Uważni rodzice, bezpieczne dzieci

Dziecko wypadło z jadącego samochodu przez tylne drzwi podczas przejazdu z własnymi rodzicami. Dziecko zgubiło się podczas wizyty w galerii handlowej. Dziecko znalazło list od pedofila w butelce oraz przywiązane do niej cukierki. Pomyślało, że to część gry w podchody. To tylko kilka informacji z nagłówków wiadomości z ostatnich kilku tygodni. Zagrożenia są powszechne i nie można ich nie doceniać. Czas wakacji sprzyja przestępcom, ale też łatwo samemu znaleźć się w ryzykownej sytuacji.

Zagubienia i porwania

Małe dzieci najczęściej giną z powodu braku odpowiedniej opieki ze strony rodziców i opiekunów. Czasem wystarczy dosłownie chwila nieuwagi, aby stracić dziecko z oczu. Dzieje się tak głównie wtedy, gdy przebywamy w tłumie ludzi. Często też zdarza się tak, gdy zajęci jesteśmy intensywnie zabawą z jednym dzieckiem, a drugie w tym czasie bawi się samodzielnie.

Dziecko, które się zgubi nie potrafi samo odnaleźć drogi do domu i na ogół jest zdane na inne dorosłe osoby, które spotka. Czasami to osoby odpowiedzialne i życzliwe, ale w wielu przypadkach oznaczać to może dopiero początek kłopotów i niebezpieczeństw. Zamiast bowiem pomóc dziecku w odnalezieniu rodziców lub bezpiecznym powrocie do domu, mogą wykorzystać sytuację i wyrządzić dziecku krzywdę.

Jest kilka zasad, których wdrożenie pozwoli uniknąć tej niezwykle stresującej dla dziecka i dla rodziców sytuacji. Oto kilka rad, które znajdziemy na stronach internetowych Fundacji Itaka, która zajmuje się poszukiwaniami osób zaginionych:

• nigdy nie zostawiaj dziecka w wózku przed sklepem;
• dziecko jak najwcześniej powinno znać swoje imię i nazwisko, a także imiona rodziców;
• do 10. roku życia nie zostawiaj dziecka samego w domu;
• dzieci poniżej 7. roku życia nigdy nie powinny bawić się same na podwórku – wyglądanie przez okno raz na kilka minut nie jest właściwą opieką;
• gdy wychodzisz z dzieckiem na spacer, do supermarketu, na festyn, pamiętaj, że obowiązkiem rodzica jest pilnowanie dziecka, a nie na odwrót;
• należy jak najszybciej nauczyć dziecko kategorycznie odmawiać przyjmowania prezentów i słodyczy od obcych osób.

Procedury działania

Co jednak zrobić, aby ograniczyć nie tyle ryzyko zagubienia dziecka, co szybkie jego odnalezienie w sytuacji, gdy już do tego dojdzie? W skutecznym i szybkim odnalezieniu dziecka, które straciliśmy z oczu pomoże nam wyposażenie go w takie elementy ubioru, które będą charakterystyczne i widoczne z daleka. Pozwalają one bowiem łatwiej dostrzec dziecko w tłumie, ale także łatwiej o nie rozpytywać osoby, które napotkamy. Dzieci w krótkich, kraciastych spodenkach jest wiele, a zapytanie o dziecko z owiniętą na ręku czerwoną bandanką i jego poszukiwanie w tłumie ludzi będzie o wiele łatwiejsze. To samo dotyczy nas jako rodziców. Gdy dziecko pyta po prostu o mamę lub tatę i nie potrafi podać charakterystycznych dla tej osoby szczegółów, to wtedy poszukiwanie tego rodzica jest o wiele trudniejsze.

Sam pomagałem małej dziewczynce, która zgubiła się na placu zabaw i była tak zapłakana i spanikowana, że nie potrafiła powiedzieć, jak wygląda jej tata, pod opieką którego przebywała. Dopiero po tym, jak udało mi się ją uspokoić przypomniała sobie, że jej tata jest łysawy, co rzeczywiście pozwoliło w krótkim czasie, choć nie bez problemów, go odnaleźć.

Jak pokazuje powyższy przykład wystarczyłoby wcześniej zwrócić dziecku uwagę na taki element ubrania lub swojego wyposażenia, jak czerwony worek, plecak lub „nerka”, które pomogą zaoszczędzić nerwowe chwile i ustrzec przed najgorszym.

Po drugie, zawsze ustalam z dziećmi miejsce spotkania na wypadek, gdybyśmy utracili się z pola widzenia. Moją zasadą jest to, że dziecko powinno udać się w to miejsce, zaś zadaniem rodzica jest poszukiwanie go. Unikamy wtedy sytuacji, gdy poszukujemy siebie nawzajem i stale zmieniamy miejsce. Wtedy niemożliwe jest przeszukiwanie terenu „kwartał po kwartale”, gdyż dziecko zmieniając położenie może kilkukrotnie znajdować się w miejscu, gdzie już byliśmy, ale w czasie, gdy my przeszukujemy kolejny obszar.

I ostatnia rzecz. Nie należy wstydzić się tego, że zgubiliśmy dziecko i bez skrępowania poprosić o pomoc w poszukiwaniach inne osoby, które przebywają razem z nami. Wielokrotnie szybkie włączenie w poszukiwania dodatkowych osób pozwoliło na zaoszczędzenie sobie i dziecku stresu. Tam, gdzie to możliwe poprośmy o wygłoszenie komunikatu o zaginięciu dziecka. Nie tyle pomoże to dziecku, bo są na ogół już na tyle zdenerwowane, że nie reagują, ale taki komunikat zwróci uwagę innych i wywoła ich działanie i reakcję.

