pracowników w działalność wolontarystyczną na rzecz organizacji i społeczności lokalnych w ramach programu "Architekci Nadziei" . Pracownicy-wolontariusze pomagają osobom potrzebującym, wykorzystując przy tym posiadane umiejętności i zdolności zawodowe oraz rozwijając swoje umiejętności.

Dodatkowo można nas wesprzeć finansowo. Ponieważ pieniądze na realizowanie programów i budowy domów pochodzą z darowizn przekazywanych od naszych darczyńców, gorąco zachęcamy do przekazania 1% swojego podatku na Habitat for Humanity Poland (KRS: 0000143344).

Małgorzata Salamon — stanowisko Dyrektora Habitat for Humanity Poland objęła w grudniu 2010 roku. Jest absolwentką studiów na kierunku Antropologii Kulturowej Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu i Studiów Humanitarnych w School of Oriental and African Studies, University of London. Pracowała w Polsce i w Wielkiej Brytanii dla organizacji samorządowych i pozarządowych zajmujących się ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Przez pięć lat pełniła funkcję koordynatora programów humanitarnych w Afryce i Azji, z ramienia brytyjskiej organizacji The Salvation Army International.

opr. ab/ab