Ukazał się kolejny tom Biblii Aramejskiej

Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium” oraz Jeszywas Chachmej Lublin mają zaszczyt zaprosić na spotkanie promocyjne dotyczące nowej publikacji Biblia Aramejska Targum Neofiti 1 Księga Powtórzonego Prawa , które odbędzie się 24 listopada 2021r. o godz. 16.00 w Jesziwas Chachmej Lublin, Lubartowska 85. Spotkanie poprowadzi ks. dr Rafał Pastwa, a prelegentami będą:

ks. abp Stanisław Stanisław Budzik, Metropolita Lubelski
Michael Schudrich, Naczelny Rabin Polski
ks. dr Marek Szymański, Dyrektor Wydawnictwa „Gaudium”
ks. prof. Mirosław S. Wróbel, Dyrektor Instytutu Nauk Biblijnych KUL, dyrektor i redaktor naukowy projektu „Biblia Aramejska”.

W wydarzeniu można uczestniczyć on-line: https://www.youtube.com/watch?v=H6hS0VwThvM

Słowo ks. prof. Mirosława S. Wróbla

Z entuzjazmem witamy kolejny tom Biblii aramejskiej – Targum Neofiti 1 do Księgi Powtórzonego Prawa, który został profesjonalnie przetłumaczony i opracowany krytycznie przez ks. prof. Marka Parchema z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Radość ta jest tym większa, że mamy świadomość, w jak trudnym czasie – pandemii – były prowadzone prace nad publikacją. Pomimo przeszkód udało się kolejny tom doprowadzić do końca i dziś z satysfakcją i wdzięcznością możemy stwierdzić: finis coronat opus (koniec wieńczy dzieło). Poprzednie tomy Biblii aramejskiej spotkały się z bardzo życzliwym przyjęciem, czego dowodem były nagrody Feniksa w kategorii literackiej i wyróżnienia dla Wydawnictwa „Gaudium” oraz autorów przekładów.

Pierwszy w naszej Ojczyźnie przekład tekstów targumicznych na język polski zaopatrzony w aparat krytyczny i komentarz stanowi istotne źródło dla badań biblijnych, językoznawczych, paleograficznych, socjologicznych i teologicznych. Do źródeł tych sięgają zarówno profesjonalni badacze, jak i miłośnicy Pisma Świętego, którzy chcą się zapoznać z najstarszym przekładem i komentarzem tekstów świętych dla judaizmu i chrześcijaństwa.

Niniejszy tom to aramejski przekład Księgi Powtórzonego Prawa, która jest ostatnią księgą Tory Mojżeszowej (Pięcioksięgu). Żydzi nadają tej księdze nazwę Sefer Dewarim („Księga słów”). Nazwa ta bardzo dobrze odpowiada treści, którą w przeważającej części stanowią słowa Boga i Mojżesza kierowane do ludu Izraela. Zanim lud ten zasiedlił ziemię Kanaan, Bóg za pośrednictwem Mojżesza przekazał mu najważniejsze wskazówki, które miały pomóc owocnie egzystować w Ziemi Obiecanej. Księga Powtórzonego Prawa mocno podkreśla fakt, że lud Izraela ma w swojej wolności do wyboru dwie drogi. Pierwsza z nich, polegająca na przestrzeganiu Bożych przykazań, wiedzie do życia i szczęścia. Druga zaś, z powodu łamania Bożego Prawa, prowadzi do śmierci i przekleństwa (Pwt 30,15-20). Wielu komentatorów oraz badaczy tej księgi nadaje jej tytuł „Testament Mojżesza”, gdyż przeważają w niej mowy pożegnalne przywódcy narodu izraelskiego. W księdze wyróżnić można trzy mowy Mojżesza. W pierwszej (Pwt 1,1 – 4,43) opisana jest historia od pobytu na Horebie aż do przybycia na stepy Moabu. W mowie drugiej (Pwt 4,44 – 26,68) znajdują się wszystkie najważniejsze przepisy Izraela. Trzecia mowa (Pwt 29,1 – 30,20) zawiera opis odnowienia przymierza oraz błogosławieństwa i przekleństwa. Cztery ostatnie rozdziały (Pwt 31–34) to historyczny epilog całego Pięcioksięgu.

