Prawda z perspektywy Gwiazd

Może się wydawać, że historię opozycji, tworzenia się Wolnych Związków Zawodowych, a następnie „Solidarności” znamy na wylot. Tyle razy słyszeliśmy o strajkach, Lechu Wałęsie, negocjacjach z ówczesną władzą, stanie wojennym. Czy jednak na pewno wiemy, jak było?

Przedstawiane nam współcześnie wydarzenia są spojrzeniem zdecydowanie jednostronnym – spojrzeniem z perspektywy jednej strony, jednej opcji. Nie daje nam to jednak pełni obrazu tamtych wydarzeń oraz całego krajobrazu działania opozycji w PRL. Książka „Historia przyznała nam rację”, będąca zapisem kilku rozmów z Joanną i Andrzejem Gwiazdami, zasiewa sporo wątpliwości. Czy Ci, których obecnie uznajemy za bohaterów, faktycznie nimi byli? Jakie wielkie postaci tamtego okresu odeszły w niesłuszne zapomnienie? Czy Lech Wałęsa faktycznie był wielkim wodzem, który prowadził kraj ku wolności? Czy Kościół naprawdę wspierał Solidarność? Jak wyglądały poszczególne etapy powstawania wolnego państwa i obalania systemu komunistycznego? A może ów system nie został wówczas obalony?

Małżonkowie, architekci wielu opozycyjnych działań, aktywni działacze opozycji, przedstawiają historię ze swojej perspektywy. Podają mnóstwo szczegółów, przedstawiają sylwetki ludzi zaangażowanych wówczas w działania dla ludzi pracy i dobra narodu, a także w walkę z systemem, w walkę o odzyskanie niepodległości. Pokazują różne zależności, tłumaczą mechanizmy, opowiadają o mnóstwie różnych mniejszych i większych wydarzeń. Wspominają doświadczenia radosne i trudne – czasy więzienia, represji, próby radzenia sobie ze wszechobecną agenturą. Dają do zrozumienia, że nie wszystko było tak czarno-białe, jak się niejednokrotnie przestawia, a wobec wielu ludzi trudno o jednoznaczną ocenę ich działań i decyzji.

Wywiady z Joanną i Andrzejem Gwiazdami prowadzą nas od ich wczesnych wspomnień dziecięcych, poznawania, czym jest komunizm, przez zaangażowanie w opozycji, Wolne Związki Zawodowe, stan wojenny, stan powojenny aż po czasy współczesne. Czasem stanowią jedną opowieść opowiadaną na dwa głosy, czasem rozmowa toczy się dwutorowo, przedstawiając niejako dwie historie – życie Andrzeja i życie Joanny, szczególnie w momentach, gdy jedno lub oboje przebywają w więzieniu lub rozjazdach.

Książka z pewnością wzbogaca wiedzę o – szeroko rzecz ujmując - komunistycznej opozycji wypełniając część białych plam, pomagając zrozumieć wiele wydarzeń czy – mając inną perspektywę – stworzyć sobie własny obraz całkiem niedawnej polskiej historii. Jest to obecnie niezwykle istotne, bo to co wtedy się działo, co zostało zapoczątkowane, ma swoje konsekwencje współcześnie i rzutuje na obecną politykę i życie w naszym kraju. A zatem na coś, co bezpośrednio dotyczy każdego z nas.

opr. ac/ac