Pontificalis Domus

PAPIESKI DOM, który ukształtował się z biegiem wieków, na skutek, długiego rozwoju różnych warunków i zwyczajów, dotyczących samego Papieża i jego funkcji - zawsze był jakimś znakomitym ciałem, odznaczającym się szczególną wspaniałością i użytecznością w tym, co dotyczy Piotrowej Katedry, która zawsze była zarówno centrum duchownym Kościoła katolickiego, jak i siedzibą zastępcy Chrystusa na ziemi.

Ojciec św., czy to jako widzialna głowa Kościoła Katolickiego, czy też jako doczesny władca państwa, uznawanego oficjalnie przez rządy innych krajów - dobierał sobie, zarówno spośród osób duchownych, jak i świeckich, mężów wiernych, odpowiednich i doświadczonych, przy pomocy których nie tylko dokonywałyby się w sposób godny święte czynności - osiągające swój szczyt w najbardziej uroczystych ceremoniach świętych, sprawowanych w określonych okazjach życia Kościoła - lecz także były podejmowane różne rozliczne funkcje w zakresie doczesnej administracji państwa.

Jednakże na skutek bardzo wyraźnej zmiany warunków w ostatnim czasie, niejedna z funkcji przewidzianych w Domu Papieskim, utraciła przeznaczenie, które kiedyś posiadała. Z tej racji wiele stanowisk zachowało jedynie honorowe znaczenie, wcale już nie zrozumiałe w naszych warunkach życia. Z drugiej zaś strony, skoro religijna misja Pontyfikatu Rzymskiego otrzymuje z dnia na dzień nowe formy i sposoby (działania) - stąd dzieje się, że Stolica Ap. - jak to już podkreśliliśmy przy pierwszym spotkaniu z Przedstawicielami Szlachty i Patrycjatu Rzymu - zmuszona jest, nawet czasem wbrew swej woli, oceniając jednak realnie sytuację, wybrać i dać pierwszeństwo tym instytucjom i zwyczajom, które są dla Niej istotne i najważniejsze. Ponadto obecnie, nie tylko w całym Kościele, zwłaszcza po Soborze Watykańskim II, ale także na całym świecie, pojawia się jakiś ostry i uważny sposób oceny tego wszystkiego, co dotyczy wyższości spraw duchowych, wymogów prawdy, porządku publicznego, przydatności praktycznej, funkcjonalności poszczególnych rzeczy, odrzucając jednocześnie to wszystko, co jest tylko werbalizmem, zewnętrzną ozdobą lub wystawnością.

Z tej to racji wydaje się obecnie wskazanym dostosowanie struktury Naszego Domu Papieskiego do wymogów naszych współczesnych czasów i sprawić, by wszystko odzwierciedlało współczesną rzeczywistość. Chodzi mianowicie o to, by w ten sposób zostało z jednej strony podkreślone, że stanowisko Zastępcy Chrystusa na ziemi ma na uwadze przede wszystkim zbawienie dusz, a z drugiej strony by zostało zaakcentowane, że Ojciec św. ma szczególny udział, czy to w cywilnej wspólnocie narodów, czy też w sprawach dotyczących wszystkich narodów.

Jest przeto Naszym wielkim pragnieniem, ażeby członkowie Papieskiego Domu, tak, gdy chodzi o Asystę Papieską tj. Zespół Osób odznaczonych godnością, a usługujących w uroczystych nabożeństwach Papieżowi jako Głowie Kościoła Katolickiego jak i gdy chodzi o Domowników którzy są do dyspozycji Ojca św., jako Głowy społeczności posiadającej osobowość prawną, a która jest uznawana już to przez państwo już to przez wszystkie Organizacje międzynarodowe i posiada prawo przyjmowania i wysyłania przedstawicieli, pragniemy mianowicie, ażeby wszyscy członkowie rzeczywiście pełnili swoje czynności lub zajęcia czy to w zakresie spraw duchowych czy to w rzeczach materialnych; ażeby mianowicie z dawnych i rzeczywistych instytucji, skąd wzięły swój początek różne funkcje Papieskiego Domu, zachować obecnie jedynie to, co jednocześnie odpowiada obecnie współczesnym warunkom i jest przez nie postulowane.

