Ósme słowo Dekalogu

Refleksja nad ósmym przykazaniem Bożym skłania do zadumy, czy nie nazbyt chętnie mówimy źle o innych, ich problemach oraz - nie zawsze zawinionych - ułomnościach? Bóg nakazuje nam unikać kłamstwa, krzywoprzysięstwa i szkodzenia bliźniemu słowami.

Są to najczęściej grzechy przewrotnego języka, w którego mocy, jak powiada Księga Przysłów, jest i życie, i śmierć (por. Prz 18,21). A ponieważ fałszywe świadectwo bywa składane o każdym z nas, więc warto także przypomnieć słowa pociechy wypowiedziane przez Pana Jezusa w Kazaniu na górze: „Błogosławieni jesteście... gdy z mego powodu mówią kłamliwie wszystko złe na was"(Mt 5,11).

Gdy plotka niszczy człowieka

Kto wie, może czas na serio pomyśleć o wyprowadzeniu się do innej miejscowości? Bo dłużej już tak się nie da żyć... Maria od kilku tygodni czuje się w miasteczku jak intruz. Ilekroć idzie ulicą albo robi zakupy, dostrzega dwuznaczne spojrzenia mijanych ludzi, słyszy za plecami szepty i drwiny. A przecież to nieprawda, wszyscy oni się mylą, bo nikt nie wie, jak było. Ale co może uczynić: ma chodzić po domach i tłumaczyć, że nie jest „wielbłądem"?

Zaraz po ich ślubie całe miasteczko obiegła plotka, że „uwiodła księdza". Powiadano, że to dla niej Łukasz porzucił seminarium. Cóż, kiedy jako kleryk odwiedzał dom rodzinny, wielu sąsiadów widywało go w sutannie. Był przez nich traktowany już jak ksiądz, choć skończył dopiero czwarty rok, a więc do przyjęcia święceń sporo mu brakowało. Wkrótce zaczął przeżywać trudności, aż w końcu - za radą spowiednika i po rozmowach z ojcem duchowym - zrozumiał, że to nie było powołanie, tylko pragnienie kapłaństwa. Długo się łamał, zanim podjął trudną decyzję o powrocie do domu.

Z Marią się wtedy jeszcze nie znali, bo los skrzyżował ich drogi dopiero rok później. Po kilku miesiącach pobrali się i byliby szczęśliwi, gdyby nie ludzie, którzy wzięli ich na języki...

Prawda nade wszystko

Skąd bierze się łatwość do oceniania innych, lekkomyślnego wydawania sądów i pochopnego wyciągania wniosków o motywach ich postępowania? Św. Grzegorz Wielki głosił, że u źródeł obmowy i oszczerstwa tkwi zazdrość, a Sokrates powiadał, że nie można spoufalać się z oszczercami i obmówcami, bo oni rozmawiają nie z dobrej, ale ze złej woli. Czasem u źródeł fałszywego świadectwa o bliźnim stoi nienawiść albo pragnienie pokazanie siebie samego w lepszym świetle. O ile bardziej ostrożni bywamy w ocenie własnych czynów! Wte-dy, zazwyczaj, dostrzegamy wszystkie subtelności, okoliczności, na które nie mieliśmy wpływu.

Zniesławiać można na rozmaite sposoby, np. ujawniając tajemnicę, którą ktoś chce zachować wyłącznie dla siebie, obelgą czy pomówieniem naruszającym prywatność i dobra osobiste człowieka. Do najbardziej rozpowszechnionych występków naruszających ósme przykazanie należy obmowa, czyli mówienie źle o bliźnich pod ich nieobecność. Najczęściej są to - rozgłaszane bez uzasadnionej potrzeby, nierzadko „ubarwione" - negatywne opinie moralne o innych. Nawet jeśli są prawdziwe, to zakłamują obraz drugiego człowieka, na którego nie można spoglądać wyłącznie przez pryzmat tego, co jest w nim złe. Już starożytny myśliciel Chilon ze Sparty przestrzegał: nie mów źle o nieobecnych, bo oni nie mogą się bronić. Czasem obmowa przyjmuje postać plotki, będącej owocem niepohamowanego gadulstwa, a jej zasięg i skutki są często nieobliczalne. Takie powtarzanie w określonym środowisku przypadkowo zasłyszanych, codziennych spraw może doprowadzić do nieporozumień i zranienia człowieka.

Znacznie większą krzywdą wyrządzoną bliźniemu jest oszczerstwo, czyli mówienie o nim nieprawdy, obciążanie go złem, którego nie popełnił. Zniesławienie, kalumnia, potwarz to różne imiona oszczerstwa, polegającego często na wyolbrzymianiu wad bliźniego albo przypisywaniu mu ich, choć jest od nich wolny. Oszczerca rozmija się z prawdą, aby zaszkodzić drugiemu i wyrządzić krzywdę, odbierając mu cześć oraz dobre imię.

Ilekroć więc zdarzy się nam powiedzieć złe słowo o innym człowieku, warto od razu zrównoważyć je dobrym słowem, wskazując jego pozytywne cechy. Jeśli jednak posuniemy się do oszczerstwa, trzeba podjąć starania, aby przywrócić mu dobre imię, a jeśli z tego powodu poniósł stratę, należy ją wynagrodzić.

opr. mg/mg