Umocni nas w wierze

Wśród nowych diecezji, powołanych do istnienia przez Ojca Świętego Jana Pawła II w 1992 r., znalazła się diecezja łowicka. W jej skład weszły różne terytoria historyczne: księstwo łowickie, ziemia łęczycka, sochaczewska, rawska, kutnowska, a także region Głowna i przemysłowy Żyrardów. W znacznej części były to przed 1992 r. zachodnie tereny rozległej archidiecezji warszawskiej oraz północna część diecezji łódzkiej i południowy skrawek diecezji płockiej. Terytorium nowej diecezji jest położone w samym centrum Polski, w dorzeczu Bzury. Stolica obecnej diecezji, Łowicz, już od zarania naszej państwowości należał do archidiecezji gnieźnieńskiej i wraz z innymi miejscowościami zachodniego Mazowsza wchodziła w skład dóbr arcybiskupich. Potwierdza to bulla protekcyjna Innocentego II, którą otrzymał arcybiskup Jakub ze Żnina w 1136 r.

Na wschodnich terytoriach archidiecezji gnieźnieńskiej, obok starej i bardzo zasłużonej Łęczycy, Łowicz stawał się ważnym ośrodkiem życia kościelnego, a z biegiem czasu i politycznego w kraju. Od połowy XIV w., czyli za rządów abpa Jarosława Bogorii Skotnickiego, coraz częściej przebywali tu arcybiskupi gnieźnieńscy, którzy później już jako prymasi i interreksi wybrali gród nad Bzurą na swoją stałą rezydencję. W 1433 r. abp Wojciech Jastrzębiec podniósł do rangi kolegiaty kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i jednocześnie powołał do istnienia kapitułę łowicką. Utrzymywana przez kapitułę szkoła kolegiacka stała się ważnym ośrodkiem życia intelektualnego w tej części Mazowsza. Jeszcze w XV w. powołano tu konsystorz i oficjalat, początkowo okręgowe, a na przełomie XVI i XVII w. podniesione do rangi generalnych. W 1522 r. prymas Jan Łaski uczynił Łowicz siedzibą archidiakonatu, a dzięki staraniom prymasa Antoniego Ostrowskiego Stolica Apostolska wyznaczyła to miasto na siedzibę drugiej sufraganii w archidiecezji gnieźnieńskiej. Tu odbyło się kilka synodów archidiecezjalnych i jeden bardzo ważny, reformistyczny synod prowincjalny, zwołany przez prymasa Mikołaja Dzierzgowskiego w 1556 r. pod przewodnictwem nuncjusza Luigiego Lippomano i z udziałem sławnego bpa Stanisława Hozjusza. Łowicz w czasach staropolskich stał się ośrodkiem lokalnych i centralnych władz archidiecezjalnych. W murach kolegiaty, obecnie katedry, pochowano dwunastu prymasów.

Dzięki wielowiekowej obecności prymasów Łowicz odgrywał w okresie staropolskim ważną rolę w życiu politycznym kraju. Przybywali tu monarchowie, hetmani i inne ważne osobistości, aby na zamku łowickim decydować o przyszłości Rzeczypospolitej. Zamek ten gościł też ludzi kultury: Łowicz do dzisiaj posiada obiekty tworzone przez znanych architektów, rzeźbiarzy i malarzy, a w bibliotece kapitulnej wśród wielu cennych druków znajduje się znaczna część biblioteki abpa Ignacego Krasickiego. W okresie rządów prymasów nad okoliczną ziemią powstała regionalna kultura księżacka, charakteryzująca się przywiązaniem do religii i Kościoła, gospodarnością i rozbudowaną obrzędowością ludową.

Równie piękne i bogate są tradycje innych miejscowości naszej diecezji. Tysiącletnią historią szczyci się Tum pod Łęczycą, gdzie przebywał św. Wojciech: mury dostojnej archikolegiaty pamiętają znaczące zjazdy państwowe i liczne synody kościelne. Pozostałe to: Sochaczew — stara siedziba książąt mazowieckich, Rawa Mazowiecka — stolica historycznego województwa rawskiego, Skierniewice — miasto rezydencjalne arcybiskupów gnieźnieńskich, Nowe Miasto nad Pilicą — siedziba licznych zakonów, miejsce działalności i wiecznego spoczynku bł. Honorata Koźmińskiego, współpatrona naszej diecezji.

Po dniach chwały i świetności, Łowicz z przyległymi regionami przeżył też liczne upadki: wojny, zabory, kolejne okupacje, czas komunizmu. Wszystko to poważnie naruszyło duchowy i materialny dorobek zamieszkującego tu ludu. Dzięki głęboko zakorzenionej tradycji i niezłomnej postawie Kościoła wiara została zachowana. W trudnym okresie zaborów narodziły się tu dla Kościoła dwie błogosławione: w Roszkowej Woli, w ziemi rawskiej — Maria Franciszka Siedliska (1842-1902), założycielka Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu oraz w Łowiczu — Bolesława Lament (1862-1946), założycielka Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny. Obydwie zostały wyniesione do chwały ołtarzy przez Papieża Jana Pawła II.