Księga Powtórzonego Prawa przekazuje wiele głębokich idei teologicznych, które stoją u podstaw zbawczej relacji pomiędzy Bogiem i Jego ludem. Akcent zostaje tu położony na miłość wobec Boga w wyznaniu wiary – Szema Izrael (Pwt 6,5). Tematyka ta wielokrotnie pojawia się w tekście, aby uwypuklić, że prawo nie jest tylko formalnym spełnianiem rozporządzeń, lecz powinno być oparte na relacji miłości pomiędzy Bogiem i ludem wybranym. Lud Boży wskutek Przymierza staje się szczególną własnością Boga (Pwt 29,11-12). Izrael zostaje wybrany nie ze względu na swoje zasługi, lecz w wolnym i bezinteresownym akcie miłości Boga (Pwt 7,7-8). W ten sposób Izrael staje się szczególną własnością Boga (Pwt 14,1-2). Naród wybrany zostaje oddzielony od wszystkich narodów, aby stawać się ludem świętym, przeznaczonym na wyłączną służbę Bogu (Pwt 26,19). Naród realizujący Boże zamysły otrzymuje obietnicę ziemi mlekiem i miodem płynącej (Pwt 6,3), której piękno i bogactwo stają się typem szczęścia doczesnego i wiecznego (Pwt 8,7-10). W Księdze Powtórzonego Prawa podkreślona jest rola Mojżesza, który jako pośrednik pomiędzy Bogiem i ludem Izraela zostaje nazwany prorokiem. W tekście znajdujemy informacje o roli proroka oraz zapowiedź nowego proroka, który objawi oblicze Boga. Tekst ten odnoszony jest w Nowym Testamencie do osoby Jezusa Chrystusa – Nowego Mojżesza: „Wzbudzę im proroka spośród ich braci, takiego jak ty, i włożę w jego usta moje słowa, będzie im mówił wszystko, co rozkażę. Jeśli ktoś nie będzie słuchać moich słów, które on wypowie w moim imieniu, Ja od niego zażądam zdania sprawy” (Pwt 18,18-19).

Księga Powtórzonego Prawa podkreśla problematykę sprawiedliwości społecznej. W wielu miejscach tekst piętnuje nadużycia społeczne, zwracając przy tym szczególną uwagę na ochronę praw sieroty, wdowy, obcokrajowca i ubogiego. Król Izraela winien uznawać nad sobą zwierzchność jedynego Króla, którym jest Bóg, oraz przestrzegać skrupulatnie wszystkich nakazów Prawa (Pwt 17,14-20). Księga Powtórzonego Prawa podkreśla także wartość centralizacji kultu oraz wzmocnienie jedności religijnej i politycznej ludu Izraela. Chce przez to podkreślić, że moc narodu izraelskiego i jego tożsamość oparte są na ścisłej więzi z Bogiem Abrahama, Izaaka i Jakuba, który pragnie jedności narodu. Wiele treści zawartych w Księdze Powtórzonego Prawa jest wykorzystywanych i reinterpretowanych przez późniejszych proroków i mędrców Izraela oraz przez Jezusa z Nazaretu i autorów Nowego Testamentu. Myśli i wskazania tej księgi mają wymiar ponadczasowy.

Jak brzmi najstarszy komentarz do Księgi Powtórzonego Prawa? W jaki sposób targumiści interpretują jej tekst hebrajski? Jakie techniki translatorskie stosują, aby przybliżyć tekst święty prostym słuchaczom zgromadzonym na liturgii synagogalnej? Czy w aramejskim tłumaczeniu hebrajskiego tekstu Księgi Powtórzonego Prawa można dostrzec pomost pomiędzy Torą a Ewangelią? Na te pytania będzie można znaleźć odpowiedź po wnikliwej lekturze niniejszego tomu. Niech to owocne czytanie wyznaczają pierwsze słowa wyznania Szema Izrael, które w wersji aramejskiej brzmią: „Odpowiedziało razem dwanaście pokoleń Jakuba w doskonałości serca i powiedziało: «Posłuchaj nas, Izraelu, nasz ojcze! Pan, Bóg nasz, Pan jest jeden, niech będzie błogosławione imię Jego na wieki wieków!». Będziecie więc miłować pouczenie Prawa Pana z całego swego serca i z całej swojej duszy oraz całym swoim bogactwem. I niech te słowa, które ja nakazuję wam dzisiaj, trwają w waszych sercach” (TgN Pwt 6,4-6).

Ks. Mirosław S. Wróbel