Pokonaj kryzys

Roland Kachler POKONAJ KRYZYS Poradnik duchowy ISBN: 978-83-7767-080-4 wyd.: Wydawnictwo WAM 2012

Spis wybranych fragmentów Droga Eliasza przez kryzys Obrazy, formy i stopnie kryzysów życiowych Co to jest kryzys życiowy? Pojęcie kryzysu

Droga Eliasza przez kryzys

Kryzysy są częścią naszego życia. Mogą dotknąć każdego. Wstrząsy, klęski i  głęboka niepewność nie omijają nawet ludzi, którzy pewnie idą wybraną przez siebie drogą i żyją prostolinijnie, takich jak wielki prorok Eliasz.

Z początku Eliasz z powodzeniem walczy o sprawy swojego Boga. Jego przeciwniczka, a zwolenniczka religii Baala, królowa Izebel, odwzajemnia jednak cios, grożąc prorokowi śmiercią. Owładnięty bezbrzeżnym lękiem, Eliasz ucieka na pustynię i  pragnie umrzeć. Czekając na śmierć, zasypia pod krzakiem jałowca¹, lecz anioł, posłaniec życia, budzi go i  zmusza do pójścia dalej. Chleb i  woda dają Eliaszowi siłę na długą i uciążliwą drogę przez czterdzieści dni i nocy, przez góry i doliny. U kresu swej podróży prorok dociera do górskiej groty i spędza w niej noc. Nazajutrz jest wezwany na górę Horeb, gdzie Bóg z  niezwykłą mocą wychodzi mu na spotkanie i nakazuje powrót do Damaszku. Tam dotychczasowe zadanie życiowe, dotąd tak ważny urząd proroka, Eliasz przekazuje młodemu następcy (1 Krl 19).

Podobne doświadczenie przeżywa wiele osób. Coś staje w  poprzek, coś krzyżuje normalny bieg życia, coś każe zboczyć z drogi: sprawiony zawód lub nadmierne wymagania, ciężka choroba, głęboka strata, jak choćby rozwód albo śmierć bliskiej osoby, przejście do nowego etapu życia. Dawne przyzwyczajenia i nawyki nie wytrzymują pod naporem zdarzeń i nie mogą być dłużej elementem nośnym konstrukcji naszej egzystencji. W perspektywie brakuje jednak składników, które mogłyby się złożyć na nową budowlę.

Jak takie doświadczenia przemieniają ludzi? Czym w ogóle są kryzysy życiowe, ich formy, etapy i obrazy? Jak sobie z nimi radzić? Na czym się oprzeć w czasie kryzysu?

Na te pytania ludzie z pewnością znajdują odmienne odpowiedzi i niewątpliwie każdy ma swoje sposoby wychodzenia z zapaści. Istnieją jednak podstawowe metody przechodzenia przez różne ich formy.

Historia Eliasza jest praobrazem kryzysu życiowego. Archetypiczne sceny — znane każdemu z najgłębszych zakamarków duszy — przedstawiają kolejne fazy kryzysu życiowego: wywołująca go porażka  — próba ucieczki, której towarzyszy wielka trwoga  — pustynia pustki i  rezygnacji  — pragnienie śmierci i sen — wędrówka dniem i nocą — zatrzymanie się w grocie — wstąpienie na górę — nowe doświadczenie Boga — powrót do miasta.

Droga ta, z krótko powyżej wspomnianymi przystankami, odzwierciedla wewnętrzną podróż człowieka przez kryzysy życiowe. Pustynia — grota — góra — miasto są przy tym czymś więcej niż tylko wskazaniem miejsca, są raczej symbolami poszczególnych faz zapaści. W tych obrazowo opisanych etapach potęgują się głęboko zakorzenione doświadczenia ludzkości, które są udziałem osób przeżywających kryzys. Eliasz jest zaś nie tylko określoną postacią historyczną, lecz także figurą symboliczną, w której może się odnaleźć współczesny człowiek wraz ze swymi doświadczeniami kryzysu.

Nie dziwi więc, gdy w marzeniach ludzi, którzy przeżywają kryzys, pojawiają się te same obrazy co w opowiadaniu o Eliaszu. Również dzisiaj w wizjach sennych powstają takie miejsca, jak pustynia, góra lub grota, gdzie ludzie przeżywają i wyrażają swe doświadczenie.

Towarzysząc ludziom przechodzącym kryzys i  wspierając ich, zawsze widziałem, że przeżywanie i skuteczne przezwyciężanie ciężkiego i  krytycznego etapu życia bardzo wyraźnie odpowiada drodze Eliasza. Dawnym, symbolicznym językiem ludzkości autor opisuje struktury i  procesy kryzysów życiowych w  taki sposób, jak są one odkrywane przez współczesną psychologię i psychoterapię. I na odwrót, psychologia, a zwłaszcza psychologia głębi C.G. Junga oraz marzenia i  doświadczenia moich pacjentów pomagają zrozumieć opowiadanie o życiowym kryzysie Eliasza i jego aktualne przesłanie.

Co więcej, opowiadanie o proroku Eliaszu, który popadł w  wielki ucisk, ma elementy terapeutyczne. W  tej historii kryją się lecznicze siły, wyrażone w obrazach jałowca, anioła, chleba i  wody. Przed człowiekiem, który wewnętrznie wszedł na drogę Eliasza i  wraz z  nim ją pokonał, otwiera się rozumienie własnych kryzysów życiowych. Dzięki temu w  przyszłości w  krytycznych sytuacjach może on reagować w  sposób bardziej zrównoważony i  spokojny, ponieważ wie, co go czeka na drodze wiodącej przez życiowe zapaści.

Jeśli historia Eliasza jest rozumiana właściwie, w  człowieku rodzi się ufność, że przeżywanie kryzysu nie musi być doświadczeniem wyłącznie bolesnym i bezsensownym. Biblijna opowieść o starotestamentowym proroku ukazuje raczej drogi prowadzące przez kryzys, które kończą się otwarciem nowych perspektyw w  procesie duchowego dojrzewania.

W  tym świetle pokonywanie kryzysu może się stać doświadczeniem pogłębiającym i wzbogacającym życie. Dzięki temu staje się on koniecznym do życia impulsem, który je odnawia i pozwala poznawać w sposób coraz bardziej dojrzały.

Dla Eliasza sens kryzysu życiowego tkwi w nowym spotkaniu Boga, które całkowicie odmieniło jego życie. Ten kryzys nie był daremny — miał sens.

Historia Eliasza może nam pomóc w odkrywaniu często ukrytego, leżącego w  ciemnościach, sensu naszych zapaści. Może nam pomóc na nowo spotkać Boga, ukrytego w kryzysach życiowych.

¹ Autor używa niemieckiego słowa Wacholder oznaczającego jałowiec, natomiast w  cytatach z  Pisma Świętego występuje słowo Ginsterstrauch, oznaczające janowiec. W Biblii hebrajskiej spotkamy w tym miejscu słowo roten, czyli janowiec. Wacholder występuje wyłącznie w  tłumaczeniu Lutra. Mamy tu do czynienia z  niekonsekwencją, ponieważ autor zamieszcza cytaty z Pisma Świętego ze słowem „janowiec”, a we własnym tekście mówi o „jałowcu” jako o wiecznie zielonym krzewie/drzewie z rodziny cyprysowatych.

W polskim tłumaczeniu cytaty z Pisma Świętego podawane są z Biblii Tynieckiej, wyd. II, Poznań—Warszawa 1971 (przypis tłumacza).

opr. ab/ab