Przed wizytą apostolską w Siedlcach

Ojciec Święty przybędzie do Siedlec 10 czerwca 1999 r. i na Błoniach Siedleckich odprawi Mszę św. o błogosławionych Męczennikach z Pratulina, na którą zaproszeni są także wierni obrządku greckokatolickiego oraz Polacy zza wschodniej granicy. W klimacie przygotowań do Jubileuszu Roku 2000, opartych na liście apostolskim Tertio millennio adveniente, podejmujemy wszechstronne starania o godne przyjęcie Piotra naszych czasów na ziemi krzyżów, nie tylko przydrożnych. Wizyta apostolska na Podlasiu daje okazję do przedstawienia charakterystyki powierzonej mi diecezji, a także wskazania na wymowę i znaczenie tego wydarzenia.

Diecezja siedlecka, podzielona na 240 parafii zgrupowanych w 23 dekanaty, liczy ponad 700 tys. wiernych. Ordynariusz siedlecki wspomagany jest przez biskupa pomocniczego, dwóch biskupów seniorów oraz 625 kapłanów diecezjalnych i zakonnych. Statystycznie więc jeden kapłan obejmuje posługą duszpasterską około 1 150 osób, co stwarza dość dobre możliwości dostępu wiernych do słowa Bożego i sakramentów świętych. Kapłani wyświęceni w ostatnich dziesięciu latach pogłębiają swoją formację duchową i intelektualną w ramach zorganizowanego przeze mnie stałego dokształcania. W Wyższym Seminarium Duchownym 120 alumnów przygotowuje się do kapłaństwa. Dwadzieścia zgromadzeń zakonnych żeńskich ofiarnie angażuje się w rozmaite formy działalności apostolskiej, a ponad 40 spośród 60 zrzeszeń katolickich tworzy Diecezjalną Radę Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich, która wyłoniła Stały Sekretariat do stałej animacji, koordynacji i formacji laikatu katolickiego. Kilkaset osób świeckich i zakonnych zdobywa wiedzę teologiczną i stopień magistra w Wyższym Instytucie Teologicznym.

W ubiegłym roku zorganizowaliśmy trzy kongresy: powołaniowy (w różnych miastach diecezji), różańcowy oraz kongres ruchów i stowarzyszeń katolickich. Regularnie odbywają się Dni Kultury Chrześcijańskiej oraz Siedleckie Spotkania Społeczne. Istnieją cztery katolickie licea i jedna katolicka szkoła podstawowa. Utworzyliśmy Dom Samotnej Matki w Parczewie. Jako wyraz preferencyjnej opcji Kościoła na rzecz ubogich rozpoczynamy wkrótce budowę w Siedlcach Centrum Duszpastersko-Charytatywnego im. Matki Teresy z Kalkuty, z intencją tworzenia w przyszłości podobnych ośrodków w innych miejscach diecezji.

Męczennicy z Pratulina

Wizyta apostolska w Siedlcach, pierwsza na męczeńskim Podlasiu, stanowi dla nas wielką nobilitację; czekaliśmy na nią z niesłabnącą nadzieją, wielokrotnie ponawiając zaproszenia, do których dołączali się także przedstawiciele władz samorządowych wszystkich szczebli. Szczególne przywiązanie do Następcy św. Piotra jest od dawna bardzo mocno zakorzenione wśród ludu podlaskiego. Wyraziło się to dobitnie w heroicznej postawie unitów podlaskich, którzy bronili swej jedności z Kościołem i przywiązania do papieża aż do oddania życia. O nich to Jan Paweł II powiedział podczas beatyfikacji na placu św. Piotra w dniu 6 października 1996 r.: «Męczennicy z Pratulina, nie szczędząc siebie, bronili nie tylko świątyni, przed którą ponieśli śmierć, ale także Kościoła, który Chrystus zawierzył apostołowi Piotrowi. Tego Kościoła, którego czuli się częścią jako żywe kamienie. Przelali swą krew zjednoczeni z Bożym Synem, wyrzuconym z winnicy i zabitym (por. Mt 21, 34) dla zbawienia i pojednania człowieka z Bogiem» («L’Osservatore Romano», wyd. polskie, n. 11-12/1996, s. 39).

