Misją uniwersytetów katolickich jest propagowanie nowej syntezy humanistycznej

Benedykt XVI przyjął na specjalnej audiencji wykładowców i studentów rzymskich uczelni papieskich oraz uczestników zgromadzenia ogólnego Międzynarodowej Federacji Uniwersytetów Katolickich (fiuc). Ojciec Święty nawiązał do promulgowanej 15 kwietnia 1979 r. konstytucji apostolskiej Jana Pawła II «Sapientia christiana» o uczelniach katolickich. Dokument ten wskazuje na konieczność zgłębiania prawdy objawionej i zachęca do współpracy z innymi dziedzinami nauki sprzyjającej owocnemu dialogowi i wnoszeniu wkładu w misję Kościoła na świecie. Dziś działalność naukową i dydaktyczną prowadzi ponad 1300 uniwersytetów katolickich i ok. 400 wydziałów kościelnych na wszystkich kontynentach. Papież wspomniał również o 60. rocznicy zatwierdzenia statutu fiuc, federacji, która powstała w 1924 r. z inicjatywy grupy rektorów i 25 lat później została uznana przez Stolicę Apostolską.

Księża kardynałowie, czcigodni bracia w biskupstwie i kapłaństwie, szanowni rektorzy, władze akademickie i profesorowie, drodzy studenci, bracia i siostry!

Z radością was przyjmuję i dziękuję, że przybyliście ad Petri Sedem, pragnąc umocnienia w waszej ważnej i zobowiązującej misji w służbie Kościoła i całego społeczeństwa, jaką jest nauczanie, studiowanie i prowadzenie badań. Serdecznie dziękuję kard. Zenonowi Grocholewskiemu za słowa, które do mnie skierował na początku tego spotkania, podczas którego wspominamy dwie szczególne rocznice: 30-lecie promulgowania — 15 kwietnia 1979 r. — konstytucji apostolskiej Sapientia christiana, przez sługę Bożego Jana Pawła II, oraz 60. rocznicę uznania przez Stolicę Apostolską Statutu Międzynarodowej Federacji Uniwersytetów Katolickich (fiuc).

Miło mi wraz z wami świętować te ważne rocznice, które są dla mnie okazją, aby po raz kolejny podkreślić niezastąpioną rolę wydziałów kościelnych i uniwersytetów katolickich w Kościele i w społeczeństwie. Zwrócił na nią uwagę już Sobór Watykański II w deklaracji Gravissimum educationis, kiedy wzywał wydziały kościelne do zgłębiania różnych dziedzin nauk teologicznych w celu lepszego zrozumienia Objawienia, poznawania dziedzictwa mądrości chrześcijańskiej, wspierania dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego oraz znajdowania odpowiedzi na rodzące się pytania w dziedzinie kultury (por. n. 11). Ten sam dokument soborowy zachęcał do tworzenia uniwersytetów katolickich w różnych częściach świata, a przede wszystkim do dbania o ich wysoki poziom nauczania, aby kształcić ludzi pragnących zdobywać wiedzę, gotowych dawać światu świadectwo swojej wiary i podejmować odpowiedzialne zadania w społeczeństwie (por. n. 10). Zachęta Soboru spotkała się w Kościele z szerokim oddźwiękiem. Obecnie istnieje ponad 1300 uniwersytetów katolickich i około 400 wydziałów kościelnych, rozmieszczonych na wszystkich kontynentach; wiele z nich powstało w ostatnich dziesięcioleciach, są świadectwem coraz większej troski Kościołów partykularnych o kształcenie osób duchownych i świeckich w zakresie kultury i nauki.

