Kościół na świecie 2016 – najważniejsze wydarzenia

STYCZEŃ

Włochy. Papież Franciszek złożył 4 stycznia niespodziewaną wizytę w Greccio. To właśnie w tym miejscu w 1223 r. św. Franciszek urządził żłobek na święta Bożego Narodzenia, wprowadzając tradycję trwającą po dziś dzień na całym świecie. W żywej szopce nie było wówczas figurki dzieciątka Jezus, bo miał on się uobecnić w czasie Mszy sprawowanej w tym miejscu przez brata Leona.

Filipiny. W dniach 24-31 stycznia odbył się w Cebu 51. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny pod hasłem "Chrystus pośród was – nadzieja chwały (Kol 1, 27)". Uczestniczyło w nim ok. 15 tys. delegatów z 71 krajów świata. Delegatem papieskim był arcybiskup Jangonu (stolicy Mianmy) - kard. Charles Maung Bo SDB. Kościół w Polsce reprezentował biskup łowicki Andrzej Dziuba. Kongres zakończył się Mszą św. i nadaniem przesłania wideo Franciszka, który podkreślił "misyjny wymiar Eucharystii, wyrażający się we wspólnocie stołu oraz umywaniu stóp". W czasie Kongresu z ostrą krytyką tzw. „kultury odrzucenia” wystąpił metropolita Manili kard. Luis A. Tagle. W wykładzie zatytułowanym „Eucharystia a dialog z kulturami” potępił on z mocą „kulturę odrzucenia”, podkreślając, że należy wrócić do „kultury dawania i otrzymywania”. Obok metropolity Manili głównymi mówcami na MKE byli kardynałowie: Oswald Gracias z Mumbaju, John Onaiyekan z Abudży i Timothy Dolan z Nowego Jorku. Wydarzenie w Cebu na Filipinach wpisało się w obchody 500-lecia ewangelizacji tego wyspiarskiego kraju. Ojciec Święty zapowiedział, że kolejny, 52. MKE odbędzie się w roku 2020 w stolicy Węgier – Budapeszcie.

LUTY

Kuba. Na lotnisku w Hawanie 12. odbyło się pierwsze w historii spotkanie głowy Kościoła katolickiego ze zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, patriarchą Moskwy i Całej Rusi, Cyrylem. Zakończyło się ono podpisaniem Wspólnej Deklaracji katolicko-prawosławnej, w której obaj przywódcy kościelni stwierdzają, że we współczesnym świecie katolicy i prawosławni są wezwani do braterskiej współpracy w głoszeniu Dobrej Nowiny zbawienia i do dawania wspólnego świadectwa godności i autentycznej wolności osoby ludzkiej, tak aby świat uwierzył. Zarówno Cyryl, jak i Franciszek wyrazili radość z przeprowadzonych "szczerych i otwartych" rozmów i podkreślili, że oba Kościoły mogą współpracować ze sobą dla dobra chrześcijan i całego świata.

Meksyk. Pod hasłem „Misjonarz miłosierdzia i pokoju" w dniach 12-17 Franciszek przebywał z wizytą apostolską w tym 120-milionowym kraju, którego 90 proc. mieszkańców wyznaje katolicyzm. Złożyły się na nią: Msze św. w bazylice Matki Bożej z Guadalupe, w Ecatepec, dla Indian stanu Chiapas w San Cristóbal de Las Casas i w Ciudad Juárez, spotkania z rodzinami w Tuxtla Gutiérrez, z młodzieżą w Morelii i ze światem pracy w Ciudad Juárez, odwiedziny szpitala pediatrycznego im. Federica Gómeza w Mieście Meksyk i więzienia w Ciudad Juárez. W ciągu sześciu dni papież był w sześciu miastach. Codziennie witały go tam entuzjastycznie miliony osób. Ojciec Święty odwiedził jeden z najbardziej katolickich krajów świata a zarazem "peryferie świata", spotykając się z ludźmi zepchniętymi na margines. W kontekście Jubileuszu Miłosierdzia poruszył wiele społecznych problemów nie tylko dotyczących Meksyku, ale będących też największymi tragediami współczesnego świata: ubóstwa rodzącego przemoc, handlu narkotykami i narkomanii, korupcji, tortur, przestępczości zorganizowanej, handlu ludźmi i migracji.

