Biblia i religie

Giovanni Odasso

BIBLIA I RELIGIE

Biblijne perspektywy teologii religii

ISBN: 83-7318-447-3

wyd.: WAM 2005

BIBLIA I RELIGIE

Biblia i jej stosunek do religii to temat obecnej książki, która ma za cel odpowiedzieć na życiowe zadania stojące przed teologią religii. Istotnie, z początkami „refleksji i krytycznej konfrontacji z religiami w świetle Boga i Jego objawień w historii (taki jest przedmiot ogólny teologii religii) spotykamy się już w najstarszych tekstach Biblii”. W przeciwieństwie do dość rozpowszechnionej opinii, wedle której Biblia ma niewiele do powiedzenia na temat problemów teologicznych naszych czasów, powyższa konstatacja P. Rossano, który był nie tylko teologiem religii, lecz również biblistą, wskazuje na możliwość badań biblijnych. Mogą one okazać się owocne właśnie dla celów teologii religii.

Ten sam uczony w odczycie wygłoszonym w Papieskim Instytucie Biblijnym 22 stycznia 1967 roku, a następnie opublikowanym w formie artykułu, wskazuje na pewne kierunki w badaniach „religii niechrześcijańskich” nie tylko w świetle wskazań Soboru, ale również w świetle Biblii. Autor podkreśla przede wszystkim, że „bezkompromisową polemikę” Biblii z religiami etnicznymi należy wiązać z ówczesnym kontekstem kulturowym, w którym „religia przynależała w sposób nierozdzielny do wymiaru etniczno-społecznego danego narodu”. Właśnie dlatego nie należy takiej polemiki wyrywać z kontekstu i przekształcać jej, z pominięciem koniecznej mediacji hermeneutycznej, w stwierdzenia negatywne o znaczeniu teologicznym, które „praktycznie pokrywałyby się” z postawą Bartha i Bonhoeffera, dopatrujących się zdecydowanej różnicy pomiędzy „wiarą a religią, pomiędzy objawieniem
a tęsknotą religijną”. Następnie autor podkreśla, że egzegeza przezwyciężyła częściowo tendencję apologetyczną, która pojawiła się w okresie międzywojennym, by przeciwstawić się opinii tych, którzy, posługując się metodą porównawczą, sprowadzali dane Biblii do „epifenomenu historii religijnej mezopotamskiego i śródziemnomorskiego Bliskiego Wschodu”. Niemniej jednak, stwierdza Rossano, trzeba pójść dalej i „zapytać, jaka jest w poszczególnych przypadkach i w ogólności postawa Biblii wobec fenomenu religii”. Nie tu miejsce, by śledzić rozwój myśli Rossano w tym konkretnym przypadku. Wspomniane wyżej powody wystarczają do tego, by określić zadania i metodę naszej pracy.

Zadaniem, jakie sobie stawia obecna książka, jest właśnie poznanie postawy Pisma wobec religii świata. Chodzi tutaj o całościowe podejście do Pisma w jego dwu zasadniczych częściach: Starym i Nowym Testamencie. Całościowy charakter tego podejścia nie jest związany z próbą przebadania wszystkich tekstów, które mówią o stosunku Biblii do religii, ale z zamiarem prześledzenia głównych linii tradycji biblijnej w taki sposób, by z niej wyciągnąć podstawowe wnioski dla naszego tematu. Cel, do jakiego się dąży, określa zasadniczo również metodę pracy. Taką metodę można określić celnymi słowami H. Gese, kiedy mówi on o „biblijnym pojmowaniu Pisma”. Można mówić o rozumienia Pisma u Ojców, w liturgii, w duchowości i w teologii. Niemniej jednak „zanim ustalimy rozumienie Pisma z zewnątrz, wychodząc od perspektyw systematycznych, dogmatycznych czy praktycznych, powinniśmy dojść do poprawnego rozumienia Pisma od wewnątrz, wychodząc od samej Biblii”. Niniejsza praca powstała w wyniku przekonania, że właściwa droga do teologii biblijnej wiedzie przez „zrozumienie Biblii od wewnątrz”, a dotyczy to nie tylko wielkich tematów, będących źródłem samorozumienia dla wiary chrześcijańskiej na podstawie Nowego Testamentu, ale również tematów, które są podejmowane w sposób nowy, jak to się dzieje właśnie w teologii religii.

Również teologia religii, jeśli chce być „teologią”, a więc wiedzą, której duszą jest Pismo, powinna znać perspektywy „teologiczne”, wypracowane przez Pismo na drodze własnej tradycji i stanowiące punkt wyjścia każdego aktu zrozumienia, do którego dochodzi się w świetle wiary i w rzeczywistości duchowej i historycznej ekklesia. Obecna praca ma na celu przypomnienie i dostarczenie podstawowych faktów, aby teologia mogła rozwinąć własną refleksję na temat religii, wychodząc od perspektywy biblijnej naukowo uzasadnionej i dynamicznie otwartej na osiągnięcia myśli ludzkiej.

opr. aw/aw