Bioetyka pokolenia Karola Wojtyły - Jana Pawła II

Autor zbiorowy

Bioetyka pokolenia Karola Wojtyły - Jana Pawła II

Wydawnictwo św. Stanisława BM

W niniejszej książce Czytelnik znajdzie świadectwa osób, które współpracowały z Karolem Wojtyłą – Janem Pawłem II w obszarze bioetyki i etyki lekarskiej: abpa Henryka Hosera, o. Karola Meissnera, Wandy i Andrzeja Półtawskich, Zbigniewa Chłapa, Zdzisława Ryna, Jerzego Umiastowskiego, ks. Wacława Gubały, ks. Władysława Gasidły. Książkę otwiera unikalny tekst – list ówczesnego arcybiskupa krakowskiego kard. Karola Wojtyły do papieża Pawła VI z roku 1969 na temat percepcji i upowszechnienia zasad zawartych w encyklice Humanae vitae. List ten publikujemy po raz pierwszy.

Słowo wstępne

14 stycznia 2012 roku w auli bł. Jana Pawła II przy sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie – Łagiewnikach odbyła się Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konferencja „Bioetyka pokolenia Karola Wojtyły – Jana Pawła II”. Patronat honorowy nad nią objął ks. kard. Stanisław Dziwisz. Została ona zorganizowana przez Międzywydziałowy Instytut Bioetyki Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Katedrę Teologii Życia Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II oraz fundację „Życie i Płodność”.

Konferencja zaadresowana została głównie do pracowników służby zdrowia oraz tych, którzy zawodowo pomagają małżeństwom, rodzinom. Grupą docelową byli również studenci kierunków biologicznych, medycznych, pedagogicznych, filozoficznych i teologicznych. Jak się jednak okazało w dniu konferencji, liczne audytorium (ponad 400 uczestników) reprezentowało wszystkich zainteresowanych osobą i bioetyczną twórczością Karola Wojtyły – Jana Pawła II.

Sympozjum miało charakter wieloaspektowy. Całodniową sesję naukową poprzedziła uroczysta Msza Święta w intencji polskich pionierów myśli bioetycznej. Eucharystii w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego przewodniczył ks. kard. Stanisław Dziwisz, homilię zaś wygłosił ks. dr hab. Tomasz Kraj. Po modlitwie wszyscy przeszli do pobliskiej auli na część wykładową. Ksiądz dr hab. Andrzej Muszala, dyrektor Międzywydziałowego Instytutu Bioetyki, wprowadzając audytorium w konferencję, przywołał słowa dr Wandy Półtawskiej napisane w liście do ks. Kard. Karola Wojtyły.

Bioetykę trzeba podbudować etyką! Powinno istnieć coś w rodzaju „bioetyki”, czy jak to nazwać? Prawa naturalne na pewno nie mogą się sprzeciwiać prawom moralnym i właśnie to trzeba pokazać.

W ten sposób została zarysowana idea całodniowej konferencji – prezentacja bioetyki jako dyscypliny naukowej w kontekście jej powstania osadzonego w myśli i działalności Karola Wojtyły, tworzonej na bazie współpracy ze środowiskami naukowo-medycznym i duszpasterskim. Przedstawiając interdyscyplinarny dialog i osiągnięcia lekarzy, psychologów, filozofów, bioetyków i teologów, organizatorzy postawili sobie za cel ożywienie i odnowienie ponadczasowej idei personalizmu antropologicznego w bioetyce. Następnie gości przywitał ks. kard. Stanisław Dziwisz oraz rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II ks. prof. UPJPII Władysław Zuziak.

Podczas obrad wygłoszono dziewięć referatów zgrupowanych w dwóch częściach: w pierwszym module moderowanym przez ks. dra hab. Andrzeja Muszalę zawarte zostały aspekty ogólne bioetyki oraz biograficzno-historyczne; drugi, prowadzony przez ks. dra hab. Tadeusza Biesagę, prof. UPJPII, ukazał rozwój idei etyczno-bioetycznych od myśli Karola Wojtyły do czasów współczesnych. Pierwsze wystąpienie zostało zaplanowane dla pani dr Wandy Półtawskiej, jednak – ze względu na zły stan zdrowia prelegentki – jej referat przejął mąż. Profesor Andrzej Półtawski, jako filozof, podjął temat dotyczący godności człowieka. Następnie o początkach myśli bioetycznej i Instytutu Bioetyki w Krakowie mówił o. Karol Meissner. Benedyktyn opowiadał m.in. o tym, jak ks. Karol Wojtyła prosił go o przejrzenie „lekarskim okiem” rękopisu Miłości i odpowiedzialności, a także o pracy nad materiałami do encykliki Pawła VI Humanae vitae. Ojcu Meissnerowi zawdzięczamy ponowne opublikowanie Memoriału krakowskiego specjalnie przygotowanego na potrzeby konferencji. Profesor Zbigniew Chłap, emerytowany prof. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, jako jedna z pierwszych osób poproszona przez Jana Pawła II do tworzenia akademii „Pro Vita”, opowiadał o jej początkach. Wielokrotnie doceniane przez watykańską akademię „środowisko Kardynała Krakowskiego” jest mało znane Polakom. Konferencja prof. Chłapa stanowiła okazję, aby wiedzę tę poszerzyć. O duszpasterstwie lekarzy w Kościele krakowskim opowiadali ks. dr Wacław Gubała i ks. dr hab. Dariusz Oko. Wystąpienia współpracowników ks. kard. Karola Wojtyły wzbudziły żywe zainteresowanie wśród licznie zgromadzonego audytorium. Pierwszą część zakończył miły akcent podziękowania pionierom bioetyki polskiej za wieloletnią pracę i ogromny wkład, jaki włożyli we współpracę z Karolem Wojtyłą – Janem Pawłem II, oraz upowszechnienie głoszonej przez niego Ewangelii życia. Wśród osób wyróżnionych znaleźli się:

