Ultramontanizm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Ultramontanizm

(łac. „ponad górami”) Pogardliwa nazwa, jaką się posługiwali gallikanie na oznaczenie tych wszystkich, którzy nadmiernie wywyższali władzę papieską i wszystkich rozwiązań oczekiwali „spoza Alp”, czyli z Rzymu. Ultramontaniści występowali przeciw takim ruchom, jak febronianizm, gallikanizm i jansenizm, które popierały jurysdykcję Kościołów lokalnych, nawet wbrew postępowaniu centralnej władzy w Rzymie. Do czołowych postaci wśród ultramontanistów należą: Joseph de Maistre (1753-1821), Félicité Robert de Lamennais (1782-1854) przez część swego życia, Louis Veuillot (1813-1883), kardynał Mikołaj Wiseman (1802-1865), arcybiskup Westminsteru, jego następca kardynał Henry Edward Manning (1808-1892) i William George Ward (1812-1882). Przywrócenie zakonu jezuitów w roku 1814, niepokoje rewolucyjne w latach 1830-1848, długi pontyfikat Piusa IX (1846-1878) i inne czynniki sprawiły, że wielu ludzi zaczęło się rozglądać za autorytetem, żeby otrzymać odpowiedź na każde pytanie. Ruch ultramontański osiągnął szczyt w definicji nieomylności papieskiej na Soborze Watykańskim I w roku 1870 (zob. DH 3065-3075: ND 831-840). Jednakże warunkowe określenia tej definicji w istocie zawierały w sobie krytykę rzeczy przesadnych w tym ruchu. Sobór Watykański II (1962-1965), głosząc naukę o kolegialności wszystkich biskupów z papieżem i pod kierownictwem papieża, dał bardziej wyważone wyjaśnienie władzy papieskiej (LG 22-25). Zob. febronianizm, gallikanizm, jansenizm, Kościół, Sobór Watykański I, Sobór Watykański II, tradycjonalizm.

opr. mg/mg