Ludzkość wobec tragedii głodu i niedożywienia

W związku z obchodzonym 16 października Światowym Dniem Wyżywienia Jan Paweł II skierował do Jacques'a Dioufa — dyrektora generalnego ONZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) — przesłanie poświęcone racjonalnej gospodarce zasobami wody. Papież zwrócił uwagę opinii światowej na tragedię głodu i niedożywienia oraz wezwał wspólnotę międzynarodową do solidarnego działania, aby zagwarantować wszystkim odpowiednią ilość żywności.

Pan Jacques Diouf
Dyrektor Generalny
Organizacji Narodów Zjednoczonych
ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)

Coroczne obchody Światowego Dnia Wyżywienia zwracają naszą uwagę na FAO oraz jej działania służące zwalczaniu głodu i niedożywienia, a tym samym przypominają nam ponownie, że niezliczone rzesze ludzi na całym świecie nie mają zapewnionej dostatecznej ilości pożywienia.

Wnioski wypracowane podczas Światowego Spotkania na Szczycie na temat Wyżywienia — Pięć Lat Później wciąż pozostają żywe w naszej pamięci. Wspólnota międzynarodowa zobowiązała się chronić wszystkich ludzi przed głodem oraz zapewnić im dostęp do wystarczającej ilości zdrowego pożywienia — jest to elementarny wyraz prawa do życia i poszanowania ludzkiej godności, jakże często uroczyście głoszonego, lecz wciąż nie stosowanego w praktyce. Mimo iż osiągnięcia całej ludzkości rodzą nadzieję na większe uwrażliwienie na potrzeby człowieka w przyszłości, w świecie wciąż istnieje tragiczny podział na tych, którzy żyją w dostatku, i tych, którym na co dzień brakuje podstawowych środków do życia. Sytuacja ta stanowi jedną z najbardziej oczywistych przeszkód w dziele budowania społeczeństwa godnego człowieka oraz świata prawdziwie ludzkiego i braterskiego.

Tegoroczny temat: «Woda jako warunek zapewnienia żywności», zachęca do podjęcia refleksji nad znaczeniem wody, bez której nie jest możliwe życie poszczególnych ludzi i całych społeczeństw. Woda, niezbędna w każdego rodzaju działalności człowieka, jest podstawowym czynnikiem zagwarantowania żywności. Nie możemy również zapominać, że woda, używana podczas wspólnotowych obrzędów w wielu religiach i kulturach, symbolizuje przynależność i oczyszczenie. W religii chrześcijańskiej woda jest znakiem procesu wewnętrznej przemiany i nawrócenia. To symboliczne znaczenie wody skłania nas do uświadomienia sobie wartości owego cennego dobra, a w konsekwencji do zastanowienia się nad zmianą dotychczasowych sposobów postępowania, tak aby zagwarantować wszystkim ludziom, zarówno dzisiaj, jak i w przyszłości, dostęp do wody, koniecznej do zaspokojenia ich potrzeb, oraz aby w sferze działalności produkcyjnej, a zwłaszcza w rolnictwie, nie brakowało odpowiedniej ilości tego bezcennego dobra. Rosnąca świadomość, że zasoby wody są ograniczone, a zarazem jest ona absolutnie niezbędna do produkcji żywności, skłania wielu ludzi do zmiany postępowania. Zmiany takie trzeba wspierać, mając na uwadze dobro przyszłych pokoleń.

W tej dziedzinie wspólnota międzynarodowa oraz jej instytucje muszą interweniować w sposób skuteczniejszy i bardziej widoczny. Celem owych interwencji winien być rozwój współpracy w zakresie ochrony zasobów wody przed zanieczyszczeniem oraz jej niewłaściwym wykorzystywaniem, a także przed rabunkową gospodarką wodą, która nastawiona jest jedynie na czerpanie zysków i ochronę własnych praw. Wspólnota międzynarodowa, podejmując takie działania, musi w pierwszym rzędzie troszczyć się o dobro ludzi — mężczyzn, kobiet, dzieci, rodzin i wspólnot — którzy mieszkają w najuboższych regionach świata, a zatem najdotkliwiej odczuwają niedobór wody bądź są ofiarami niewłaściwego gospodarowania jej zasobami.

Wnioski przedstawione podczas niedawnych spotkań na szczeblu międzynarodowym pokazują, że walka z głodem i niedożywieniem — a w sensie bardziej ogólnym: walka z ubóstwem oraz w obronie ekosystemów ziemi — prowadzona jest w bardzo zróżnicowanych warunkach i pośród wielu sprzecznych interesów. Dlatego pierwszym krokiem winno być przywrócenie stabilnej równowagi między konsumpcją a dostępnymi zasobami.

Wszyscy wiemy, że bez przestrzegania podstawowych zasad etycznych i moralnych — zasad wpisanych w serce i sumienie każdego człowieka — osiągnięcie tego celu nie będzie możliwe. Co więcej, istnieje niebezpieczeństwo nieodwracalnego zniszczenia porządku stworzenia oraz jego delikatnej harmonii. Mądrość biblijna przypomina nam, abyśmy nie porzucali «źródeł żywej wody, żeby wykopać sobie cysterny, cysterny popękane, które nie utrzymują wody» (Jr 2, 13). Ze słów tych da się wręcz wyczytać przestrogę dotyczącą naszej aktualnej sytuacji. Innymi słowy, Pismo Święte ukazuje nam, że rozwiązania o charakterze technicznym, choćby najbardziej zaawansowane, nie zdadzą się na nic, jeśli zapomnimy o tym, że największym dobrem jest istota ludzka, która — w swoim wymiarze duchowym i materialnym — stanowi wyznacznik wszystkich praw, a zatem musi być kryterium wszelkich programów i działań.

Każdy region geograficzny będzie mógł cieszyć się odpowiednim poziomem rozwoju tylko wówczas, gdy dostęp do wody zostanie uznany za prawo poszczególnych ludzi i narodów. Wspólnota międzynarodowa musi zatem ponownie nauczyć się dostrzegać bezcenną wartość zasobów wody, które częstokroć nie podlegają odnowieniu i które — jako wspólne dobro całej ludzkości — nie mogą stać się własnością nielicznych. Zasoby wody, ze swej natury, «powinny w słusznej mierze docierać do wszystkich; przewodniczy temu sprawiedliwość, a miłość jej towarzyszy» (Gaudium et spes, 69).

Niech tegoroczne obchody Światowego Dnia Wyżywienia przypominają wszystkim o prawdziwie ludzkim wymiarze tragedii głodu i niedożywienia; niech przyczynią się do tego, by wspólnota międzynarodowa kierowała się moralnym imperatywem solidarności. Celem naszych wysiłków musi być zatem troska o to, by wszystkim ludziom i każdemu narodowi został zapewniony dostęp do niezbędnych zasobów wody, dzięki czemu będzie można zagwarantować odpowiednią ilość żywności.

Wyrażając tę nadzieję, proszę o błogosławieństwo Boże dla FAO, państw członkowskich oraz dyrektorów i pracowników, zaś Panu Dyrektorowi Generalnemu wyrażam swe najgłębsze uznanie.

Watykan, 13 października 2002 r.

opr. mg/mg