Chrystus i jego Kościół

Praca zbiorowa pod redakcja Wacława Królikowskiego SJ

MIŁOŚĆ KOŚCIOŁA DZISIAJ WEDŁUG ŚW. IGNACEGO LOYOLI

Wokół Reguł o trzymaniu z Kościołem św. Ignacego Loyoli

ISBN: 978-83-7505-385-2

wyd.: WAM 2009

Piotr Kasiłowski SJ

CHRYSTUS I JEGO KOŚCIÓŁ

Termin ekklesia („kościół”) pochodzi od greckiego słowa ekkaleo — „wzywać, zwoływać, powoływać”. W greckiej literaturze pozabiblijnej ekklesia oznacza „zgromadzenie ludu” o charakterze świeckim i politycznym. W Biblii greckiej znaczy „zgromadzenie zwołane do celów religijnych i kultycznych”. Odpowiednikiem pojęcia ekklesia w Biblii hebrajskiej jest słowo qahal, które w tradycji deuteronomistycznej oznacza „zgromadzenie ludu” w drodze do Ziemi Obiecanej (por. Pwt 4, 10; 31, 30; Joz 8, 35); zaś w Pierwszej Księdze Kronik — „izraelską wspólnotę liturgiczną” (por. 1 Krn 28, 8)¹. W Nowym Testamencie ekklesia przyjmuje znaczenie wspólnoty lokalnej (por. Rz 16, 1; 1 Kor 1, 2), wspólnoty regionu (np. Azji, por. 1 Kor 16, 19), kościoła jako wszystkich wierzących (por. Rz 16, 23; 1 Kor 14, 23), kościoła domowego (Rz 16, 5; Kol 4, 15). Spośród Ewangelistów tylko Mateusz używa tego słowa, nawiązując do starotestamentalnej idei zgromadzenia „ludu Bożego” (qahal). Ekklesia ma u niego trzy możliwe znaczenia łączące się ze sobą: zgromadzenie wspólnoty; każda wspólnota lokalna; Kościół powszechny (por. Mt 16, 18; 18, 17).

W odróżnieniu od synagoge termin ekklesia nie był wiązany z judaizmem i jego ekskluzywnością. Wskazuje on na zwołane przez Boga zgromadzenie ludu, które realizuje się w Chrystusie i którym kierują święci mężowie mocą Bożego Ducha². Jest ono początkiem urzeczywistniania się królestwa Bożego na ziemi. Odwołując się do tekstów Soboru Watykańskiego II, można powiedzieć, że „Kościół to wspólnota ludu Bożego zwołana przez Chrystusa i skupiona wokół Niego, pielgrzymująca do Ojca i urzeczywistniająca się w mocy Ducha Świętego przez posłuszeństwo słowu Bożemu, posługę sakramentalną i konkretną służbę człowiekowi, pod przewodnictwem kolegium apostolskiego, na czele z papieżem. Jako taka stanowi misterium zjednoczenia ludzi z Bogiem, znak i narzędzie zbawienia całego rodzaju ludzkiego”³.

Niektórzy liberalni teologowie uważają, że Jezus nie założył Kościoła, a nawet nie chciał go założyć. Narodzenie Kościoła uznają za wydarzenie popaschalne, czysto historyczne i socjologiczne. Twierdzą, że Jezus chciał jedynie królestwa Bożego. Jest to jednak pogląd sprzeczny z wiarą Kościoła. Historia chrześcijaństwa opiera się na woli Jezusa założenia Kościoła. Miał On świadomość zakładania swego Kościoła. Chciał zjednoczyć wszystkich ludzi i zwołać ich do siebie w „rodzinę Bożą”, ze względu na królestwo Boże. Kościół jest zakorzeniony w życiu Jezusa. Trzyma się tego źródła przez epoki historii, gdy pozostaje wierny wierze Apostołów i sprawuje sakramenty. Dzięki więzi z własnym źródłem Kościół zachowuje ciągłość. Ową więź wyraża sakrament święceń kapłańskich, wskazując na Ducha Świętego jako gwaranta ciągłości.

Fundamentem i korzeniem Kościoła jest całe życie i dzieło zbawcze Jezusa, Jego śmierć, zmartwychwstanie i zesłanie Ducha Świętego. Jednak Kościół nie powstał w jednym momencie. W procesie Jego powstania trzeba dostrzegać rozwój i etapy. Jezus dokonał konkretnych czynów, które świadczą o Jego woli założenia Kościoła. Mają one charakter aktów założycielskich. W działaniu Jezusa można dostrzec elementy przygotowawcze, stopniowy rozwój i etapy prowadzące do powstania Kościoła. Chociaż zostaje on ostatecznie ukonstytuowany w czasie Paschy i Pięćdziesiątnicy, to podstawowe jego elementy, objawione w pełni po wydarzeniach paschalnych, są już obecne w ziemskim życiu Jezusa. Dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej Wybrane zagadnienia z eklezjologii (1985 rok) wymienia szereg elementów przygotowujących powstanie Kościoła oraz ważne wydarzenia stanowiące etapy w jego rozwoju⁴. Odkrywamy w tym zbawczy plan Boga i odkupieńcze działanie Syna, udzielane człowiekowi przez Ducha Świętego. Etapy te uwzględnione razem ukazują, że założenie Kościoła to proces historyczny, wewnątrz historii Objawienia: „Przedwieczny Ojciec wierzących w Chrystusa postanowił zgromadzić w Kościele świętym, który już od początku świata ukazany przez fi gury, cudownie przygotowany w historii narodu izraelskiego i w Starym Przymierzu, ustanowiony w czasach ostatecznych, objawiony został przez wylanie Ducha, a w końcu wieków osiągnie swe chwalebne dopełnienie” (LG 2).

W tym artykule omówione zostaną pokrótce poszczególne etapy w procesie powstawania Kościoła.

¹ Por. X. Leon-Duforu, Słownik teologii biblijnej, Poznań — Warszawa 1985, s. 383-384.

² Por. A. Czaja, Traktat o Kościele, [w:] E. Adamiak, A. Czaja, J. Majewski (red.), Dogmatyka, t. 2, Warszawa 2006, s. 306-307.

³ Tamże, s. 379; por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium” (dalej: LG); Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”.

⁴ Por. Od wiary do teologii. Dokumenty Międzynarodowej Komisji Teologicznej 1969-1996, Kraków 2000, s. 201-202.