Grzech pierworodny. Dzieje procesu Pelagiusza

Augustyn

GRZECH PIERWORODNY

DZIEJE PROCESU PELAGIUSZA

Redakcja: Henryk Pietras SJ

OD REDAKCJI

Niniejsza książka różni się dość znacznie od innych opublikowanych w niniejszej serii. Źródłowym tekstem wiodącym jest antypelagiańskie dziełko Augustyna, w którym ustosunkowuje się on do wypowiedzi Pelagiusza na temat łaski, grzechu pierwszych rodziców i znaczenia zbawienia. Poprzedzamy go fragmentem komentarza samego Pelagiusza do Listu św. Pawła do Rzymian, w którym o tych sprawach pisze. Cała kontrowersja, zwana pelagiańską, nie powstała jednak z niczego, gdyż nauka o grzechu pierworodnym nakreślona przez Pawła Apostoła była interpretowana na przeróżne sposoby od samych początków chrześcijaństwa. Postanowiliśmy więc poprzedzić tekst świętego Augustyna bardzo obszernym wprowadzeniem, na które składają się referaty wygłoszone na sympozjum patrystycznym w Krakowie, we wrześniu 1997 roku, poświęconym starożytnym interpretacjom grzechu Adama i Ewy. Pragniemy w ten sposób przedstawić jakby zarys historii przedaugustyńskiej doktryny na ten temat, aby wypowiedzi Pelagiusza i Augustyna mogły być bardziej zrozumiałe.

Mamy ponadto nadzieję, że książka stanie się użytecznym narzędziem poznawczym dla profesorów i studentów teologii dogmatycznej, którzy nie mogą pominąć w swych studiach kwestii grzechu pierworodnego, a którzy nie mieli do tej pory poręcznego kompendium historycznego na ten temat. Nie można zaś uprawiać teologii bez zobaczenia jej korzeni i pierwszych interpretacji, które wytyczyły dalszy jej bieg.

Wiele zawartych w zamieszczonych artykułach twierdzeń i hipotez może wydać się współczesnemu czytelnikowi dziwnymi. Nie możemy jednak zapominać o podstawowej - naszym zdaniem - trychotomii teologicznego myślenia. Pierwszym elementem jest wiara w prawdy objawione; drugim - sposób, w jaki ludzie je sobie wyobrażali, trzecim - język, jakim się posługiwali dla wyrażenia swych przekonań. Chcąc dotrzeć do objawionej Prawdy, musimy przebyć żmudną drogę poprzez język i wyobrażenia, ściśle związane z mentalnością i kulturą naszych Ojców w wierze, którzy nam prawdy wiary apostolskiej przekazali. Nie chodzi w tym - oczywiście - o to, byśmy mieli kanonizować ich język i wyobraźnię, byśmy mieli wierzyć w te same starożytne mity i ślubować wierność tym samym filozoficznym szkołom. Nie mamy jednak innego wyjścia, jak starać się je zrozumieć, by odkryć pod nimi Prawdę, a przynajmniej zbliżyć się do niej. Wtedy dopiero - chcąc nie chcąc - jakoś sobie ją potrafimy wyobrazić na własny użytek i będziemy mieli możliwość wyrażenia jej naszym językiem. Także ten nasz wkład w „rozwój dogmatu" będzie - rzecz jasna - względny i zaprawiony naszą mentalnością, czyli nie nadający się do kanonizacji po wsze czasy: przyszłe pokolenia będą dokonywały tej samej pracy od nowa. Tak to jednak jest z przekazem wiary, w którym ciągle boskie miesza się z ludzkim, i w którym ciągle jedno od drugiego trzeba oddzielać.

opr. mg/mg