MARZEC

Włochy. Od 29 lutego do 6 marca obradował w Rzymie Stały Synod Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK). Jego uczestnicy pod przewodnictwem arcybiskupa większego kijowsko-halickiego Światosława Szewczuka spotkali się 5 marca z Franciszkiem. Opowiedzieli papieżowi o agresji rosyjskiej przeciw swemu krajowi, o spowodowanych przez nią zniszczeniach i cierpieniach ludności i wydali oświadczenie, informujące światową opinię publiczną o agresji i wojnie oraz o cierpieniach milionów niewinnych ludzi. Zaapelowano do papieża i do całego świata o pomoc w powstrzymaniu wojny i poprawy kryzysu humanitarnego, powstałego w wyniku agresji rosyjskiej. 3 kwietnia w Niedzielę Miłosierdzia Bożego papież ogłosił zbiórkę pieniędzy na rzecz ofiar konfliktu na Ukrainie, która odbyła się 24 kwietnia we wszystkich kościołach katolickich Europy. W jej wyniku zebrano ponad 10 mln euro.

Belgia. W wyniku ataków terrorystycznych w Brukseli, dokonanych przez Państwo Islamskie 22 marca, zginęły 32 osoby a ponad 200 zostało rannych. Papież potępił zamachy i zaapelował o modlitwę w intencji ofiar, rannych i wszystkich mieszkańców. "Kieruję po raz kolejny apel do wszystkich ludzi dobrej woli o zjednoczenie się w zgodnym potępieniu tych okrutnych, ohydnych czynów, powodujących jedynie śmierć, terror i przerażenie" - powiedział Ojciec Święty.

KWIECIEŃ

Jemen. Do klasztoru Zgromadzenia Misjonarek Miłości i prowadzonego przez nie domu opieki dla starców i niepełnosprawnych w portowym Adenie wtargnęła 4 kwietnia grupa uzbrojonych mężczyzn, którzy zastrzelili cztery pracujące tam siostry i 10 osób spośród personelu i pacjentów. Odchodząc z miejsca zbrodni uprowadzili posługującego tam kapłana, ks. Toma Uzhunnalila. Z masakry ocalała tylko przełożona klasztoru, której udało się ukryć w jednym z pomieszczeń placówki. Franciszek nazwał zabite zakonnice "męczennicami miłości". Pod koniec lipca aresztowano trzech terrorystów podejrzewanych o dokonanie zbrodni. Nadal nic nie wiadomo o losie uprowadzonego kapłana.

Grecja. Franciszek przebywał 16 kwietnia na wyspie Lesbos. W czasie pięciogodzinnej wizyty wraz z patriarchą Konstantynopola Bartłomiejem i prawosławnym arcybiskupem Aten i całej Grecji Hieronimem II odwiedzili znajdujący się tam obóz dla uchodźców, w którym przebywa 2,5 tys. osób ubiegających się o azyl. Hierarchowie zjedli z nimi obiad, podpisali wspólną deklarację oraz modlili się za tych, którzy utonęli w Morzu Egejskim, przeprawiając się do Grecji. Była to 13. podróż zagraniczna papieża Bergoglio. Podczas tej wzruszającej a chwilami wstrząsającej wizyty trzej zwierzchnicy religijni wezwali uchodźców, aby nie tracili nadziei. We wspólnej deklaracji wezwali świat do odważnej reakcji, aby stawić czoła ogromnemu kryzysowi humanitarnemu, związanemu z tą grupą ludzi i jego przyczynom. Papież wskazał na potrzebę dalekosiężnej polityki, a nie działań jednostronnych i doraźnych. Przyznał, że obawy instytucji, ludzi w Grecji i innych krajach Europy związane z kryzysem uchodźczym są zrozumiałe i uzasadnione. Zaapelował, aby mimo tych lęków nie zapominano, że migranci nie są "liczbami, ale osobami, twarzami, imionami, historiami". Wracając do Rzymu papież zabrał ze sobą trzy syryjskie rodziny.

Chiny. Dziesiątki chrześcijan wszystkich wyznań protestowało 24 kwietnia w Hongkongu wraz z kard. Josephem Zenem przeciwko niszczeniu krzyży i innych symboli chrześcijańskich przez władze komunistyczne. "Podobnie do tego, co się dzieje w innych regionach Chin, zaczyna się teraz dziać również w Specjalnym Regionie Administracyjnym, który był kiedyś kolonią brytyjską: wyraźne łamanie wolności religijnej" - skrytykował władze kard. Zen. Od końca 2013 r. gdy komuniści rozpoczęli kampanię przeciwko symbolom chrześcijańskim, w samej tylko prowincji Zhejiang usunięto lub zniszczono ok. 2 tys. krzyży.

