Tajemnice biblijnych imion. Jeremiasz

Dr Marcin Majewski, biblista i hebraista z Uniwersytetu Papieskiego im. Jana Pawła II w Krakowie w fascynujący sposób pokazuje, jak mocno imiona postaci biblijnych wiążą się z zadaniami, które powierzył im Bóg.

Jeremiasz

Imię to jest pochodzenia starohebrajskiego i wywodzi się wprost z Biblii. Nosił je jeden z największych proroków Starego Testamentu, ten, który jest autorem wyznania: Uwiodłeś mnie Panie, a ja dałem się uwieść (Jr 20,7).

Prorok Jeremiasz pochodził z rodziny kapłańskiej z Anatot, osady położonej bardzo blisko Jerozolimy. Jego ojcem był arcykapłan Chilkiasz, znany z odnalezienia w Świątyni Księgi Prawa Bożego (zob. 2Krl 22,8), a ciotką prorokini Chulda, jedyna znana z imienia prorokini czasu monarchii (zob. 2Krl 22,14 i Jr 32,7). W chwili powołania przez Boga Jeremiasz był młodzieńcem, miał może 12, może 13 lat (Jr 1,6), jednak dzielnie podjął się wyznaczonego mu zadania. W trakcie prorockiej misji wycierpiał wiele prześladowań i może właśnie temu zawdzięczamy piękne opisy jego wadzenia się z Bogiem. W bogactwie opisywanych przeżyć duchowych Jeremiasz nie ma w Biblii sobie równych (może poza św. Pawłem), przez co zwany jest Augustynem Starego Testamentu – pisał „Wyznania” zanim to stało się modne.

Ale wróćmy do imienia. W oryginalnym brzmieniu ma ono formę pełną: Jirmejahu ירמיהו oraz skróconą Jirmeja ירמיה – obydwie przekładane na polski jako Jeremiasz. Imię znane było w Polsce już od średniowiecza, najczęściej w formach Jeremi, Jerema. Jeszcze kilkanaście lat temu był kłopot z nadawaniem imienia Jeremi, gdyż funkcjonowało ono jedynie jako zdrobnienie, a jak wiadomo zdrobnień urzędowo nie nadaje się jako imiona. Ale dziś Jeremi to imię funkcjonujące samodzielnie, jako forma oboczna i historyczny wariant imienia Jeremiasz (zob. wypowiedź Rady Języka Polskiego z 2009 r. nt. imienia Jeremi).

Co oznacza imię Jeremiasz vel Jeremi? Jeśli czytali Państwo odcinek o imionach teoforycznych, to będziecie w stanie dostrzec, że właśnie z takim imieniem mamy tutaj do czynienia. Składa się ono bowiem ze skrótu imienia Bożego Jahu – wiele imion Biblii ma właśnie taką końcówkę. Druga część imienia jest więc rozszyfrowana, to imię Boże Jahwe. Co zatem z pierwszą? Jirme י רם wygląda na czas przyszły czasownika rum רום oznaczającego „sięgać wysoko, być wysoko, wywyższać, podnosić, unosić się”. Imię można więc przetłumaczyć jako: „Jahwe wywyższy”, „Jahwe podniesie”, „Jahwe dźwignie (z upadku)”. Możliwa jest zawsze forma optatywna, życzeniowa, częsta w imionach teoforycznych: „Jahwe, podnieś! (mnie z upadku / ze złego położenia)”. Widać tu nawiązanie – ten sam obraz i ten sam czasownik – do słów Boga: Byłem dla nich jak ten, co podnosi do swego policzka niemowlę, schyliłem się ku niemu i nakarmiłem go (Oz 11,4).

Są jednak badacze, którzy imię proroka wiążą z rdzeniem ramah רמה oznaczającym „oszukać, zwieść, uwieść”. Byłoby to nawiązanie do powyżej zacytowanego zawołania Jeremiasza: Uwiodłeś mnie Panie! Z kolei w języku aramejskim rdzeń remah רמה ma znaczenie „nałożyć, ustanowić”. Jeśli to ten rdzeń był podstawą imienia Jeremiasz, to oznaczałoby ono proroka „ustanowionego przez Pana”. Są i tacy nieliczni, którzy szukają etymologii w języku greckim, w słowie eremos „pustynia”. Jak widać, możliwości jest wiele; mi najbardziej przypada do gustu „Jahwe sięga wysoko”.

Jest to fragment książki:

Marcin Majewski, Tajemnice biblijnych imion

Wydawnictwo M
ISBN: 978-83-7595-961-1

Dr Marcin Majewski, biblista i hebraista z Uniwersytetu Papieskiego im. Jana Pawła II w Krakowie w fascynujący sposób pokazuje, jak mocno imiona postaci biblijnych wiążą się z zadaniami, które powierzył im Bóg. W wielu przypadkach imię tak naprawdę okazuje się kluczem do zrozumienia bohatera, dotyczy to zarówno postaci ze Starego jak i z Nowego Testamentu. W książce nie mogło oczywiście zabraknąć imion najważniejszych, czyli: JHWH i Jezus.

Album jest pasjonującą podróżą po bogatym świecie biblijnej symboliki, prawdziwą skarbnicą wiedzy i – dzięki pięknej ikonografii – niezwykłą ucztą dla zmysłów.

opr. ac/ac