prof. dr hab. Andrzej Półtawski wraz z małżonką, dr Wandą Półtawską (nieobecną),
ks. abp Henryk Hoser,
o. lek. Karol Meissner OSB,
prof. dr hab. Zbigniew Chłap,
prof. dr hab. Zdzisław Ryn,
dr Jerzy Umiastowski,
ks. dr Wacław Gubała,
mgr inż. Marian Szczepanowicz,
ks. prof. Adam Kubiś,
ks. dr Franciszek Płonka,
krof. dr n. med. Gabriel Turowski.

Jako symboliczny znak podziękowania każdy z pionierów polskiej bioetyki otrzymał czerwoną różę, zaś pan Paweł Orkisz wykonał dla nich pieśń Oto jestem ¹. Refren kilkakrotnie powtórzony, wyśpiewany wraz z całym audytorium wywołał wzruszenie na niejednej twarzy...

Drugą część konferencji rozpoczął ks. dr Bogusław Mielec. Prezentując polskie tło encykliki Humanae vitae, odniósł się do Memoriału krakowskiego, którego wersję książkową zainteresowani mogli nabyć w dniu konferencji. Dokument ten został przygotowany na polecenie ks. kard. Karola Wojtyły przez zespół teologów, lekarzy i etyków. Wywarł on znaczący wpływ na kształt encykliki Pawła VI. W dalszej części konferencji ks. dr hab. Tomasz Kraj rozważał różnice między naturalnym planowaniem rodziny a antykoncepcją. Prelegent poruszył moralny aspekt zagadnienia, uwzględniając w swoim wystąpieniu m.in. kwestię integralnej seksualności i rolę cnoty czystości w życiu małżeńskim. Następnie głos zabrał dr n. med. Jerzy Umiastowski. Tematem jego przemówienia był wkład Karola Wojtyły – Jana Pawła II w upowszechnianiu właściwego modelu etyki lekarskiej. Nad problemem cierpienia psychicznego w ujęciu Karola Wojtyły i Antoniego Kępińskiego pochylił się prof. Zdzisław Ryn. Jako ostatni wystąpił ks. abp Henryk Hoser, który nakreślił przyszłość myśli bioetycznej Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Hierarcha kościelny i zarazem lekarz zwrócił uwagę na popularność „teologii ciała” Papieża Polaka.

Ostatnią część konferencji stanowił panel dyskusyjny, w którym głos zabrali: ks. inf. Władysław Gasidło, dr n. med. Tadeusz Wasilewski oraz mgr inż. Marian Szczepanowicz. Ksiądz Gasidło podkreślił, że najskuteczniejszym sposobem promocji myśli bioetycznej Jana Pawła II jest świadectwo ludzi, którzy żyją zgodnie ze wskazaniami Papieża Polaka. Następnie dr Tadeusz Wasilewski podzielił się przejmującym świadectwem lekarza. W 2008 roku porzucił metodę in vitro, by dziś popularyzować zgodną z etyką katolicką naprotechnologię. Świadectwo zostało entuzjastycznie przyjęte przez publiczność. Następnie mgr inż. Marian Szczepanowicz, prezes zarządu fundacji „Życie i Płodność”, od ponad 30 lat zajmujący się poradnictwem rodzinnym, przytoczył historię swojego zaangażowania w list poparcia skierowany do Pawła VI po opublikowaniu encykliki Humanae vitae, a także odpowiedź, jaką Ojciec Święty przysłał do krakowskich studentów.

Ostatnim akcentem konferencji było podziękowanie kolejnym współpracownikom Karola Wojtyły – Jana Pawła II oraz wybitnym osobistościom obecnym w auli. Byli nimi: ks. bp Jan Szkodoń, ks. inf. Władysław Gasidło, dr n. med. Tadeusz Wasilewski.

Integralną częścią konferencji była wystawa prezentująca zdjęcia z prywatnych zbiorów ks. bpa Pieronka i prelegentów. Wraz z unikatowymi fotografiami wyeksponowany został rękopis listu Kardynała Krakowskiego do papieża Pawła VI po ogłoszeniu encykliki Humanae vitae. Jest to dowód nie tylko potęgi umysłu ks. kard. Wojtyły, ale i owoc dobrej współpracy ze środowiskiem czasów jemu współczesnych.

Poruszane tematy starały się z różnej strony ukazać historię, teraźniejszość i przyszłość myśli bioetycznej zaproponowanej i rozwijanej w środowisku krakowskim pod czujnym okiem ks. kard. Karola Wojtyły. Bliscy współpracownicy krakowskiego Kardynała, przekazując swoje bogate doświadczenia życiowe, pobudzili audytorium do refleksji i zachęcili do kontynuacji ich działań. Najlepszym wyrazem wdzięczności niech będzie nasza pamięć o nich, a przede wszystkim troska o to, by to, co oni rozpoczęli, po prostu przetrwało.

Przypisy:

1 Piosenka Oto jestem, tłum. z ang. P. Orkisz, tytuł org. Here I am Lord, [w]: Paweł Orkisz, Oto jestem. Pieśni religijne i psalmy dawidowe, wyd. Agencja PeWeNa, Kraków 2008.

opr. aś/aś