MAJ

Belgia. Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker mianował 6 maja słowackiego polityka Jana Figeľa pierwszym specjalnym pełnomocnikiem ds. popierania religii i wolności światopoglądowej poza Unią Europejską. 56-letni Figeľ, przewodniczący chrześcijańsko-demokratycznej partii KDH, w latach 2004-09 był unijnym komisarzem ds. oświaty i kultury.

Litwa, Łotwa, Estonia. Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Pietro Parolin odwiedził kolejno Litwę (6-9), Estonię (9-10) i Łotwę (11-13). Najważniejszym punktem jego podróży było przewodniczenie - w roli legata papieskiego - Narodowemu Kongresowi Miłosierdzia na Litwie. Było to centralne wydarzenie obchodów obecnego Roku Jubileuszowego w tym kraju.

CZERWIEC

Włochy. Franciszek odwiedził 13 rzymską siedzibę Światowego Programu Żywnościowego (WFP). Podczas dorocznej sesji Komitetu Wykonawczego tej organizacji wezwał do „ de-naturalizacji” i „odbiurokratyzowania” nędzy i głodu a wspólnotę międzynarodową - do podjęcia wszelkich działań na rzecz konkretnych osób cierpiących i głodujących w imię hasła: "zero głodu". Pracownikom WFP podziękował za odwagę, oddanie i często "anonimowy" charakter ich pracy.

Ukraina. W dniach 15-20 sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Pietro Parolin odwiedził Zaporoże, Kijów i Lwów. Głównym celem tej wizyty było "zawiezienie i przekazanie solidarności papieża z cierpiącą ludnością tego umiłowanego narodu w sytuacji trwającej od tak długiego czasu wojny". W Zaporożu gość z Watykanu spotkał się z grupą uchodźców i uciekinierów, w Kijowie z najwyższymi przedstawicielami władz państwowych z prezydentem kraju Petro Poroszenką na czele, a we Lwowie z wiernymi Kościoła greckokatolickiego oraz z seminarzystami i studentami rzymskokatolickiego instytutu teologicznego we Lwowie-Brzuchowicach.

Armenia. Wspólna modlitwa papieża i katolikosa Garegina II w katedrze Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego (OKA) w Eczmiadzynie, spotkanie z władzami cywilnymi i korpusem dyplomatycznym w Pałacu Prezydenckim, wizyta w kompleksie pomnikowym Cicernakaberd w Erywaniu, Msza św. z udziałem tysięcy wiernych Kościoła ormiańskokatolickiego w Giumri, spotkanie ekumeniczne i modlitwa o pokój na Placu Republiki oraz udział w Boskiej Liturgii OKA w Erywaniu złożyły się na wizytę papieża w Armenii w dniach 24-26 czerwca. 14. zagraniczna podróż apostolska Franciszka pod hasłem: „Wizyta w pierwszym kraju chrześcijańskim” była pierwszym etapem jego wyprawy do krajów kaukaskich: między 30 września i 2 października Ojciec Święty odwiedził jeszcze Gruzję i Azerbejdżan. W trakcie tej wizyty poruszono trzy ważne tematy: pamięci, pokoju oraz dialogu ekumenicznego i pojednania. Franciszek oddał hołd ofiarom zagłady i podziękował, że przez ponad 1700 lat, po zniszczeniach, spowodowanych ludobójstwem w latach 1915-17 i czasach sowieckich naród ormiański zachował chrześcijańską tożsamość. Po raz kolejny Metz Yeghérn - „Wielkie Zło” - rzeź 1,5 mln Ormian nazwał "ludobójstwem". Ormianie entuzjastycznie przyjęli papieski apel o pojednanie między narodem ormiańskim a tureckim, o to, aby pokój nastał również w Górskim Karabachu, gdzie od ponad 30 lat trwa konflikt Armenii z Azerbejdżanem. Podczas wizyty Franciszek oraz zwierzchnik Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego Garegin II pokazali, że relacje między naszymi Kościołami są modelowe, czego dowodem było m.in. to, że papież gościł w Pałacu Apostolskim, siedzibie katolikosa w Eczmiadzynie a podczas Boskiej Liturgii wymieniono dwukrotnie imię papieża, co było wydarzeniem bez precedensu.