Tak więc stary Nasz i dobrze zasłużony Pałac - który odtąd będzie miał tylko pierwotną i dostojną nazwę Papieski Dom - będzie w dalszym ciągu jaśniał właściwym sobie splendorem; ponieważ będzie się składał z osób świeckich i duchownych którzy oprócz tego że muszą się odznaczać szczególnym doświadczeniem i powagą, muszą także wyróżniać się osobliwie osiągnięciami, jakich dokonali na pożytek dusz i chwałę najwyższego Boga na palu katolickiego apostolatu, kultury, wiedzy lub na różnych stanowiskach.

Z powodu przedłożonych motywów wysłuchawszy zdania Naszych współpracowników, ustalamy i zarządzamy na temat Domu Papieskiego, co następuje:

1. § 1. Dom Papieski składa się z osób, czy to duchownych czy świeckich, którzy tworzą już to Asystę, o której była mowa, już to Domowników Papieża duchownych lub świeckich.

§ 2. Do Asysty Papieża zalicza się najpierw osoby należące do różnych stanów Kościoła, tj. Ludu Bożego - mianowicie biskupów, kapłanów i świeckich - a następnie niektóre osoby, wybrane spośród nich przez Papieża w celu niesienia Mu pomocy w wypełnieniu bardzo licznych funkcji oraz Domowników Papieża.

§ 3. Do Domowników Papieża zalicza się niektórych świeckich, którzy podejmując znaczniejsze i poważniejsze przedstawicielstwa, będąc także reprezentantami innych, świadczą pomoc Papieżowi czy to jako Głowie Stolicy Apostolskiej, czy to jako Władcy Państwa Watykańskiego. Do Domowników zalicza się ponadto i mężów duchownych, którzy w wypełnieniu wspomnianej funkcji pomagają bardziej bezpośrednio Papieżowi oraz papieskich Domowników.

2. Na czele Papieskiego Domu stoi Prefekt Pałacu Apostolskiego, do którego należy: zwoływanie członków z powodu uroczystości religijnych lub cywilnych, o których mowa w n. 4; określanie funkcji tychże członków; czuwanie tak nad porządkiem wspomnianych ceremonii jak i nad wszystkim innym, co ma na uwadze ich właściwy przebieg, zgodnie ze szczegółowymi przepisami podanymi w n. 5 i zwyczajem różnych ceremonii, po uzgodnieniu sprawy z Sekretariatem Stanu.

3. § 1. Ojciec św. mianuje wszystkich członków Papieskiego Domu czy to duchownych czy świeckich.

§ 2. Czas kadencji duchownych członków Asysty lub Domowników Papieża na ich stanowiskach określają zarówno przepisy Konstytucji Apostolskiej Regimini Ecclesiae Universae n. 2 § 5)⁽¹⁾, jak i inne szczegółowe przepisy albo już wydane albo wydawane w przyszłości, Świeccy natomiast sprawują swój urząd przez pięciolecie.

Ojciec św. może każdemu przedłużyć czas piastowania przez niego urzędu.

§ 3. W czasie wakansu Stolicy Apostolskiej ustają wszystkie funkcje Papieskiego Domu. Jednakże osoby należące do jego grona, każdy we własnym zakresie, świadczą pomoc, aby zwyczajne sprawy Domu oraz różne ceremonie, jakie winny być sprawowane w tym czasie, odbywały się w sposób właściwy i z zachowaniem porządku, zgodnie z przepisami wydanymi przez Kolegium Kardynalskie.

§ 4. W Papieskim Domu nie ma żadnych funkcji dziedzicznych.

4. § 1. Ceremonie, w których uczestniczą osoby należące do Papieskiego Domu są o charakterze religijnym lub cywilnym.

