Mądrość chrześcijańskiego Wschodu wzbogaca wszystkich

6 grudnia 2007 r. z okazji 90. rocznicy powstania Papieskiego Instytutu Studiów Wschodnich Benedykt XVI przyjął na audiencji wspólnotę Instytutu. Został on założony 15 października 1917 r. przez Benedykta XV. W 1922 r. Pius XI powierzył pieczę nad Instytutem zakonowi jezuitów, a w 1928 r. połączył Instytut Studiów Wschodnich, Uniwersytet Gregoriański i Instytut Biblijny w tzw. konsorcjum. W 1971 r. obok Wydziału Wschodnich Nauk Kościelnych został utworzony Wydział Wschodniego Prawa Kanonicznego. Wielkim Kanclerzem Instytutu jest prefekt Kongregacji dla Kościołów Wschodnich. W Instytucie wykładają i prowadzą pracę naukową najwybitniejsi znawcy chrześcijańskiego Wschodu. Jednym z jego absolwentów jest ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I.

Księża kardynałowie, czcigodni bracia w biskupstwie i w kapłaństwie, drodzy bracia i siostry!

Z wielką radością goszczę was z okazji 90. rocznicy powstania Papieskiego Instytutu Studiów Wschodnich, założonego przez mojego czcigodnego poprzednika Benedykta XV. Pontyfikat tego papieża zbiegł się z okresem wojny, podczas gdy on tak bardzo zabiegał o pokój! Wielokrotnie apelował o zachowanie pokoju, a w 1917 r., kiedy został założony wasz Instytut, opracował konkretny plan pokojowy, plan szczegółowy, który niestety pozostał bez echa. Jednakże, by zapewnić pokój wewnątrz Kościoła, dał wówczas początek, i to w ciągu kilku miesięcy, trzem pomnikowym dziełom o nieocenionej wartości: Kongregacji dla Kościoła Wschodniego, nazwanej później «dla Kościołów Wschodnich», Papieskiemu Instytutowi Studiów Wschodnich, mającemu na celu pogłębianie teologicznych, liturgicznych, prawnych i kulturowych aspektów, należących do skarbca wiedzy chrześcijańskiego Wschodu, a także Kodeksowi Prawa Kanonicznego.

Drodzy przyjaciele, dziękuję wam za tę wizytę! Serdecznie was wszystkich pozdrawiam. W pierwszym rzędzie pozdrawiam ks. kard. Leonarda Sandriego, prefekta Kongregacji dla Kościołów Wschodnich, któremu dziękuję za słowa wypowiedziane w imieniu wszystkich. Pozdrawiam ks. kard. Špidlíka, obecnych tu arcybiskupów i biskupów, o. Kolvenbacha, przełożonego generalnego Towarzystwa Jezusowego, studentów i wszystkich, którzy tworzą wspólnotę Papieskiego Instytutu Studiów Wschodnich. Ogarniam serdeczną pamięcią wszystkich, którzy podczas tych dziewięćdziesięciu lat przyczynili się do tego, by wasz Instytut w coraz większym stopniu spełniał oczekiwania Kościoła i świata.