Grecja. Uroczysta liturgia w cerkwi św. Piotra i Pawła w Chanii na Krecie, podczas której odczytano Przesłanie do ludu prawosławnego i do wszystkich ludzi dobrej woli, zakończyła 26 czerwca Sobór Wszechprawosławny – pierwsze tego rodzaju wydarzenie w Kościele wschodnim od ponad 12 wieków. Rozpoczął się on 16 tegoż miesiąca. Według oficjalnej listy, ogłoszonej przez Sekretariat Soboru, wzięło w nim udział 271 osób, w tym 10 zwierzchników i 155 biskupów 10 autokefalicznych Kościołów prawosławnych. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny reprezentowała delegacja z metropolitą Sawą na czele. Wśród 15 obserwatorów z innych Kościołów był przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan kard. Kurt Koch. Wśród uczestników Soboru znalazły się też, po raz pierwszy w dziejach chrześcijaństwa wschodniego, kobiety – było ich dziewięć, z których trzy były doradczyniami w swych delegacjach. W Soborze nie wzięły udziału patriarchaty: Antiocheński, Bułgarski, Gruziński i Moskiewski.

LIPIEC

Białoruś. Znaczenie wolności religijnej dla pozytywnego rozwoju społeczeństwa oraz możliwość wizyty papieża znalazły się wśród centralnych tematów poruszanych podczas wizyty kard. Christopha Schönborna. Przewodniczący Konferencji Biskupów Austrii przebywał tam jako wysłannik papieski na uroczystości 25-lecia archidiecezji mińsko-mohylewskiej, które odbyły się 1 i 2 lipca w sanktuarium maryjnym w Budsławiu.

Niemcy. W dniach 30 czerwca-3 lipca odbywał się w Monachium 4. Kongres Europejski inicjatywy ekumenicznej „Razem dla Europy”. Przebiegał on pod hasłem „ Spotkanie-pojednanie-przyszłość”, a jego tematami były m.in. prześladowania chrześcijan na świecie, droga do jedności chrześcijan, dialog z muzułmanami oraz polityka europejska. Wśród 1700 uczestników 17 paneli tematycznych i spotkań ogólnych byli przedstawiciele świata polityki, Kościołów i życia gospodarczego. W przesłaniach wideo do chrześcijan Franciszek i ekumeniczny patriarcha Bartłomiej zaapelowali, aby wspólnie działali na rzecz zjednoczonej Europy. Papież podkreślił, że nadszedł już czas, aby zewrzeć szeregi i „rozwiązywać problematykę naszych czasów w duchu doprawdy europejskim”. „Być może nie było jeszcze dotychczas takiej potrzeby, aby być razem i razem działać. Dotyczy to zarówno Europy, jak i całego świata” - powiedział patriarcha Bartłomiej.

Francja. Kościół na świecie modlił się za ofiary krwawego zamachu w Nicei. "Ojciec Święty wyraża głęboki smutek i duchową bliskość z narodem francuskim oraz jeszcze raz potępia tego rodzaju akty przemocy" - napisał w imieniu Franciszka jego sekretarz stanu kard. Pietro Parolin. 18 lipca Franciszek zadzwonił do burmistrza miasta Christiana Estrosiego. Wyraził ból z powodu zamachu terrorystycznego, który zranił to miasto, i spytał, czy w jakiś konkretny sposób może pomóc jego mieszkańcom. Do zamachu doszło wieczorem 14 lipca, w czasie obchodów święta narodowego Francji. W tłum osób zgromadzonych na miejskiej Promenadzie Anglików i oglądających pokaz ogni sztucznych, wjechała rozpędzona ciężarówka, której kierowca zaczął strzelać do ludzi. Zginęły 84 osoby, a ponad 200 zostało rannych.

Francja. W Saint-Etienne-du-Rouvray na północy kraju 26 lipca dwaj dżihadyści muzułmańscy zamordowali 86-letniego ks. Jacquesa Hamela odprawiającego Mszę św. Franciszek nazwał go „świętym kapłanem, który zmarł w chwili ofiarowania modlitwy o pokój”. W wypowiedziach biskupów francuskich i w niektórych mediach ks. Hamel został porównywany do bł. ks. Jerzego Popiełuszki, który również zginął jako kapłan z rąk wrogów Kościoła, chociaż dużo wcześniej i w odmiennych okolicznościach. Arcybiskup Rouen, Dominique Lebrun poinformował 2 października o rozpoczęciu procesu beatyfikacyjnego zamordowanego kapłana.