Owi Męczennicy z Pratulina reprezentują ogromną rzeszę bezimiennych męczenników, nieustraszonych świadków wiary, których nie przeraziły surowe kary i nieludzkie tortury, stosowane przez carskich urzędników i żołnierzy. Na Podlasiu mamy wiele parafii — świadków krwawych prześladowań za wiarę i przywiązanie do Stolicy Apostolskiej. Papież Pius XII w encyklice Orientales omnes Ecclesias (23 grudnia 1945 r.), nawiązując do daty 24 stycznia 1874 r., kiedy to przyszło wojsko, aby z rozkazu cara pozbawić unitów świątyni — pisał, że wieśniacy pratulińscy «nie odpowiedzieli siłą na siłę, ale ustawili się w żywy mur; jedni przelali krew za Chrystusa ugodzeni kulami, drugich okrutnie skatowano, innych wreszcie wtrącono na wiele lat do więzienia lub wywieziono na mroźny Sybir. Owe ohydne zbrodnie — wspominamy to z bólem — dokonywały się nie w jednym tylko miejscu, lecz w wielu miastach, osiedlach i wioskach».

Historia unitów na Podlasiu zaczyna się w r. 1596 po podpisaniu Unii Brzeskiej, na mocy której biskupi prawosławni z terenu Rzeczypospolitej wraz ze swymi wiernymi uznali kościelne zwierzchnictwo Ojca Świętego, pozostając jednocześnie przy liturgii wschodniej i swojej kościelnej tradycji. Prześladowani za to przez carat, garnęli się do Matki Bożej z naszych sanktuariów w Leśnej Podlaskiej, Kodniu i Hołubli, prosząc Ją o pomoc. Jednocześnie niektórzy z narażeniem życia przedostawali się potajemnie do Rzymu, aby wyżalić się «białemu ojcu» — jak go nazywali — otrzymać radę i wzmocnić się jego błogosławieństwem. Jan Paweł II, podobnie jak jego poprzednicy na Stolicy Piotrowej, sprawę męczenników podlaskich zawsze nosił w swoim sercu. Osobiście interesował się ich procesem beatyfikacyjnym i wyniósł ich do chwały błogosławionych.

W dniu beatyfikacji było na placu św. Piotra kilka tysięcy pielgrzymów z naszej diecezji. Przywieźliśmy Ojcu Świętemu wymowne zaproszenie z podpisami wielu tysięcy wiernych z każdej parafii diecezji siedleckiej. A w dowód wdzięczności za dar beatyfikacji i jako wyraz przywiązania obecnego Podlasia do Papieża, w środę po uroczystościach udaliśmy się do kliniki Gemelli — gdzie od niedzieli przebywał Jan Paweł II — na swoistą audiencję. Gorąco modliliśmy się na placu przed szpitalem o zdrowie dla Głowy Kościoła, potwierdzaliśmy nasze synowskie przywiązanie i ponowiliśmy zaproszenie. Nie doznaliśmy zawodu. Ojciec Święty przybędzie do nas, aby umocnić w wierze Kościół siedlecki.

Przygotowania do wizyty

Siedlce powitają Jana Pawła II jako swego pierwszego honorowego obywatela, wdzięczne za przyjęcie tego tytułu, przyznanego mu jednomyślnie z okazji 450. rocznicy nadania Siedlcom praw miejskich. Zewnętrznym znakiem naszej miłości do słowiańskiego Papieża są piękne pomniki Jana Pawła II wzniesione kolejno w trzech miastach diecezji: Międzyrzecu Podlaskim, Stoczku Łukowskim i — najokazalszy — w centrum Siedlec. Zaświadczą one wobec przyszłych pokoleń, że przeprowadzenie Kościoła świętego przez przełom II i III tysiąclecia Chrystus powierzył tej «skale», którą wzięto na wzgórze watykańskie z polskiej ziemi. Siedlce mają także własne muzeum Jana Pawła II, w którym jest wiele eksponatów bardzo osobistych, przekazanych wprost z domu papieskiego.