§ 2. Wśród ceremonii religijnych jedne są uroczyste (jak koronacja Ojca św., publiczny Konsystorz, Msza św. z udziałem Papieża lub Kanonizacja) inne zaś zwyczajne.

§ 3. Ceremonie cywilne dzielą się na Audiencje o charakterze publicznym, (gdy Papież przyjmuje Królów, Głowy Państwa, Premierów, Ministrów Spraw Zagranicznych, Ambasadorów i Legatów, akredytowanych przy Stolicy Ap., gdy składają listy uwierzytelniające) i Audiencje nie posiadające charakteru publicznego.

5. Staraniem Prefekta Pałacu Apostolskiego będą przygotowane odpowiednie przepisy, zatwierdzone przez Papieża, w których winien być określony sposób organizowania papieskich ceremonii czy to religijnych czy cywilnych, jak również będą określane szaty, jakich winny używać w czasie samych ceremonii osoby duchowne i świeckie należące zarówno do Asysty, jak i do Domowników Papieża.

6. § 1. Asysta Papieska, oprócz osób duchownych stanowiących Domowników Papieża, wyliczonych w n. 7 § 1, obejmuje także następujących:

- Członków z różnych stopni Kolegium Kardynalskiego.

- Patriarchów, Arcybiskupów i Biskupów lub Eparchów obrządku zarówno łacińskiego jak i obrządków wschodnich, asystujących przy tronie papieskim.

- Vice-Kamerlinga S.K.Rz.

- Prałatów Przewodniczących poszczególnych Kongregacji, Sekretarza Sygnatury Apostolskiej i Dziekana Rzymskiej Roty.

- Kierownika Penitencjarii Apostolskiej.

- Kierownika Kancelarii Apostolskiej.

- Prałatów Przewodniczących trzech Sekretariatów.

- Prałata Przewodniczącego Papieskiej Rady Społecznych Środków przekazywania myśli ludzkiej.

- Opata Klasztoru Monte Cassino, jak również Opatów Generalnych Kanoników Regularnych i Zakonów Mniszych.

- Przełożonego Generalnego lub pod jego nieobecność Generalnego Prokuratora zakonów ścisłych żebrzących.

- Audytorów Roty Rzymskiej.

- Opiniodawców Sygnatury Apostolskiej.

- Członków Kapituły trzech Patriarchalnych Bazylik Rzymskich.

- Adwokatów Konsystorialnych.

- Proboszczów Rzymu.

- Duchownych usługujących Papieżowi przy odprawianiu Mszy św. (por. n. 6 § 5).

- Członków czy to Rady Świeckich czy Papieskiej Komisji "Iustitia et Pax".

- Domowników Papieża.

§ 2. Wymienione wyżej osoby biorą udział w świętych czynnościach, które albo są sprawowane przez Papieża, albo dokonują się w Jego obecności (por. n. 4 § 2); każdy zajmuje wtedy miejsce zgodnie z prawem pierwszeństwa, ustalonym przez szczegółowe przepisy. § 3. Gdy Ojciec św. odprawia uroczyście, w jego orszaku, ustawionym według porządku określonego w § 2, wspomniane powyżej w liczbie mnogiej kolegia osób są reprezentowane tylko przez dwóch przedstawicieli, oprócz proboszczów Rzymu, którzy w tych uroczystościach mogą uczestniczyć w większej liczbie.

§ 4. Z Papieskiej Asysty są na przyszłość zniesione następujące funkcje i określenia: Kardynałowie Pałacowi, Prałaci ozdobieni wstęgą, Księża Asystenci tronu papieskiego, Majordomus, Minister spraw wewnętrznych, Przełożony Kolegium Ducha Św., Magistrat Rzymski, Przełożony Hospicjum, szambelani honorowi, tajni kapelani, i tajni kapelani honorowi, tajni duchowni, Spowiednicy Domu papieskiego, akolici, kapelani zwyczajni, odźwierni, kustosz papieskiej tiary, heroldzi, papiescy posłańcy. § 5. Obowiązkiem duchownych usługujących Papieżowi przy sprawowaniu świętych czynności jest asystowanie Mu przy ołtarzu pod kierownictwem papieskich ceremoniarzy. Do ich liczby można będzie dołączyć - oprócz duchownych, którzy obecnie należą do Asysty Papieskiej - także te osoby, które w zniesionych obecnie kolegiach świadczyły dotąd swoją pomoc, a więc: tajnych kapelanów oraz tajnych kapelanów honorowych, tajnych duchownych, akolitów, kapelanów zwyczajnych, odźwiernych.