SIERPIEŃ

Włochy. Franciszek przebywał 4 sierpnia z kilkugodzinną pielgrzymką w Asyżu z okazji przypadającej w tym roku 800. rocznicy ustanowienia odpustu za nawiedzenie Porcjunkuli - małego kościółka, związanego ze św. Franciszkiem i narodzinami Zakonu Braci Mniejszych. Dziś odpust ten można uzyskać we wszystkich kościołach franciszkańskich na świecie, ale tylko w jednym dniu – 2 sierpnia. W rozważaniu papież zaznaczył, że w trwającym obecnie Roku Miłosierdzia jest jeszcze bardziej oczywiste, że droga przebaczenia może rzeczywiście odnowić Kościół i świat.

Włochy. Pod znakiem otwartości na "innego", gotowości przyjęcia uchodźców, dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego przebiegał Mityng Przyjaźni Narodów we włoskim Rimini. Po raz 37. zorganizował go w dniach 19-25 sierpnia ruch "Comunione e liberazione" (Komunia i Wyzwolenie). Podczas spotkania, przebiegającego pod hasłem: „Jesteś dla mnie dobrem”, poruszono szeroki krąg tematów od religii i kultury, przez gospodarkę i medycynę po sport i rozrywkę. Jak co roku mityng zgromadził w tym położonym nad Morzem Adriatyckim mieście kilkanaście tysięcy osób.

WRZESIEŃ

Kazachstan. Ks. Władysław Bukowiński - Apostoł Kazachstanu i więzień sowieckich łagrów - został ogłoszony 11 września błogosławionym. Dokonał tego legat papieski, prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, kard. Angelo Amato podczas Mszy św. w katedrze Matki Bożej Fatimskiej Matki Wszystkich Narodów w Karagandzie. Była to pierwsza w historii beatyfikacja w Kazachstanie.

Rwanda. Aktem zawierzenia Bożemu Miłosierdziu zakończył się III Kongres Miłosierdzia Bożego dla Afryki i Madagaskaru w Kabuga. W dniach 9-15 września wzięło w nim udział 565 uczestników, 3 kardynałów i 18 biskupów. Europę reprezentował abp. Henryk Hoser, ordynariusz warszawsko-praski i wieloletni misjonarz w Rwandzie. Hasłem przebiegającego pod znakiem modlitwy, medytacji i odnowy duchowej kongresu były słowa: „Miłosierdzie Boże - źródło nadziei na nową ewangelizację w Afryce”.

Włochy. Franciszek uczestniczył 20 września w Światowym Dniu Modlitwy o Pokój pod hasłem: „Pragnienie pokoju. Religie i kultury w dialogu”. Spotkanie odbywało się w dniach 18-20 września w Asyżu, a jego organizatorami byli: rzymska Wspólnota św. Idziego, franciszkanie oraz diecezja Asyżu. Uczestniczyło w nim ok. 500 przywódców religijnych i polityków z całego świata, a także 25 uchodźców. "Niestrudzenie będziemy powtarzali, że imię Boga nigdy nie może usprawiedliwiać przemocy. Tylko pokój jest święty, a nie wojna!" - powiedział Franciszek w swym przesłaniu i przestrzegł przed "pogaństwem obojętności".

Kolumbia. Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej uczestniczył 26 września w ceremonii podpisania porozumienia między władzami a lewacką partyzantką Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii ( FARC-EP). Dotyczyło ono zakończenia trwającego tam od ponad pół wieku konfliktu i budowania trwałego pokoju. Spowodował on ponad 220 tys. ofiar śmiertelnych. W referendum 2 października porozumienie niewielką większością głosów zostało odrzucone. Biskupi wezwali polityków i całe społeczeństwo do przezwyciężenia podziałów. Za starania na rzecz zawarcia układu prezydent Juan Manuel Santos otrzymał 7 października Pokojową Nagrodę Nobla. W mediację między zwolennikami i przeciwnikami porozumienia włączył się Watykan. 16 grudnia papież Franciszek przyjął na audiencji prezydenta Santosa i jego poprzednika Alvaro Uribe, który jest głównym przeciwnikiem porozumienia. Podczas spotkania papież „mówił o «kulturze spotkania» i podkreślił znaczenie szczerego dialogu między wszystkimi stronami kolumbijskiego społeczeństwa w tym momencie historycznym.

