Ontologizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Ontologizm

(gr. „byt” plus „nauka, słowo”) Dziewiętnastowieczna epistemologia, popierana przez wielu katolickich myślicieli belgijskich, francuskich i włoskich, którzy dowodzili, że mamy bezpośrednią wrodzoną wiedzę o Bogu. Terminu tego użył po raz pierwszy Vincenzo Gioberti (1801-1852) w wydanym w roku 1840 Wstępie do studium filozofii. W jego ślady poszedł Antonio Rosmini-Serbati (1799-1855). Z odrobiną słuszności ontologiści rościli sobie prawo do tego, że nawiązują do Platona (427-347 przed Chr.), św. Augustyna z Hippony (354-430), św. Anzelma z Canterbury (ok. 1033-1109) i św. Bonawentury (1221-1274). Niestety, niedokładnie rozwiązywali oni rolę poznania zmysłowego i ograniczoną naturę naszego poznania Boga w tym życiu (zob. J 1, 18; 1 J 3, 2). W roku 1861 Watykan potępił kilka stwierdzeń ontologistów jako mętne (zob. DH 2841-2847). Niektórzy tomiści transcendentalni, np. Bernard Lonergan (1904-1984) i Karl Rahner (1904-1984) zachowali w umiarkowanej postaci pogląd ontologistów dowodząc, że jakaś wcześniejsza obecność Boga w naszej wiedzy jest logicznym warunkiem każdego dalszego poznania. Zob. argument ontologiczny, augustynianizm, epistemologia, wizja uszczęśliwiająca.

opr. mg/mg