7. Domowników Papieża stanowią osoby wybrane czy to spośród duchownych czy też świeckich.

§ 1. Do duchownych Domowników Papieskich zalicza się następujących:

- Substytuta Sekretariatu Stanu i Sekretarza tajnej korespondencji papieskiej

- Sekretarza Urzędu dla Międzynarodowych Spraw Kościelnych - Jałmużnika Jego Świątobliwości

- Wikariusza Generalnego Papieża na Państwo Watykańskie (por. n. 7 § 5)

- Prezesa Papieskiej Akademii Kościelnej

- Doktora Teologa Papieskiego Domu (por. n. 7 § 4)

- Sekretarza pism papieskich do panujących

- Sekretarza Papieża do pism łacińskich

- Protonotariuszów Apostolskich

- Prałatów przydzielonych do Pałacu Apostolskiego

- Ceremoniarzy papieskich

- Prałatów honorowych Jego Świętobliwości (por. n. 7 § 6)

- Kaznodzieję Apostolskiego

§ 2. Do grona świeckich Domowników Papieża zalicza się:

- Asystentów tronu

- Delegata specjalnego Papieskiej Komisji dla Państwa Watykańskiego

- Generalnego Radcę Państwa Watykańskiego

- Prefekta Papieskiej Gwardii Honorowej (por. n. 9)

- Prefekta Papieskiej Gwardii Szwajcarskiej

- Prefekta Papieskiej Gwardii pałacowej

- Prefekta Papieskiej żandarmerii

- Konsultorów Państwa Watykańskiego

- Prezesa Papieskiej Akademii Nauk

- Szlachtę asystującą Papieżowi (por. n. 7 § 7)

- Sprawujących pieczę nad Pałacem Papieskim - Lokajów pałacowych

- Domowników Papieża

§ 3. Tak więc gdy chodzi o Domowników Papieża znosi się nazwy i czynności, które należały przedtem do: Kardynałów pałacowych, Prałatów pałacowych (tj. majordoma papieskiego, mistrza pokojów papieskich, Audytora Jego Świętobliwości), Przełożonego Hospicjum, przełożonego szatni papieskiej, zarządcy stajni, generalnego intendenta poczty, nosicieli złotej róży, sekretarza sprawującego poselstwa, Trybuna papieskiej gwardii szlacheckiej, szambelanów honorowych, szambelanów honorowych poza Rzymem, tajnych kapelanów, tajnych kapelanów honorowych, tajnych duchownych, kapelanów zwyczajnych, spowiednika Domu Papieskiego, tajnego, stolnika.

§ 4. Przełożony Pałacu Apostolskiego zachowuje swoje funkcje; będzie się jednak nazywał Doktor Teolog Papieskiego Domu. § 5. Znosi się nazwę tajnych szambelanów "participantium". Co zaś dotyczy tych którzy dotychczas mieli te nazwy postanawia się co następuje: tajny jałmużnik i prefekt zakrystii apostolskiej zachowują swoje funkcje, lecz pierwszy będzie się nazywał jałmużnikiem Jego Świątobliwości, drugi zaś Wikariuszem Generalnym Jego Świątobliwości dla Państwa Watykańskiego. Sekretarz brewiów do panujących i sekretarz pism łacińskich, o których mowa w n. 134 Konstytucji Apostolskiej Regimini Ecclesiae Universae⁽²⁾, zachowują zarówno urząd jak i nazwę.