PAŹDZIERNIK

Gruzja. Spotkania z prawosławnym katolikosem – patriarchą całej Gruzji Eliaszem II, Msza św. na stadionie im. Micheila Meschiego w Tbilisi z udziałem tysięcy wiernych, spotkania z kapłanami, zakonnicami i zakonnikami w kościele pw. Matki Bożej Wniebowziętej i podopiecznymi kościelnych dzieł charytatywnych w ośrodku charytatywnym oo. kamilianów w Tbilisi oraz wizyta w patriarszej katedrze Sweti Cchoweli w Mcchecie - to główne wydarzenia wizyty apostolskiej Franciszka w Gruzji 30 października-2 października. Przebiegała ona pod hasłem: „Pokój wam”. Szesnasta zagraniczna podróż papieża stanowiła drugi etap jego wyprawy do krajów kaukaskich. W czerwcu był w Armenii. Z Tbilisi papież udał się do Azerbejdżanu. W myśl hasła pielgrzymki papież przybył do Gruzji z misją pokoju. W kontekście konfliktu o okupowane od 2008 r. przez Rosję obszary Abchazji i Osetii Południowej modlił się i apelował o pokojowe rozwiązywanie konfliktów oraz ostrzegał, aby nie wykorzystywać różnic etnicznych, językowych, religijnych i politycznych jako „pretekstu do przekształcenia konfliktów w niekończące się nieszczęścia". Ponadto w prawosławnej, czteromilionowej Gruzji, w której "trudno być katolikiem", Franciszek, orędownik "ekumenicznego pokoju", przypomniał, że pomimo ograniczeń i niezależnie od wszelkich późniejszych zróżnicowań historycznych i kulturowych, Kościół katolicki i Gruziński Kościół Prawosławny (GKP) są w imię Ewangelii wezwane, by być „kimś jednym w Chrystusie Jezusie”.

Azerbejdżan. Msza św. w kościele pw. Maryi Niepokalanej, spotkania z władzami w Centrum Hejdara Alijewa oraz międzyreligijne z udziałem szejka Kaukazu i przedstawicieli innych wspólnot religijnych kraju - to główne wydarzenia dziesięciogodzinnej wizyty Franciszka 2 października w Azerbejdżanie. Przebiegała ona pod hasłem: „Wszyscy jesteśmy braćmi”. Kraj ten był po Gruzji ostatnim etapem 16. zagranicznej podróży papieża i drugiej w tym roku do krajów kaukaskich – w czerwcu Ojciec Święty był w Armenii. Podobnie jak do Armenii, Franciszek przybył do Azerbejdżanu z misją pokoju. W kontekście trwającego od 1993 r. konfliktu azersko-armeńskiego o Karabach Górski zachęcił wszystkich do „poruszenia nieba i ziemi, aby osiągnąć zadowalające rozwiązanie obecnych napięć na Kaukazie”. Drugim ważnym aspektem papieskiej wizyty był dialog międzyreligijny. Franciszek przypomniał, że Boga nie można przyzywać do własnych partykularnych interesów i celów egoistycznych ani nie może usprawiedliwiać On jakiegokolwiek fundamentalizmu, imperializmu lub kolonializmu.

Włochy. Franciszek odwiedził 4 października tereny dotknięte 24 sierpnia katastrofalnym trzęsieniem ziemi w prowincji Rieti we Włoszech. Wizytę rozpoczął od miasteczka Amatrice, gdzie zginęło 230 osób. Następnie udał się do domu pomocy św. Rafała w Borbonie, do Cittareale, Accumoli, Pescara del Tronto, Arquata del Tronto i San Pellegrino di Norcia w Umbrii. Papież na swoją wizytę wybrał dzień, w którym przypada uroczystość świętego Franciszka z Asyżu, patrona Włoch i swojego pontyfikatu.

Monako. Nowe władze Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE) na kadencję 2016-2021 wybrano na obradującym w Monte Carlo w dniach 6-9 października zgromadzeniu plenarnym tej organizacji. Przewodniczącym został kard. Angelo Bagnasco z Włoch, zaś dwoma wiceprzewodniczącymi – kard. Vincent Nichols z Wielkiej Brytanii i abp Stanisław Gądecki. W skierowanym do uczestników zgromadzenia przesłaniu papież Franciszek zaapelował by niech "Europa oddycha dwoma płucami: zachodnim i wschodnim" i zachęcił, by Kościół w Europie coraz bardziej stawał się „Kościołem wychodzącym”, radosnym zwiastunem Ewangelii miłosierdzia i świadkiem nadziei. Przewodniczących episkopatów Europy przyjął w swym pałacu książę Monako, Albert. Ponadto jeden wieczór biskupi spędzili w Nicei we Francji, gdzie modlili się w miejscu pamięci ofiar ataku terrorystycznego z 14 lipca br.

