Wielki Post to „pracowity chrzest”

Wielki Post do dnia dzisiejszego zachował ten charakter – nie tylko pokutny, ale i chrzcielny. W sposób wyraźny przypomniał o tym Sobór Watykański II: „Zarówno w liturgii, jak i w katechezie należy przedstawiać w pełniejszym świetle podwójny charakter Wielkiego Postu. Przez przypomnienie chrztu lub też przygotowanie do niego oraz przez pokutę ma on usposabiać wiernych, gorliwiej oddających się słuchaniu Bożego słowa i modlitwie, do obchodzenia paschalnego misterium” (KL 109). Chrzcielny charakter Wielkiego Postu znajduje zatem odzwierciedlenie w przygotowaniu do chrztu – co dotyczy katechumenów, jak i w przypomnieniu chrztu – co dotyczy wszystkich ochrzczonych.

Na chrzcielny wymiar Wielkiego Postu – obok pokutnego – zwróciła uwagę także Kongregacja Kultu Bożego w 1988 roku w Liście okólnym o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych. W dokumencie tym na nowo zostało przypomniane, że czas wielkopostny jest przygotowaniem katechumenów i wszystkich ochrzczonych do obchodów Misterium Paschalnego: „Doroczny obchód Wielkiego Postu jest czasem stosownym, w którym wstępujemy na świętą górę Paschy”. Wszyscy wierni mają gorliwiej słuchać słowa Bożego i trwać na modlitwie, a także przez pokutę przygotować się do odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych.

Chrzcielny charakter Wielkiego Postu jest szczególnie widoczny w celebracjach niedzielnych Wielkiego Postu cyklu A. Warto dodać, że cykl A przeżywamy właśnie w tym roku liturgicznym. Jak przypomina Dyrektorium homiletyczne, dla wszystkich ochrzczonych ma być to czas szczególny – przeznaczony „na odnowienie łask chrzcielnych i oczyszczenie otrzymanej wiary”. Na taki cel wielkopostnych niedziel zwracał uwagę Benedykt XVI, podkreślając, że okres wielkopostny stanowi dla ochrzczonych drogę analogiczną do katechumenatu: „Szczególny związek łączy chrzest z Wielkim Postem jako czasem sprzyjającym doświadczeniu łaski, która zbawia (…). Ten dar [chrzest] winien być w nas wciąż odnawiany, a Wielki Post stanowi drogę analogiczną do katechumenatu, który podobnie jak był dla chrześcijan starożytnego Kościoła, tak i dla dzisiejszych katechumenów jest niezastąpioną szkołą wiary i życia chrześcijańskiego”. Jest to o tyle istotne, że – jak zaznaczył Jan Paweł II – całe chrześcijańskie życie powinno być katechumenatem: „katechumenat stał się obowiązkiem naszego życia chrześcijańskiego, naszego życia wiarą”. Wejście w chrześcijaństwo przez chrzest nie jest bowiem zakończeniem procesu wtajemniczenia, ale jego początkiem – bramą, która prowadzi w głąb nowego życia w Chrystusie. Wielkopostne niedziele, szczególnie tego roku liturgicznego, stwarzają zatem właściwą okazję nie tylko do przypomnienia chrztu, ale przede wszystkim do ożywienia i odnowienia otrzymanych łask poprzez podjęcie osobistej „wędrówki chrzcielnej”.

I niedziela Wielkiego Postu zaprasza nas do odnowienia łaski udziału w zwycięstwie Chrystusa nad grzechem i szatanem (Ewangelia o kuszeniu Jezusa). Poprzez chrzest święty wierzący zostali włączeni w zwycięstwo „nowego Adama”, a także uwolnieni od grzechu pierworodnego. Zostały nam udzielone cnoty wiary, nadziei i miłości, które pozwalają żyć w bliskości Boga i odnosić skuteczne zwycięstwo nad szatanem. Wszyscy chrześcijanie, w odpowiedzi na łaskę, zobowiązani są do naśladowania Chrystusa – „nowego Adama”. Wyrazić się to ma w podejmowaniu duchowej walki, wyrzeczeniu się szatana i wszelkiego zła opartym na miłości, zaufaniu i posłuszeństwie Bogu, a także w podjęciu modlitwy.

