Postmodernizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Postmodernizm

Określenie po raz pierwszy użyte w 1946 r. przez Arnolda Toynbee, a od lat siedemdziesiątych XX w. powszechnie stosowane w odniesieniu do kultury zachodniej, zniechęconej do rozumu, metod naukowych i wiary w postęp. Pod koniec I wojny światowej Oswald Spengler (1880-1936) pisał o „schyłku Zachodu”. Podczas II wojny światowej Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) snuł rozważania na temat świata, który „osiągnął dojrzałość” — była to myśl, która była zachętą dla teologii świeckiej, a nawet dla teologii „śmierci Boga”. Wkrótce po zakończeniu II wojny światowej, podczas wykładów głoszonych w Monachium i Tybindze, Romano Guardini (1885-1968) dowodził, że wiek współczesny dobiegł końca. Jacques Derrida (ur. 1930), Michel Foucault (1926-1984), Jean-François Lyotard (ur. 1924) i inni analizowali ułomną, a nawet zranioną, rzeczywistość ludzkiego istnienia. Jürgen Habermas (ur. 1929) oraz inni pisarze sprzeciwiali się postmodernizmowi jako dziwacznemu, nierozważnemu porzuceniu racjonalnego myślenia. Trendy postmodernistyczne można znaleźć w architekturze, sztuce (np. prace Andy Warhola [1930-1987]), literaturze, filozofii, krytyce literackiej, egzegezie biblijnej, oraz innych dyscyplinach. Zob. hermeneutyka, Oświecenie, racjonalizm, Szkoła Frankfurcka, teologia śmierci Boga.

opr. mg/mg