Konstytucja apostolska Sapientia christiana już w pierwszych zdaniach wskazuje na wciąż aktualną, naglącą potrzebę przezwyciężania istniejących rozbieżności między wiarą a kulturą i wzywa do wzmożenia wysiłku ewangelizacyjnego, w głębokim przekonaniu, że chrześcijańskie Objawienie ma moc przemieniającą, przenikając sposoby myślenia, kryteria oceny, normy działania. Jest ono w stanie oświecić, oczyścić i odnowić obyczaje ludzi i ich kultury (por. Proemio, i); powinno także stanowić główny przedmiot nauczania i badań naukowych oraz wyznaczać horyzonty natury i celów każdego wydziału kościelnego. W tej perspektywie, kładąc nacisk na to, że badacze dyscyplin religijnych winni pogłębiać, w drodze teologicznych poszukiwań, znajomość prawdy objawionej, zachęca się ich jednocześnie do nawiązywania współpracy z innymi dziedzinami nauki, co sprzyjałoby owocnemu dialogowi, a przede wszystkim mogłoby wnieść cenny wkład w misję Kościoła w świecie, do której jest on powołany. Po trzydziestu latach zasadnicze wytyczne konstytucji apostolskiej Sapientia christiana nadal zachowują aktualność. A wręcz w dzisiejszym społeczeństwie, gdy wiedza staje się coraz bardziej specjalistyczna i branżowa, ale głęboko relatywistyczna, tym bardziej trzeba otworzyć się na «mądrość», która płynie z Ewangelii. Człowiek bowiem nie jest zdolny w pełni zrozumieć samego siebie i świata bez Jezusa Chrystusa: tylko On ukazuje jego prawdziwą godność, powołanie, ostateczne przeznaczenie i otwiera serce na niezachwianą i trwałą nadzieję.

Drodzy przyjaciele, wasze zaangażowanie w służbę prawdzie, którą Bóg nam objawił, jest uczestnictwem w ewangelizacyjnej misji, którą Chrystus powierzył Kościołowi, jest więc posługą kościelną. Sapientia christiana przytacza odnośnie do tego końcowe słowa Ewangelii według św. Mateusza: «Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem» (Mt 28, 19-20). Ważne jest, aby wykładowcy i studenci nigdy nie tracili z oczu celu, do którego mają zdążać, a mianowicie tego, że mają być narzędziem głoszenia Ewangelii. Lata wyższych studiów kościelnych można porównać do doświadczenia apostołów w czasie życia z Jezusem: przebywając z Nim, poznali prawdę, by potem głosić ją wszędzie. Jednocześnie ważną rzeczą jest, aby pamiętać, że studiowania nauk religijnych nie można nigdy oddzielać od modlitwy, zjednoczenia z Bogiem, kontemplacji — o czym przypomniałem w ostatnich katechezach poświęconych średniowiecznej teologii monastycznej — w przeciwnym razie rozważanie Bożych tajemnic może stać się próżnym ćwiczeniem intelektualnym. Każda dyscyplina religijna odwołuje się ostatecznie do «nauki świętych», do ich wyczucia tajemnic Boga żywego, do mądrości, która jest darem Ducha Świętego oraz duszą «fides quaerens intellectum» (por. audiencja generalna, 21 października 2009 r.).

Międzynarodowa Federacja Uniwersytetów Katolickich (fiuc) powstała w 1924 r. z inicjatywy kilku rektorów, a 25 lat później została uznana przez Stolicę Apostolską. Drodzy rektorzy uniwerystetów katolickich, 60. rocznica kanonicznego erygowania waszej Federacji jest dogodną okazją, aby dokonać bilansu prowadzonej działalności i wyznaczyć kierunki przyszłych działań.

Świętowanie rocznicy jest składaniem dziękczynienia Bogu, który nas prowadził, ale jest także czerpaniem z własnej historii motywacji do dalszej służby Kościołowi z nowym zapałem. W tym sensie wasze motto jest również programem Federacji na przyszłość: Sciat ut serviat — wiedzieć, by służyć. W kulturze, którą znamionuje «brak mądrości, refleksji i myśli zdolnej dokonać syntezy wskazującej kierunek» (enc. Caritas in veritate, 31), uniwersytety katolickie, wierne swej tożsamości, której cechą jest inspiracja chrześcijańska, są powołane do propagowania «nowej syntezy humanistycznej» (tamże, 21), wiedzy zdolnej «ukierunkować człowieka w świetle pierwszych zasad i jego ostatecznych celów» (tamże, 30), wiedzy oświeconej wiarą.

Drodzy przyjaciele, wasza służba jest cenna dla misji Kościoła. Składając wam szczere życzenia z okazji niedawno rozpoczętego nowego roku akademickiego oraz życząc sukcesów kongresowi fiuc, zawierzam każdego z was oraz instytucje, które reprezentujecie, matczynej opiece Najświętszej Maryi, Stolicy Mądrości, i z serca udzielam wszystkim apostolskiego błogosławieństwa.

opr. mg/mg