LISTOPAD

Szwecja. 17. podróż zagraniczna Franciszka w dniach 31 października -1 listopada miała charakter wybitnie ekumeniczny i odbyła się z okazji rozpoczęcia obchodów 500-lecia reformacji a także aby uczcić 50-lecie owocnego dialogu katolicko-luterańskiego. Papież spotkał się również z miejscową, wielonarodową wspólnotą katolicką dla której w uroczystość Wszystkich Świętych odprawił w Malmö Mszę św. Podczas nabożeństwa w luterańskiej katedrze w Lund papież przypomniał wkład Kościołów zrodzonych z reformacji w uznanie centralnego miejsca Pisma Świętego w życiu Kościoła. Wskazał także na znaczenie duchowego doświadczenia Marcina Lutra oraz doktryny o usprawiedliwieniu, wyrażającej istotę ludzkiego życia przed Bogiem. Podpisano wspólną katolicko-luterańską deklarację. W hali sportowej Malmö Arena pod hasłem: „Razem w nadziei” odbyło się spotkanie, które stanowiło drugą częścią wspólnych obchodów inauguracji Jubileuszu Reformacji. W przemówieniu papież podziękował też rządom pomagającym uchodźcom i osobom ubiegającym się o azyl. Następnie podpisano deklarację intencji między Caritas Internationalis i Departamentem Służby dla Świata Światowej Federacji Luterańskiej, zatytułowaną „Razem w nadziei”. 1 listopada rano Franciszek spotkał się z 15 tys. katolików odprawiając dla nich Mszę św. na stadionie Swedbanku w Malmö. W homilii Franciszek mówił o powszechnym powołaniu do świętości i wskazał na aktualność ewangelicznych Błogosławieństw i pilną konieczność dążenia do jedności chrześcijan.

Irak. W obecnym delikatnym okresie dziejów Iraku, po całkowitym wyzwoleniu Mosulu spod panowania tzw. Państwa Islamskiego, chrześcijanie są wezwani do okazania jedności i do sprzyjania pojednaniu całego narodu. Wskazali na to przywódcy Kościołów zakorzenionych w tym regionie i liczni politycy chrześcijańscy, działający w parlamentach: ogólnokrajowym i Autonomicznego Regionu Kurdystanu Irackiego. Wszyscy oni zebrali się 3 listopada w Ankawie – chrześcijańskiej dzielnicy Irbilu, aby omówić i wypracować propozycje nt. przyszłości kraju w nowej rzeczywistości. W naradzie wzięli udział m.in. katolicki patriarcha chaldejski Louis Raphael I Sako, zwierzchnika Asyryjskiego Kościoła Wschodu patriarcha Mar Jerzy (Gewargis) III Sliwa i syryjski prawosławny metropolita Mosulu Nikodem Dawid Matti Szaraf. W Iraku trwa wojskowa ofensywa wyzwalania terenów zajętych przez Państwo Islamskie, w której bierze udział ponad 100 tys. żołnierzy irackich oraz bojowników kurdyjskich i szyickich, korzystających ze wsparcia powietrznego i naziemnego kierowanej przez USA międzynarodowej koalicji. Ponad dwa lata temu ok. 200 tys. chrześcijan musiało opuścić swoje domy. Zniszczonych jest 30 proc. domów, 70 proc. zostało podpalonych, zniszczono także wszystkie kościoły. Na terenach wyzwolonych odkryto masowe groby oraz kolejne dowody tortur i zabijania, seksualnego wykorzystywania kobiet i dziewcząt oraz wciąganie do walki dzieci przez Państwo Islamskie. W ciągu ostatnich 10 lat liczba chrześcijan w Iraku spadła z 1,4 mln do niespełna 275 tys. Większość z nich, w obawie o własne życie, ucieka ze swojego kraju do Libanu, Jordanii lub Kurdystanu, gdzie liczba chrześcijan wzrosła z 30 tys. w 2003 do 100 tys. obecnie, mimo że panujące tam warunki życia uchodźców są katastrofalne.

Węgry. Zakończenie Roku Jubileuszowego św. Marcina. „Patrząc na zranienia człowieka, spotkamy Chrystusa” - mówił arcybiskup Wiednia 11 listopada w opactwie benedyktyńskim Pannonhalma na Węgrzech podczas Mszy św. kończącej całoroczne obchody 1 700. rocznicy urodzin św. Marcina. Kard. Christoph Schönborn zaapelował o “otwarte oczy” na ludzi w trudnych sytuacjach życiowych. Tego sago dnia Rok św. Marcina uroczyście zamykał w austriackim Eisenstadt prymas Węgier, kard. Peter Erdö.

