Prezentacja dokumentu Kongregacji Nauki Wiary

Nota doktrynalna o wybranych kwestiach dotyczących zaangażowania i postępowania katolików na arenie politycznej ma na celu przypomnienie niektórych zasad dyktowanych przez chrześcijańskie sumienie kierujących działalnością katolików w sferze społecznej i politycznej. Wskazania zawarte w dokumencie wyjaśniają konkretne implikacje zasady spójności życia i wiary oraz Ewangelii i kultury.

W pierwszej części Noty przypomina się o obowiązku i prawie katolików do uczestnictwa w życiu publicznym w celu przenikania porządku doczesnego wartościami chrześcijańskimi. Dokonuje się to m.in. poprzez obecność na arenie politycznej wyrażającą się w uczestnictwie w działalności gospodarczej, społecznej i prawodawczej.

Dokument Kongregacji Nauki Wiary porusza następnie niektóre węzłowe problemy obecnej debaty kulturowej i politycznej. Jednym z nich jest postulat pluralizmu etycznego, pojmowany opacznie jako warunek demokracji, prowadzący do etycznego relatywizmu podważającego nienaruszalne zasady etyki naturalnej. Również pojęcie wolności politycznej nie oznacza, że wszystkie wizje dobra człowieka są równie prawdziwie i mają taką samą wartość. Winna być ona pojmowana jako swoboda wyboru przez katolików tej politycznej koncepcji, która najlepiej odpowiada wymogom dobra człowieka i dobra wspólnego.

Istnieje — owszem - wielość partii, z którymi mogą utożsamiać się katolicy, tak jak istnieje różnorodność moralnie dopuszczalnych sposobów promowania danej istotnej wartości czy też interpretowania pewnych problemów politycznych. Dokument stwierdza z naciskiem jednak, że zasada ta nie może prowadzić do uznania bezkrytycznego pluralizmu w wyborze zasad moralnych i podstawowych wartości. Do takich należy zasada centralności osoby i nienaruszalna wartość niewinnego życia ludzkiego. Stąd zdecydowane przypomnienie o powinności katolików przeciwstawiania się jakiejkolwiek ustawie stanowiącej zamach na życie ludzkie i jasne sformułowanie zakazu przyczyniania się przez oddanie głosu do realizacji programu politycznego bądź konkretnej ustawy podważającej podstawowe zasady wiary i moralności.

W dokumencie wymienia się z imienia ustawy dotyczące aborcji, eutanazji i prawodawstwo dotyczące rozwodów. W tym samym kontekście przypomina się o obowiązku ochrony praw ludzkiego embrionu, o poszanowaniu dla instytucji małżeństwa monogamicznego i prawie rodziców do wychowania swoich dzieci. Na uwagę zasługuje umieszczenie na liście przedstawionych spraw niektórych „współczesnych form niewolnictwa”, takich jak narkomania czy wyzysk prostytucji, a także zwrócenie uwagi na niewystarczające i często tylko powierzchowne traktowanie etycznych aspektów zagadnienia pokoju.

Trzecia część Noty poświęcona jest omówieniu zasad katolickiej nauki dotyczącej właściwego rozumienia laickości i pluralizmu. Laickość pojmowana jest jako autonomia sfery społecznej i politycznej w stosunku do sfery religijnej i kościelnej, nie zaś w odniesieniu do zasad moralnych, które w działalności społecznej i politycznej nie mogą zostać uchylone. Błędem byłoby zatem — podkreśla jednoznacznie dokument — utożsamienie laickiego charakteru działalności politycznej katolików z postulatem niezależności od nauczania moralnego i społecznego Kościoła. W życiu katolików nie może dojść do wyodrębnienia z jednej strony religijnego nurtu życia duchowego i wyobcowanego zeń nurtu życia świeckiego obejmującego rodzinę, pracę oraz zaangażowanie społeczne i polityczne. „Przez swoje interwencje w tej sferze Urząd Nauczycielski Kościoła nie chce sprawować władzy politycznej ani odbierać katolikom prawa do wolności opinii w konkretnych sprawach. Pragnie natomiast - zgodnie z właściwą sobie misją - kształcić i oświecać sumienia wierzących, tych zwłaszcza którzy poświęcają się działalności politycznej, tak aby ich wysiłki przyczyniały się zawsze do integralnego postępu człowieka i dobra wspólnego. Przez swoje nauczanie społeczne Kościół nie próbuje uczestniczyć w rządzeniu poszczególnymi krajami. Niewątpliwie natomiast nakłada na wiernych świeckich moralny obowiązek wierności przekonaniom, obowiązek wpisany w ich sumienie, które jest jedno i niepodzielne (5)”.

W ostatniej części Noty Kongregacji Nauki Wiary zamieszczone są uwagi na temat niektórych zagadnień szczegółowych. Wśród nich wymienia się problem niektórych stowarzyszeń i organizacji o inspiracji katolickiej, w których pojawiają się nurty sprzeczne ze społecznym i moralnym nauczaniem Kościoła. Przynależność katolików do tych ruchów jest nie do pogodzenia z nakazami chrześcijańskiego sumienia. Podobnie, zauważa się występowanie w katolickich czasopismach niektórych krajów treści dwuznacznych i niespójnych z nauką Kościoła.

Na uwagę zasługuje również akapit poświęcony zagadnieniu prawa do wolności sumienia, które nie może być pojmowane jako przyzwolenie dla religijnej obojętności i relatywizmu, nie wynika też ono z nieistniejącej zresztą równości religii. Prawo to winno być rozumiane jako zakorzeniona w godności człowieka zasada wolności od zewnętrznych nacisków odbierających sumieniu swobodę poszukiwania i przyjęcia prawdy religijnej.

Nowy dokument Kongregacji Nauki Wiary nie jest jedynie przypomnieniem nauczania Kościoła na temat społecznego i politycznego zaangażowania katolików, ale w kontekście współczesnych wydarzeń oraz wobec dwuznacznych i budzących zastrzeżenia poglądów podejmuje zadanie wyjaśnienia ważnych aspektów omawianej problematyki.

opr. ab/ab