Benedykt XV, z którym czuję się szczególnie związany, ustanowił 1 maja Kongregację dla Kościołów Wschodnich, a następnie, 15 października, po upływie 5 i pół miesiąca, Instytut Studiów Wschodnich. Skorzystały na tym katolickie Kościoły wschodnie, bowiem układ ten sprzyjał pielęgnowaniu ich własnych tradycji, a biskupi rzymscy czuwali nad nimi i zawsze okazywali troskę i konkretne wsparcie, zapraszając na przykład bardzo wielu studentów ze Wschodu do Rzymu, by mogli lepiej poznać Kościół powszechny. W pewnych trudnych okresach te wspólnoty kościelne zostały wystawione na wielką próbę, lecz chociaż fizycznie były daleko od Rzymu, pozostawały mu zawsze bliskie dzięki wierności Stolicy Piotrowej. Ich rozwój i niezłomność pośród trudności byłyby nie do pomyślenia bez stałego wsparcia, które otrzymywały w tej oazie pokoju i nauki, jaką stanowi Papieski Instytut Studiów Wschodnich, miejsce spotkania uczonych, profesorów, pisarzy i wydawców, należących do najlepszych znawców chrześcijańskiego Wschodu. Na szczególną wzmiankę zasługuje klejnot, jakim jest biblioteka tegoż Instytutu, założona przez mojego poprzednika Piusa XI, wcześniej bibliotekarza Biblioteki Ambrozjańskiej, wielkiego mecenasa historycznego zbioru biblioteki Papieskiego Instytutu Studiów Wschodnich. Nie bez powodu biblioteka cieszy się renomą w całym świecie i uważana jest za jedną z najbardziej wyspecjalizowanych w tematyce chrześcijańskiego Wschodu. Na potwierdzenie zainteresowania Kościoła Rzymu wiedzą o chrześcijańskim Wschodzie będę się starał, by jeszcze bardziej się ona wzbogaciła. Będzie to służyć usuwaniu ewentualnych uprzedzeń, które mogłyby szkodzić serdecznemu i harmonijnemu współżyciu chrześcijan. Jestem bowiem przekonany, że wspieranie studiów ma również skuteczną wartość ekumeniczną, ponieważ czerpanie ze spuścizny mądrości chrześcijańskiego Wschodu wzbogaca wszystkich.

W związku z tym Papieski Instytut Studiów Wschodnich stanowi wybitny przykład tego, co chrześcijańska mądrość może ofiarować tym, którzy pragną zarówno zdobywać coraz większą wiedzę o Kościołach Wschodu, jak i pogłębić temat kształtowania życia według Ducha, który na chrześcijańskim Wschodzie ma bardzo bogatą tradycję. Są to skarby bezcenne nie tylko dla naukowców, ale dla wszystkich członków Kościoła. W dzisiejszych czasach, dzięki istnieniu różnych wydań dzieł Ojców wschodnich, nie są już one skarbami przechowywanymi «pod kluczem». Autorytatywne ich odczytanie i interpretacja, opracowanie dogmatycznych syntez dotyczących Boga Trójjedynego, Jezusa Chrystusa i Kościoła, łaski i sakramentów, refleksja nad życiem wiecznym, które jest antycypowane podczas sprawowania liturgii — to wszystko jest zadaniem dla studiujących w Papieskim Instytucie Studiów Wschodnich.

Drodzy profesorzy, wam w szczególności wyrażam głębokie uznanie za tak wiele dobra, które czynicie, poświęcając cenny czas swoim studentom. Dziękuję serdecznie Towarzystwu Jezusowemu, które z doświadczeniem akademickim i gorliwością apostolską sprawuje od 85 lat opiekę nad powierzonym mu Papieskim Instytutem Studiów Wschodnich. Z całego serca życzę wszelkiego dobra wam, drodzy studenci, którzy przybyliście do Rzymu, by z wieloma kolegami pochodzącymi ze wszystkich stron świata bezpośrednio poznać centrum Kościoła powszechnego. Moja wdzięczność nie może pominąć ważnego ogniwa — mam na myśli tych wszystkich, którzy choć nie zajmują się bezpośrednio pracą naukową, wnoszą w nią wielki wkład: są to przyjaciele wspierający Papieski Instytut Studiów Wschodnich swoją solidarnością; są to dobroczyńcy, którym w tak dużym stopniu zawdzięczamy materialny rozwój tej instytucji; a także personel, bez którego nie można by zapewnić codziennego funkcjonowania Instytutu. Wszystkim z głębi serca dziękuję, a jako zadatek boskiej nagrody udzielam błogosławieństwa apostolskiego.

opr. mg/mg