Włochy. Z okazji obchodzonego 13 listopada VIII Dnia Solidarności z Kościołem Prześladowanym Papieskie Stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie opublikowało raport o sytuacji religii w 196 krajach. Obecnie ok. 200 mln ludzi nie może swobodnie wyznawać swojej wiary. W 38 krajach mamy systematyczne prześladowania a chrześcijanie najbardziej cierpią z rąk islamskich ekstremistów - wynika z dorocznego raportu. Wskazuje on, że w ponad 80 krajach prawo człowieka do wolności religijnej nie jest akceptowane lub przestrzegane, a 75 proc. przypadków religijnych prześladowań dotyczy chrześcijan. W ponad 40 krajach są oni wręcz dyskryminowani i uciskani.

GRUDZIEŃ

Świat. Z okazji 100. rocznicy śmierci na całym świecie obchodzono Rok Jubileuszowy bł. Karola de Foucauld. Przyszły błogosławiony został zamordowany 1 grudnia 1816 r. w algierskim Tamanrasset. Beatyfikowany w 2005 r. francuski pustelnik, mistyk i misjonarz, który wiele lat spędził wśród muzułmańskich Tuaregów w Afryce Północnej, „wskazuje drogę, w jaki sposób należy się odnosić do inaczej wierzących, zwłaszcza muzułmanów”. Mottem Roku były słowa z Ewangelii, które dogłębnie wstrząsnęły życiem francuskiego trapisty: „Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili”. Rok jubileuszowy zakończyły 1 grudnia uroczystości liturgiczne w Nazarecie oraz w Tamanrasset, gdzie został zamordowany.

Syria. Od 2011 roku trwa wojna domowa. 13 grudnia papież wystosował apel do prezydenta Syrii, Baszar al-Asada wspólnoty międzynarodowej o położenie kresu przemocy i o pokojowe rozwiązanie konfliktu, potępiając wszelkie formy ekstremizmu i terroryzmu, jakiejkolwiek strony by pochodziły, i wzywając prezydenta do zapewnienia pełnego przestrzegania prawa międzynarodowego w odniesieniu do ochrony cywilów i dostępu do pomocy humanitarnej. List Ojca Świętego przekazał nuncjusz apostolski w Damaszku, kard. Mario Zenari. W 2016 r. sceną najcięższych walk pomiędzy wojskami rządowych Sił Zbrojnych a oddziałami opozycyjnej Wolnej Armii Syrii było miasto Aleppo nazwane „syryjskim Stalingradem”. Z różnych stron słychać głosy negatywnie oceniające dotychczasową postawę świata wobec wojny w Syrii. „Wspólnota międzynarodowa ogranicza się do deklaracji i głosów oburzenia, pomijając całkowicie ludzki aspekt tragedii wyniszczającej Aleppo” – napisali biskupi Francji, wytykając niewystarczające działania w obliczu tej ogromnej tragedii humanitarnej. Konkretnym przykładem tej bierności są niewysłuchane apele o otwarcie korytarzy humanitarnych, którymi ludność cywilna mogłaby bezpiecznie uciec przed działaniami wojennymi, o niebombardowanie szpitali i szkół czy też o umożliwienie dostarczenia potrzebującym niezbędnej żywności i lekarstw. Papież Franciszek 11 grudnia po raz kolejny zaapelował o "zaangażowanie wszystkich, aby dokonano cywilizowanego wyboru: nie dla zniszczeń, tak dla pokoju, tak dla mieszkańców Aleppo i Syrii. Dotychczas w wyniku wojny zginęło ponad 250 tys. ludzi a połowa z 24 mln mieszkańców kraju została zmuszona do ucieczki.

Łotwa. Z udziałem ok. 15 tys. osób z całej Europy, w tym 4 tys. z Polski odbywa się w dniach 28 grudnia-1 stycznia 2017 w Rydze 39. Europejskie Spotkanie Młodych, organizowane przez ekumeniczną Wspólnotę z Taizé. Podczas wydarzenia odbywają się spotkania tematyczne, z przedstawicielami świata religii i polityki, modlitwy oraz koncerty. Jego tematem jest zaangażowanie młodych w pokój i solidarność na świecie. Ogłoszono, że 40. Europejskie Spotkanie Młodych odbędzie się pod koniec roku 2017 i na początku 2018 w Bazylei w Szwajcarii.

Krzysztof Tomasik