II niedziela Wielkiego Postu jest czasem do odnowienia łaski, którą jest udział w chwale Chrystusa (Ewangelia o Przemienieniu Jezusa). Chrzest święty jest darem „nowego stworzenia” poprzez udział wierzących w śmierci Chrystusa i zmartwychwstaniu z Nim. W tę niedzielę ochrzczeni mają odnowić w sobie dar synostwa Bożego, jak również nadzieję udziału w przyszłej chwale Chrystusa. Chrzcielne obdarowanie łaską – upodobnienie do Chrystusa – pociąga za sobą zobowiązanie. Jest nim stała troska ochrzczonego o zachowanie i rozwijanie podobieństwa do Pana. Realizuje się to w powszechnym powołaniu do świętości, podjęciu paschalnej drogi poprzez umieranie dla grzechu, a także branie udziału w trudach i przeciwnościach znoszonych dla Ewangelii.

III niedziela Wielkiego Postu (niedziela Samarytanki) jest okazją do odnowienia łaski obdarowania Duchem Świętym. W wielkopostnej odnowie wierzący mają na nowo otworzyć się na „wodę żywą”, która przynosi pojednanie z Bogiem. Celebracja liturgiczna tej niedzieli wskazuje ponadto na Ducha Świętego, który „rozlewa miłość Bożą w sercach” – jest wypełnieniem najgłębszych pragnień człowieka. Wierzący mają pamiętać, że na chrzcie Duch Święty wprowadził ich w życie Trójcy Świętej, a dar ten ma być w nich ciągle odnawiany. Wszyscy ochrzczeni w odpowiedzi na łaskę mają zachować pokój z Bogiem, co wyraża się w: pokornym przyznawaniu się do przewinień, niezatwardzaniu serca, odrzuceniu idoli i bożków, nieuleganiu grzechowi kuszenia Boga, podjęciu uczynków pokutnych, otwarciu na Ducha Świętego, prowadzeniu życia z wiary, które objawia się w miłości.

IV niedziela Wielkiego Postu prowadzi do odnowienia łaski przejścia z ciemności do światła (Ewangelia o uzdrowieniu niewidomego od urodzenia). 

W tę niedzielę Bóg chce umocnić w nas dar oświecenia, który zainicjował na chrzcie świętym poprzez uwolnienie z ciemności grzechu i wprowadzenie w Bożą światłość. Łaska oświecenia oznacza także komunię z Chrystusem dającą „światło życia”. Wskazuje ponadto na wiarę jako łaskę oświecenia. Dzięki odnowieniu tych darów w celebracji wierzący mają podjąć zobowiązania, które wyrażają się w „postępowaniu jak dzieci światłości”. W konkrecie chodzi o potrzebę rozwijania łaski wiary, a także trwanie w Chrystusie i badanie, co jest miłe Panu. Dzięki zjednoczeniu z Chrystusem przez wiarę wierzący mogą wydawać „owoce światłości” i być światłem świata.

V niedziela Wielkiego Postu i itinerarium chrzcielnego wskazuje na łaskę przejścia ze śmierci do życia (wskrzeszenie Łazarza). W tę niedzielę jako ludzie ochrzczeni mamy dziękować za chrzest święty, który uwolnił nas od grzechu i śmierci wiecznej, a tym samym był naszym „pierwszym zmartwychwstaniem”. W celebracji liturgicznej w ochrzczonych ma zostać odnowiony dar życia wiecznego. Ta niedziela, przez odnowioną łaskę, umożliwia ochrzczonym pokonanie lęku przed śmiercią, a także ożywienie nadziei przyszłego zmartwychwstania. Łaska nowego życia, udzielona na chrzcie i odnowiona w celebracji, ma sprawiać, by wierzący zawsze mogli być żywymi członkami Kościoła. Mamy nieustannie powstawać ze śmierci do życia, a także żyć w Chrystusie i pielęgnować żywą wiarę. Nasze powstawanie ze śmierci do życia wyrazić ma się również w naśladowaniu miłości Chrystusa, który oddał własne życie za zbawienie świata.

Wielki Post to zatem szczególna droga z Chrystusem i za Chrystusem, to droga odnowy łask chrzcielnych, to „pracowity chrzest”. Wszystko po to, by w świętą Noc Zmartwychwstania z przekonaniem i z radością w sercu ponowić przyrzeczenia chrzcielne, a tym samym swoją osobistą więź z Chrystusem umarłym i zmartwychwstałym.

Ks. Remigiusz Malewicz / Gniezno