Znosi się następnie zajęcia i nazwy: podczaszego, lokaja i szatnego: posługiwanie, jakie dotychczas sprawowali powyżsi w pałacu papieskim będzie wykonywane przez dwóch prałatów przydzielonych do pałacu papieskiego, o których mowa w n. 7 § 11. Znosi się jednocześnie nazwę i zajęcie poddatariusza.

§ 6. Prałaci domowi i tajni szambelani ponadliczbowi należą w dalszym ciągu tak do domowników papieskich jak i do asysty papieskiej. Jednakże jedni będą się nazywali prałatami honorowymi Jego Świątobliwości, drudzy zaś kapelanami Jego Świątobliwości zgodnie z przepisem n. 8.

§ 7. Pozostają na swoim urzędzie, lecz zmieniają nazwę: szambelani szpady i płaszcza, czy to tajni, czy honorowi; będą się oni nazywać: dostojnicy asystujący Papieżowi. Pozostają też odźwierni, którzy będą się nazywać pracownikami domu papieskiego.

§ 8. Świeccy, należący do domowników Papieża nie uczestniczą w orszaku i asyście papieskiej w czasie świętych ceremonii, chociaż wyznacza się im miejsce podczas świętych obrzędów sprawowanych przez Ojca św. § 9. Asystenci tronu świadczą pomoc Prefektowi Pałacu Apostolskiego; do nich należy wypełnianie odpowiednich usług wobec gości papieża w czasie bardziej uroczystych ceremonii cywilnych, o których mowa w n. 4 § 3, ewentualnie świadczenie pomocy we właściwym wypełnieniu czynności należących do świeckich domowników papieskich. § 10. Prefekt Pałacu Apostolskiego będzie mógł powierzyć specjalne funkcje konsultorom Państwa Watykańskiego z okazji ceremonii bardziej uroczystych o charakterze cywilnym.

§ 11. Dwaj prałaci należący (przydzieleni) do Pałacu Papieskiego i codziennie pełniący tam swoje funkcje, są mianowani przez Papieża, a ich stanowisko wygasa z chwilą zawakowania Stolicy Apostolskiej.

8. Honorowe tytuły kościelne będą dopuszczały na przyszłość tylko trzy stopnie, a mianowicie: Protonotariuszów Apostolskich (także nadliczbowych), Prałatów honorowych Jego Świątobliwości i Kapelanów Jego Świątobliwości. Znosi się pozostałe stopnie.

9. Papieska gwardia szlachecka będzie się nazywała Gwardią honorową Ojca św. Będzie ona wykonywała odtąd swoje honorowe funkcje w publicznych ceremoniach o charakterze cywilnym, o których mowa w n. 4 § 3 - zgodnie ze szczegółowymi normami wydawanymi przez Prefekta Pałacu Apostolskiego. Co zaś dotyczy liczby członków gwardii, ich tytułów i wzajemnych powiązań oraz świadczonych przez nich czynności, to reguluje własny jej regulamin, odpowiednio zreformowany.

10. Sprawy związane ze świadczeniem honorów i mające na uwadze porządek publiczny w Domu Papieskim należą do następujących gwardii papieskich:

gwardii szwajcarskiej honorowej

gwardii pałacowej

papieskiej żandarmerii.

Zachowują one własne swoje normy odpowiednio zmodernizowane.

11. Zależnie od potrzeb, świadczą swoją pomoc, w czasie różnych ceremonii czy to religijnych czy cywilnych tak w oddawaniu honorów jak i gdy idzie o utrzymanie porządku, także inne osoby. Są one mianowane na pięciolecie przez Prefekta Pałacu Apostolskiego, do którego będzie należało przydzielenie im specjalnych funkcji.

Co zaś tym naszym pismem wydanym z własnej woli zostało postanowione, nakazujemy uważać za zatwierdzone i mające moc prawną, bez względu na jakiekolwiek przeciwne zarządzenia.

Dan w Rzymie u św. Piotra, dnia 28 marca 1968 r., piątego Naszego Pontyfikatu.

PAULUS PP. VI