Warto mieć choćby w telefonie lub portfelu aktualne zdjęcie swojego dziecka. Szybko możemy wtedy pokazać je innym albo nawet rozesłać do znajomych. Media społecznościowe mogą okazać się także pomocne. Choć najczęściej właśnie wtedy najłatwiej zapominamy o możliwościach, jakie dają media społecznościowe.

Kiedy udać się na policję

Rady, które przedstawiłem powyżej są skuteczne, gdy mówimy o względnie krótkim czasie od zagubienia. Trudno wskazać konkretny czas, jaki spędziliśmy na poszukiwaniach, aby dojść do przekonania, że powinniśmy powiadomić już policję. Należy przyjąć, że nie należy z tym zwlekać i że lepiej uczynić to za wcześnie niż za późno. Czas poszukiwania dziecka nie jest taki sam, jak czas, gdy nie mamy z nim kontaktu. Poszukiwania rozpoczynamy właśnie już po jakimś czasie, w momencie, gdy sami odczuwamy zaniepokojenie utratą dziecka z zasięgu wzroku. Nie musisz czekać określonego czasu! Moja rada: zgłoś zaginięcie jak najszybciej, bo w takiej sytuacji dobro dziecka jest najważniejsze.

W celu zgłoszenia na komisariacie policji zaginięcia dziecka należy przygotować niezbędne dane oraz informacje o dziecku. Wymienia je Zarządzenie nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 roku. Chodzi o podstawowe informacje takie jak: pełne dane personalne dziecka, opis wyglądu zewnętrznego oraz ubioru z uwzględnieniem znaków szczególnych, miejsce i okoliczności, w jakich doszło do zaginięcia.

Funkcjonariusz spyta także o stan zdrowia zaginionego lub zaginionej oraz domniemaną przyczynę zaginięcia w kontekście sytuacji rodzinnej.

Wyróżnia się trzy poziomy poszukiwania osób zaginionych odpowiadające stopniom niezwłoczności podjęcia poszukiwań:

Poziom I – dotyczy osób, których zaginięcie jest związane z występowaniem bezpośredniego zagrożenia dla ich życia, zdrowia lub wolności. Obejmuje on na przykład osoby: małoletnie do 10 roku życia; małoletnie od 11 do 13 roku życia zaginione po raz pierwszy; niezdolne do samodzielnej egzystencji oraz wymagające stałego przyjmowania leków.

Poziom II – dotyczy osób, których zaginięcie związane jest z ryzykiem zagrożenia jej życia, zdrowia lub wolności. Są to między innymi: małoletni w wieku 14-18 roku życia zaginieni po raz pierwszy lub osoby zdolne do samodzielnej egzystencji, ale wymagające opieki i stałego przyjmowania leków.

Poziom III – objęte są nim osoby, których zaginięcie wiąże się z bezpośrednim i uzasadnionym zagrożeniem ich życia, zdrowia lub wolności, np.: małoletnie od 11 do 13 roku życia zaginione po raz kolejny, osoby wyrażające wolę zerwania kontaktów z rodziną lub środowiskiem, w którym ostatnio przebywały.

Procedura Child Alert

Specjalną procedurą policyjną jest Child Alert. To system błyskawicznego rozpowszechniania wizerunku zaginionego dziecka za pośrednictwem mediów. Głównym założeniem tego systemu jest szybsze i skuteczniejsze poszukiwanie młodych ludzi. Działanie opiera się na skoordynowaniu różnych instytucji, przede wszystkim policji i mediów, które dzięki współpracy są w stanie rozpowszechnić komunikat o zaginionym obejmujący wizerunek oraz informacje dotyczące poszukiwań do masowego grona odbiorców. Najczęściej komunikaty przekazywane są przy pomocy stacji radiowych, telewizyjnych, Internetu, poprzez telefony komórkowe, tablice reklamowe i elektroniczne znaki drogowe.

Procedura funkcjonuje obecnie w 11 krajach europejskich oraz na terenie Kanady, Meksyku i Stanów Zjednoczonych, a Polska do programu przystąpiła 20 listopada 2013 roku.

Child Alert zostanie uruchomiony w ściśle określonych przypadkach:

• gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że zaginiona osoba małoletnia jest ofiarą przestępstwa związanego z pozbawieniem wolności lub zagrożone jest bezpośrednio jej życie bądź zdrowie;
• jeśli w chwili zaginięcia osoba nie ukończyła 18 lat;
• uzyskano pisemną zgodę rodzica albo opiekuna na rozpowszechnianie komunikatu, natomiast w przypadku braku kontaktu z osobą uprawnioną do opieki – zgodę sądu rodzinnego;
• z informacji, które posiada policja, wynika że rozpowszechnienie komunikatu może w realny sposób przyczynić się do odnalezienia osoby małoletniej;
• uzyskane przez policję informacje wystarczą do sporządzenia komunikatu.

Ze względu na te ograniczenia, procedura taka została w Polsce, jak dotąd uruchomiona dwukrotnie. Za każdym razem z pełną skutecznością. 

Dariusz Stępień, opoka.org.pl  

Partnerem akcji „Zawsze bezpieczny” jest PZU SA.