Dzisiaj nasza diecezja czeka na przybycie Ojca Świętego, aby przede wszystkim umocnił nas w wierze i dał nam wskazania na przyszłość, na kolejne trzecie tysiąclecie. 14 czerwca przybędą do Łowicza na spotkanie z Następcą św. Piotra tysiące uczniów z naszej diecezji i pięciu sąsiednich wraz ze swoimi rodzicami, wychowawcami i nauczycielami. Nasze miasto ma bowiem piękną tradycję szkolnictwa. Wspomniana wyżej szkoła kolegiacka rozwijała swoją działalność od 1433 r. W drugiej połowie XVII w. powstało kolegium pijarskie, pod koniec tego samego wieku prymas Michał Radziejowski ufundował największe w archidiecezji gnieźnieńskiej seminarium duchowne, a prymas Michał Jerzy Poniatowski, prezes Komisji Edukacji Narodowej, w 1786 r. założył tu czteroletnie seminarium dla kształcenia nauczycieli. Najdonioślejsze w skutkach było wprowadzenie w Łowiczu w połowie XVIII w. reformy szkolnictwa pijarskiego przez ks. Stanisława Konarskiego. Reforma ta, zatwierdzona przez papieża Benedykta XIV, wydała wspaniałe owoce w dobie polskiego Oświecenia. Dzisiaj tradycje łowickiego szkolnictwa podtrzymuje erygowane przeze mnie Wyższe Seminarium Duchowne i Kolegium Teologiczne, a także Mazowiecka Wyższa Szkoła Humanistyczno-Pedagogiczna, Kolegium Językowe i Kolegium Nauczycielskie, Łowicka Filia SGGW-AR w Warszawie, liczne szkoły średnie i podstawowe, wśród których jest też Szkoła Ojców Pijarów. Pragnę, aby obok szkolnictwa państwowego na terenie diecezji rozwijało się również szkolnictwo katolickie. Dałem temu wyraz w ubiegłym roku, erygując w Skierniewicach Klasyczne Liceum Ogólnokształcące.

Zapowiedziana wizyta Ojca Świętego bardzo ożywiła naszą diecezjalną wspólnotę. W czterdziestu tysiącach rodzin pojawi się piękny portret Jana Pawła II z napisem: «Ojciec Święty Jan Paweł II, zastępca Chrystusa na ziemi, Następca św. Piotra, 262. Biskup Rzymu, Głowa Kościoła Powszechnego, Pierwszy Papież Polak, Kardynał Metropolita Krakowski, Karol Wojtyła z Wadowic. Ojcze Święty, błogosław naszej Rodzinie. Pamiątka wizyty apostolskiej Ojca Świętego w diecezji łowickiej. Łowicz, dnia 14 czerwca 1999 r.»

Wśród wielu form przygotowań do wizyty Papieża znalazły się też Parafialne Księgi Darów Duchowych dla Ojca Świętego. Rodziny wypełniają karty tych Ksiąg zobowiązaniami zmian na lepsze w swoim życiu, a także w życiu społecznym, ponadrodzinnym. Księgi te będą złożone w katedrze i przedstawione Ojcu Świętemu do pobłogosławienia. Także dzieci i młodzież zapisują swoje zobowiązania — dary duchowe na kartkach z portretem Jana Pawła II, które będą złożone przy ołtarzu celebry papieskiej. Wszystkie przygotowania do wizyty papieskiej, zarówno duchowe, jak i organizacyjne, mają na celu pobudzenie odnowy życia religijnego, pogłębienie wiary i świadomej przynależności do Kościoła świętego.

Od 1625 r. patronką Łowicza jest św. Wiktoria, panna i męczennica z III w., rzymianka. Obecnie, za zgodą Ojca Świętego, stała się również współpatronką diecezji łowickiej. Wierzę, że tak jak w dawnych wiekach symbolizowała więzi duchowe i kulturowe prymasowskiego Łowicza z Rzymem i Stolicą Apostolską, tak dzisiaj za jej wstawiennictwem nastąpi umocnienie więzów miłości mojej diecezji do Ojca Świętego i Stolicy Piotrowej. Wierzę też, że spotkanie z Ojcem Świętym jeszcze bardziej zintegruje młody Kościół łowicki, przyczyni się do umocnienia więzów wiernych z ich biskupem i całym duchowieństwem, a młodym dziewczętom i chłopcom oraz ich rodzicom, nauczycielom i wychowawcom doda odwagi do wspólnej pracy nad zbudowaniem lepszego domu, któremu na imię Ojczyzna.

Bp Alojzy Orszulik SAC
Ordynariusz diecezji łowickiej