Modlitwa Jezusowa – jak modlić się nieustannie?

KAI: Czym jest Modlitwa Jezusowa? Skąd ta nazwa? Czy to po prostu modlitwa, którą modlił się Jezus?

Piotr Słabek: Modlitwa Jezusowa kształtowa się przez długi czas. Przechodziła przez różne formy i etapy. Jej nazwa nie tyle odnosi się do modlitwy, którą modlił się Chrystus, ile do modlitwy chrześcijan skierowanej do Jezusa. Esencją Nowego Testamentu są Ewangelie, zaś duchowym streszczeniem Ewangelii jest wezwanie Modlitwy Jezusowej: „Panie Jezu Chryste, Synu Boży – zmiłuj się nade mną grzesznym”.

Ten rodzaj modlitwy jest praktyczną metodą wprowadzającą do kontemplacji. Jest odpowiedzią na wezwanie św. Pawła – „Nieustannie się módlcie” (1Tes 5,17). Jest prosta w swojej formie, ale prowadzi do coraz głębszego skupienia na Bogu i stałej obecności Boga w sercu i w życiu codziennym. Może się nią modlić, każdy i w każdej sytuacji i każdym czasie.

Bardzo ciekawą formą tej modlitwy jest wędrówka, wspomina o niej znana książka „Opowieści pielgrzyma”. Chodzi nie tylko o wędrówkę w przestrzeni zewnętrznej, ale także o rozwój wewnętrzny. Drogi nakładają się na siebie i ze sobą się łączą: geograficzna z drogą ducha, umysłu i serca. Odległości i przestrzenie, jakie pokonuje modlący się, odpowiadają rozległym wewnętrznym przestrzeniom, które ma on przebyć.

KAI: Czy są jakieś zasady tej praktyki modlitewnej?

Tak – zachęt, wprowadzeń i wskazówek jest bardzo wiele, wymienię tylko kilka. Trwaj na modlitwie, a ona sama wyjawi, w jaki sposób może być nieustanna. Nie czekaj, aż osiągniesz czystość serca, skupienie, silną wiarę i nadzieję – to wszystko przyjdzie wraz z częstą modlitwą.

W modlitwie po początkowej radości mogą pojawić się przeszkody: monotonność wezwań, senność, napływ różnych myśli itp. Nie należy się zniechęcać, tylko przetrwać trudne etapy, które przynoszą oczyszczenie. Modlitwa wewnętrzna jest żywym i tajemniczym procesem. Trzeba go wciąż pogłębiać, rozwijać i umacniać, przezwyciężać wewnętrzne trudności. Im bardziej oddajemy się modlitwie, tym bardziej czujemy się zjednoczonymi ze światem i z ludźmi, patrzymy nowymi oczami na wszystkie wydarzenia.

Święty Antoni zachęcał, żeby każdego dnia ponawiać wysiłek, jakby zaczynać od początku.

Istota trwania na drodze praktyki Modlitwy Jezusowej brzmi: każdego dnia zaczynaj od początku, w każdej chwili zaczynaj od początku. Z każdym wydechem ponawiaj oddanie Panu. Zacznij tak, jakbyś dopiero rozpoczynał modlitwę. Istotny jest wdech i wydech.

KAI: Co daje taka modlitwa?

Poprzez Modlitwę Jezusową odnajdujemy wewnętrzną harmonię i integrację. Gdyż gdy Bóg jest na swoim miejscu, zawsze Jego obecność w sercu działa integrująco – wtedy wszystko inne jest na właściwym miejscu. Odnajdujemy swą pierwotną jedność i przybliżamy się do Boga w naszym sercu. Jednocześnie przeżywamy głęboką wewnętrzną skruchę i nawrócenie, a także czułość i przebaczenie miłosiernego Boga. Bóg na powrót jednoczy i integruje nasze serce, umysł i ciało.

KAI: Czy Modlitwa Jezusowa jest połączona z ciałem i fizjologią człowieka?

Modlitwa Jezusowa uwzględnia dwa podstawowe rytmy naszego życia psychocielesnego – oddychanie i bicie serca. Rytm oddychania określa nasze życie doczesne, przyśpiesza je lub uspokaja, zamyka nas w sobie lub otwiera na Bożą obecność. Rytm serca porządkuje czasoprzestrzeń wokół centrum. Stwórca obdarzył nas tymi dwoma rytmami, by życie Boże mogło zawładnąć głębią naszej osoby, rozwinąć się i przeniknąć światłem całe nasze istnienie.

Według św. Maksyma Wyznawcy nieustanna modlitwa polega na tym, by stale zwracać swego ducha ku Bogu w każdym naszym działaniu i we wszystkim co nam się przydarza.

Bóg przenika wszystko. W Piśmie czytamy, że Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką i nie odbiera posługi z rąk ludzkich, jak gdyby czegoś potrzebował, bo sam daje wszystkim życie i oddech, i wszystko… Bo w rzeczywistości jest On niedaleko od każdego z nas. Bo w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy… (Dz 17, 24.28).

