Czym jest życie wewnętrzne, życie duchowe, duchowość?

Bp Jan Szkodoń

Odpowiedzi na 101 pytań o duchowość w życiu codziennym

Copyright © Wydawnictwo WAM 2003

Czym jest życie wewnętrzne, życie duchowe, duchowość?

Określenie „życie wewnętrzne” obejmuje przeżycia psychiczne (uczucia, pragnienia, namiętności, pożądania), sferę intelektualną (myśli, idee, koncepcje) i wolitywną (decyzje, postanowienia). Przedmiotem życia wewnętrznego może być świat, piękna przyroda, drugi człowiek. Poeci i artyści mają głębokie życie wewnętrzne niezależnie od ich stosunku do wiary. Określenie „życie wewnętrzne” można utożsamiać na przykład z wyobraźnią. Natomiast o „życiu duchowym” mówimy wówczas, gdy życie ludzkie rozwija się w świadomym związku z rzeczywistością duchową. W odniesieniu do chrześcijanina centrum życia duchowego jest Bóg, który się objawił w Jezusie Chrystusie i nieustannie działa mocą Ducha Świętego.

Boga Trójjedynego poznajemy z Objawienia zawartego w Piśmie Świętym i w Tradycji. Jednoczymy się z nim w sakramentach i w modlitwie. Życie duchowe jest dążeniem do coraz pełniejszego zjednoczenia z Bogiem, który w Chrystusie zbliżył się do nas.

Jezus Chrystus, Syn Boży stał się człowiekiem dla naszego zbawienia. Jego krzyż i zmartwychwstanie są fundamentem duchowego rozwoju. Życie duchowe każdego człowieka jest realizacją powołania do świętości. „Bądźcie więc świętymi, bo Ja jestem święty” (Kpł 11, 44), „Bądźcie więc wy doskonałymi, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski” (Mt 5, 48).

Słowem „duchowość” określamy zarówno praktykę życia duchowego, jak i usystematyzowaną refleksję nad życiem duchowym, którą nazywamy teologią duchowości albo teologią duchową.

 Jezus Chrystus, który głosił jedną Ewangelię dla wszystkich i założył jeden święty, powszechny i apostolski Kościół jako Jego Mistyczne Ciało, jest celem, wzorem i sprawcą chrześcijańskiej duchowości. Przez chrzest zostaliśmy wszczepieni jako żywe „latorośle” (J 15, 1-7) w „winny krzew” — „Chrystus jest drogą, prawdą i życiem” (J 14, 6). Z Nim stanowimy jedną wspólnotę wiary (Ef 4, 4).

Wszystko jest przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie. Chrystocentryzm sprawia, że duchowość chrześcijańska jest jedna. Równocześnie jednak duchowość ta praktykowana jest w wielorakich formach. Mówimy więc o duchowości małżeńskiej, kapłańskiej, o duchowości osób konsekrowanych. W ciągu historii różne formy duchowości odnajdujemy u wielkich zakonodawców, dlatego mówimy o duchowości augustiańskiej, benedyktyńskiej, franciszkańskiej, dominikańskiej, karmelitańskiej, ignacjańskiej.

Duchowość więc jest jedna, ale jej realizacje są różne, w zależności od powołania danego człowieka. Gdy mówimy na przykład o duchowości poszczególnych zakonów, zgromadzeń czy współczesnych ruchów religijnych, wtedy wskazujemy na pewne akcenty w rozumieniu i przeżywaniu Objawienia, powołania chrześcijańskiego i chrześcijańskiego świadectwa.

Duchowość mówi o tym, co jest szczególnie akcentowane, co stanowi jakby pryzmat, przez który patrzymy na całość Objawienia. Dla porównania — pasjoniści umieszczają w centrum swej duchowości krzyż, przez który patrzą na wszystkie prawdy wiary, na całe życie. Gdy z duchowością pasjonistów porównamy duchowość zmartwychwstańców, zauważymy, że w tej duchowości zmartwychwstanie Chrystusa jest centralną prawdą oświecającą wszystkie prawdy wiary i całą rzeczywistość życia chrześcijańskiego.

„W pewnej chwili byłam z jedną z sióstr swoich na balu. Kiedy się wszyscy najlepiej bawili, dusza moja doznawała wewnętrznych [udręczeń]. W chwili, kiedy zaczęłam tańczyć, nagle ujrzałam Jezusa obok. Jezusa umęczonego, obnażonego z szat, okrytego całego ranami, który mi powiedział te słowa: Dokąd cię cierpiał będę i dokąd mnie zwodzić będziesz? W tej chwili umilkła wdzięczna muzyka, znikło sprzed oczu moich towarzystwo, w którym się znajdowałam, pozostał Jezus i ja” (Dz 9).

opr. ab/ab