Bielsko-Biała: wystawa „Chrystus Frasobliwy w sztuce”

Na ekspozycji zgromadzono ponad 120 dzieł różnych artystów. Najstarsze prace pochodzą z końca XIX w.

Wszystkie nawiązują do wizerunku siedzącego, umęczonego Chrystusa, podpierającego ręką głowę – tematu, który stał się swoistą wizytówką polskiej sztuki ludowej.

Dr Maria Lipok-Bierwiaczonek przypomniała, że przedstawienie bolejącego Chrystusa, określanego jako „Frasobliwy”, choć wydaje się rdzennym, nie jest polskim wynalazkiem. W katalogu wystawowym etnograf zauważyła, że w 1511 roku Albrecht Dürer ukończył cykl 37 miniaturowych drzeworytów, a jeden z drzeworytów tego cyklu przedstawia siedzącego Chrystusa, „z mocno pochylonymi plecami, podpierającego jedną ręką głowę okoloną cierniową koroną”.

„Wprawdzie opisany rodzaj wizerunku Chrystusa bolejącego znany był już w sztuce gotyku, jak wskazują różni badacze, ale zapewne do późniejszej popularności tego przedstawienia przyczynił się renesansowy drzeworyt Dürera” – zaznaczyła badaczka. Przyznała, że nie wiadomo, kto pierwszy nazwał takie wyobrażenie Jezusa „Chrystusem Frasobliwym”.

„Do nazwy, która dziś wydaje się oczywista, dodano potoczną interpretację, że oto Chrystus frasuje się nad ciężką dolą ludu. Dzięki temu stał się bliski mieszkańcom wsi. Warto jednak pamiętać o pierwszej symbolice, wpisanej w narrację Drogi Krzyżowej” – dodała, wskazując jednocześnie, że według innej interpretacji „Frasobliwy” odwołuje się do obrazu Jezusa płaczącego nad Jerozolimą, a w rodzimej interpretacji – nad polskim ludem.

Kurator wystawy Zbigniew Micherdziński poinformował, że na ekspozycję złożyły się prace z kolekcji prywatnych w Krakowie, Tarnowie i Bielsku-Białej, a także eksponaty ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu. Niektóre rzeźby artyści wykonali na zamówienie organizatorów wystawy. Prezentację uzupełniają zdjęcia, prezentujące przydrożne krzyże i kapliczki.

Autorzy prac to artyści z Rzeszowszczyzny, Małopolski oraz Beskidów. Wśród nich m.in. Jan Bojko, Leszek Cieślik, Józef Hulka, Stanisław Kwaśny, Rozalia i Józef Szypułowie, Antoni Baran, Stanisław Hołda, Jan Mika, Eugeniusz Mucha, Andrzej Cichoń, Jerzy Zbożek i Antoni Mazur.

Wystawę można zwiedzać do 15 października br. W planach jest także jej prezentacja w Krakowie i Zakopanem.

Zgodnie z konwencją „Chrystus Frasobliwy” ukazuje Jezusa odartego z szat, niekiedy w koronie cierniowej, czasami trzymającego w ręku trzcinę, umieszczonego na podwyższeniu. Postać Jezusa ma być kwintesencją żalu i zadumy nad człowieczym losem. Upowszechnione w Polsce w latach międzywojennych określenie „Chrystus Frasobliwy” ma także lokalne nazwy: „Jezus Starośliwy” (na Śląsku), Święta Turbacyja (w Krakowskiem), „Miłosierdzie” (w Łowickiem).

rk / Bielsko-Biała