Subordynacjonizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Subordynacjonizm

(z łac. „subordinare = podporządkowywać”) Wyznaczenie niższej pozycji Synowi Bożemu w stosunku do Boga Ojca oraz Duchowi Świętemu w stosunku do Boga Ojca i Syna Bożego. Dopóki nie została wypracowana nauka o Trójcy Przenajświętszej, a teologowie starali się usprawiedliwić i obronić monarchię (gr. „jedna zasada”) Boga Ojca, tendencje do rozumienia Syna Bożego i Ducha Świętego jako Osób podporządkowanych całkowicie transcendentnemu Ojcu pojawiały się u św. Justyna męczennika (ok. 100 — ok. 165), Tacjana (zm. ok. 160), św. Ireneusza z Lyonu (ok. 130 — ok. 200), św. Klemensa z Aleksandrii (ok. 150 — ok. 215), a przede wszystkim u Orygenesa (ok. 185 — ok. 254). Ariusz (ok. 250 — ok. 336), odmawiając Synowi Bożemu rzeczywistej i pełnej Bożej natury, doprowadził subordynacjonizm do krańcowej herezji, która została potępiona w roku 325 na Soborze Nicejskim I (zob. DH 125-126; ND 7-8)). Ponieważ pneumatomachowie (gr. „zwalczający Ducha Świętego”) głosili podobnie fałszywy subordynacjonizm i twierdzili, że Duch Święty został stworzony przez Syna Bożego, Sobór Konstantynopolitański I (381) stwierdził, że Duch Święty jest równy w godności z Bogiem Ojcem i Synem Bożym i że Mu przysługuje ten sam rodzaj kultu (zob. DH 150; ND 12). Zob. arianizm, duchoburcy, macedonianie, monarchianie, Sobór Konstantynopolitański I, Sobór Nicejski I, teologia Trójcy Przenajświętszej, Współistotny.

opr. mg/mg