Najważniejsze są jednak przygotowania duchowe na spotkanie z Piotrem naszych czasów, który odwiedzał Siedlce w czasie uroczystości milenijnych, a Kodeń — w swoim czasie własność rodu Sapiehów — odwiedził niedługo przed objęciem posługi Piotrowej, jako metropolita krakowski, następca kardynała Adama Sapiehy, potomka Mikołaja Sapiehy, który cudownie uzdrowiony w kaplicy papieskiej, popełnił «błogosławioną winę» i przywłaszczył sobie obraz Madonny, dziś królującej na Podlasiu w kodeńskiej bazylice.

Nasze przygotowania duchowe do wizyty apostolskiej wkomponowane są w ogólnokościelne przygotowania do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Obecność Ojca Świętego w Siedlcach rozpocznie u nas świętowanie tego Jubileuszu. W III Tysiąclecie Wiary wchodzimy poprzez diecezjalne misje ewangelizacyjne, prowadzone przez trzy lata dla wszystkich parafii, pod kierunkiem kapłanów z naszej diecezji. Wspiera ich laikat katolicki jako świadkowie życia rodzinnego, apostolstwa modlitwy, dzieł charytatywnych, ruchów i stowarzyszeń katolickich. Chorych prosimy o ofiarowanie swego cierpienia w intencji misji. Nawet dzieci mają swoje zadania ewangelizacyjne.

Program misji przewiduje intronizację Pisma Świętego, czas na pokutę i pojednanie, odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych, odnowienie przyrzeczeń małżeńskich, modlitwę wdzięczności za dziedzictwo wiary na cmentarzu, adorację Najświętszego Sakramentu, odwiedziny u chorych. Bardzo ważnym elementem misji jest peregrynacja krzyża — niemego świadka pamiętnych krwawych wydarzeń w Pratulinie, ikony Matki Bożej z Leśnej Podlaskiej i relikwii bł. Wincentego Lewoniuka i 12 towarzyszy, męczenników podlaskich (Jan Andrzejuk, Konstanty Bojko, Łukasz Bojko, Ignacy Frańczuk, Filip Geryluk, Maksym Hawryluk, Anicet Hryciuk, Daniel Karmasz, Konstanty Łukaszuk, Bartłomiej Osypiuk, Onufry Wasyluk, Michał Wawryszuk). W dniu przybycia tych świętych znaków do parafii uroczystej Mszy św. zawsze przewodniczy biskup.

Od października ubiegłego roku, czyli od jubileuszu 20-lecia pontyfikatu Jana Pawła II, weszliśmy w kolejny etap duchowych przygotowań do wizyty apostolskiej w Siedlcach. Odbyły się dekanalne pielgrzymki do sanktuariów naszej diecezji oraz ogłosiłem Wielką Nowennę modlitw w intencji Ojca Świętego, odprawianych szesnastego dnia każdego miesiąca, aż do czerwca br.

23 stycznia br., w liturgiczne wspomnienie naszych błogosławionych męczenników, rozpoczęło się bezpośrednie przygotowanie duchowe do wizyty apostolskiej. W katedrze siedleckiej osobiście dokonałem diecezjalnej promocji Karty Uczestnictwa w duchowym przygotowaniu do spotkania z Ojcem Świętym. Taka promocja odbyła się we wszystkich parafiach, a osobno dla osób konsekrowanych (2 lutego), dla chorych (11 lutego) i dla młodzieży podczas specjalnego forum młodych. Przyjęcie Karty Uczestnictwa wiąże się z codziennym odmawianiem różańca (lub jednej dziesiątki), comiesięczną Komunią św. (zwłaszcza szesnastego dnia miesiąca lub w najbliższą niedzielę), włączeniem swoich cierpień, postów lub innych postanowień w duchowe przygotowanie oraz odmawianiem specjalnej modlitwy w intencji misji ewangelizacyjnych i wizyty papieskiej.

Bp Jan Wiktor Nowak
Ordynariusz diecezji siedleckiej