Pomiechówek: powstanie miejsce pamięci zamordowanych Polaków

W tym roku mija 75 lat rozstrzelania w tym miejscu podczas jednej egzekucji 281 osób. Decyzją Ministerstwa Obrony Narodowej fort zostanie udostępniony badaczom i osobom, które zechcą oddać cześć ofiarom niemieckiej kaźni.

Fort III w Pomiechówku w diecezji płockiej będzie miejscem pamięci, otwartym szczególnie dla rodzin spoczywających w nim ofiar. W tym roku mija 75. rocznica wielkiej egzekucji w Forcie, ostatniej w tym miejscu kaźni czasów II wojny światowej. Była to największa masowa egzekucja na północnym Mazowszu: śmierć poniosło 281 osób. Dzięki inicjatywie Fundacji Fort III Pomiechówek lokalna społeczność, szczególnie rodziny pomordowanych, spotykają się każdego roku, aby oddać im cześć.

- Ta ziemia jest święta, jest zbroczona krwią Polaków, którzy bestialsko zostali zamordowani tylko dlatego, że byli Polakami. To miejsce przez lata zapomniane. Ile jest jeszcze w Polsce takich miejsc, które nie zostały przywrócone pamięci? - pytał Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej w Forcie III w Pomiechówku.

Decyzją MON Fort III, należący do Agencji Mienia Wojskowego, zmieni swój charakter. Od września tego roku, w każdą pierwszą sobotę miesiąca, będzie otwarty dla wszystkich: badaczy, rodzin pomordowanych oraz wszystkich pragnących oddać im cześć. Miejsce to nabierze charakteru cmentarza, miejsca poświęconego ofiarom totalitaryzmu niemieckiego, które zostały brutalnie zamordowane.

W rocznicowym spotkaniu uczestniczył Stanisław Łoniewski ze Związku Kombatantów RP, który trafił do Fortu III w Pomiechówku w 1941 r., jako 12 letni chłopiec, razem ze swoją rodziną: - Bicie, głód, cierpienie, ciemności, lęk przed śmiercią to była nasza codzienność. Działy się tu rzeczy straszne, nie do opisania. Po ludzku nie można zrozumieć tego, co człowiek może zrobić drugiemu człowiekowi. Dane było mi przeżyć i dlatego głośno wołam: Nigdy więcej wojny! – apelował były więzień fortu.

Podczas uroczystości odbył się Apel Pamięci, w którym wymieniono m.in. żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego, przedstawicieli polskich elit, mieszkańców tego terenu oraz członków społeczności żydowskiej północnego Mazowsza, którzy zginęli w Forcie III.

Fort III w Pomiechówku zbudowany został pod koniec XIX w., jest częścią wewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Modlin. W okresie II wojny światowej obiekt ten pełnił funkcję obozu dla przesiedleńców (1941-1945), miejsca przetrzymywania Żydów (lipiec-sierpień 1941) i więzienia karno-śledczego (1942-1945).

Ten zaimprowizowany przez Niemców obóz (chociaż statusu obozu koncentracyjnego nie miał) według dawnych więźniów i świadków określany był jako jedna z „największych katowni na terenie III Rzeszy i terenów zagarniętych przez wojska niemieckie”. Trudno dziś jednoznacznie oszacować liczbę zamordowanych. Prawdopodobnie więziono tu 50 tys. osób, a zabito 15 tys. osób. Od jesieni 2018 r. IPN prowadzi prace ekshumacyjne na terenie Fortu III. W grudniu 2018 r. odbył się pierwszy uroczysty pochówek kilkudziesięciu ekshumowanych ofiar.

eg / Pomiechówek