Serce jest miejscem, gdzie dusza i ciało łączą się w głębinach bytu. Skutki modlitwy Jezusowej – modlitwy serca – dają się odczuć na poziomie duchowym, psychicznym i cielesnym. Według św. Izaaka z Niniwy, „serce jest centralnym narządem zmysłów wewnętrznych, zmysłem zmysłów, ponieważ jest korzeniem. Jeśli korzeń jest święty, to takie będą wszystkie gałęzie”.

KAI: Jak praktyka Modlitwy Jezusowej wpisuje się życie Kościoła, również w życie liturgiczne?

Modlitwa pomaga w odrodzeniu i uświęceniu serca, jest drogą do przebóstwienia, jest zapowiedzią przyszłego zmartwychwstania. Można ją łączyć z Eucharystią, modlitwą uświęcenia czasu.

Jeden z uczniów zapytał swojego duchowego nauczyciela: Jak to jest możliwe, że w czasie Mszy świętej czy brewiarza można się nieustannie modlić także Modlitwą Jezusową? Starzec odpowiedział mu, że przy pewnej wprawie jest to możliwe. I zapytał – czy nie przeszkadza ci w czasie rozmowy ze mną i w czasie nabożeństw, że oddychasz?

Po pewnym czasie modlitwa może tak przeniknąć naszą świadomość, że ciągle trwamy w pamięci o Bogu, jest jakby naszym oddechem. Zasypiamy z nią i budzimy się, towarzyszy nam w każdej sytuacji, również w czasie Eucharystii. Modlitwa Jezusowa nie jest czysto indywidualną praktyką, lecz wypływa z sakramentów.

KAI: Czy ta modlitwa wpływa na nasze spojrzenie na otaczający świat i przyrodę?

Praktyka Modlitwy Jezusowej odnawia nasze spojrzenie na przyrodę i otaczający nas świat. Nie sposób kochać Boga, nie kochając bliźniego, nie kochając otaczających nas istot i całej przyrody, którą Bóg stworzył. Modlitwa Jezusowa jest procesem prowadzącym do przemienienia naszego spojrzenia na otaczający świat.

Archimandryta Spirydion, świadek Modlitwy Jezusowej pisał: „Wydawało mi się, że każda roślina, każdy kwiat, każdy kłos żyta szeptał mi tajemnicze słowa na temat Boga, tak bliskiego ludziom, zwierzętom, roślinom, Ziemi, Słońcu, gwiazdom i całemu wszechświatowi. Wczesnym rankiem jeszcze przed wschodem Słońca, ruszałem w drogę. Jakie to było cudowne! Pszenica, owies i żyto podobne do morza falowały z jednej strony na drugą, skowronki śpiewały, jaskółki fruwały wokół. Szedłem stawiając krok po kroku jakby na wspaniałym wielobarwnym dywanie z pachnących ziół. O jakże są piękne dzieła Boże, dnie i noce”.

Świat nie po to został stworzony, by być odtrącony, ale przemieniony. Całe życie chrześcijańskie jest pielgrzymką ku „miejscu serca”, gdzie czeka na nas Pan, gdzie nas przyciąga. Wędrówki w przestrzeni wyrażają i ułatwiają tę wewnętrzną podróż poprzez spotkania, kontemplacje natury, odkrywanie śladów Boga w przyrodzie. Bóg przenika wszystko - „Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, On, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką i nie odbiera posługi z rąk ludzkich, jak gdyby czegoś potrzebował, bo sam daje wszystkim życie i oddech, i wszystko… Bo w rzeczywistości jest On niedaleko od każdego z nas. Bo w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy” (Dz 17, 24.28).

***

Piotr Słabek wraz z ks. prof. Józefem Naumowiczem zapraszają na warsztaty: „MODLITWA JEZUSOWA W ŻYCIU CODZIENNYM”

Termin: 4-6 marca 2022, prowadzenie: ks. prof. Józef Naumowicz, Piotr Słabek.

Poruszane tematy: Czym jest Modlitwa Jezusowa? Czy można modlić się nieustannie? Jak zacząć praktykować Modlitwę Jezusową lub ją rozwijać? Praktyka modlitwy formalna i nieformalna. Czego możemy się nauczyć od Ojców Pustyni w dziedzinie Modlitwy Jezusowej?

Jaką rolę w Modlitwie Jezusowej odgrywa ciało (ruch, oddech, pokłony i inne gesty)? Jaką rolę w Modlitwie Jezusowej odgrywa psychika (pamięć, wyobraźnia, wola, myśli)? Jak podczas Modlitwy Jezusowej radzić sobie z rozproszeniami (myśli natrętne, emocje, wyobrażenia)?

Ks. Prof. Józef Naumowicz – profesor nauk humanistycznych, członek Polskiej Akademii Nauk, ceniony historyk literatury wczesnochrześcijańskiej, patrolog, bizantynolog. Znawca myśl chrześcijańskiego Wschodu i Modlitwy Jezusowej. Od 2016 roku jest duszpasterzem ormiańskokatolickiej parafii centralnej pw. św. Grzegorza z Nareku w Warszawie.

Piotr Słabek – teolog, kierownik duchowy, rekolekcjonista, autor artykułów i książek z zakresu duchowości.

Zapisy i informacje: ziarnaprawdy@gmail.com

dg / Kraków