Oświęcim: wystawa z okazji 75. rocznicy śmierci Edyty Stein

Wystawa organizowana jest w ramach obchodów 75. rocznicy śmierci Edyty Stein, św. Teresy Benedykty od Krzyża. Wernisaż poprzedzą rozważania na temat „Jak wczuć się w Auschwitz?”, nawiązujące do kluczowej kategorii filozoficznej, pojawiającej się w rozważaniach uczennicy Edmunda Husserla.

Autor wystawy „Auschwitz dzisiaj”, Martin Blume z Niemiec, zmarł w 2015 roku. Podczas wernisażu ekspozycji, na którą składają się fotografie wykonane na terenie Miejsca Pamięci Auschwitz, usłyszeć będzie można komentarz artysty w nagranej dwa lata temu video-prezentacji.

Jak tłumaczy Beata Sereś z Działu Edukacyjnego Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu, artysta starał się sfotografować Auschwitz w taki sposób, aby dla oglądających jego zdjęcia stały się one podróżą w tajemnice Auschwitz.

Wernisaż wystawy poprzedzi dyskusja nt. bliskiej Edycie Stein kategorii „wczucia”, zaczerpniętej z fenomenologii.

Organizatorzy wydarzenia przypominają, że w dobie „Selfie w Auschwitz” kultura pamięci cierpi z powodu rosnącego dystansu do historycznych wydarzeń. „Jak można odpowiednio wczuć się w Auschwitz, w głębokie ludzkie rozumienie ówczesnej tragedii?” – zastanawiają się inicjatorzy przedsięwzięcia.

W dyskusji udział wezmą ks. Manfred Deselaers, pracujący od lat w Oświęcimiu niemiecki ksiądz, współtwórca Centrum Modlitwy i Dialogu w Oświęcimiu, Jadwiga Guerrero van der Meijden z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Hanna Ulatowska, była więźniarka obozu Auschwitz- Birkenau, profesor Uniwersytetu w Dallas, w amerykańskim stanie Teksas. Ta specjalistka z zakresu neurolingwistyki jako dziecko była uwięziona w niemieckim obozie Auschwitz II-Birkenau. Podczas spotkania podzieli się przemyśleniami na temat znaczenia wczucia w realiach obozowych. Zamierza także przedstawić wyniki swoich badań nad traumami byłych więźniów oraz przybliżyć zagadnienie długoterminowych śladów doświadczenia Auschwitz.

Ks. Manfred Deselaers podkreślił, że podstawą refleksji nt. kategorii „wczucia” będą myśli Edyty Stein, pochodzące z jej pracy doktorskiej „O problemie wczucia” z 1916 roku. „Wtedy jeszcze Edyta Stein nie była chrześcijanką, ale antropologiczne tematy, nad którymi wówczas pracowała, rozwijała konsekwentnie przez całe życie” – zaznaczył, wskazując, że w publicznym sporze o kształt przyszłości kluczowe znaczenie ma zdolność do wczucia się w cierpienie innego.

„Chodzi o to, abyśmy ‘po Auschwitz’ nie tracili ludzkich relacji, ale przeciwnie - umocnili je” – wyjaśnił. „Zmaganie się z problemem wczucia w Auschwitz jest ważnym wkładem do dyskusji o odpowiedzialnej, kształtowanej przez chrześcijański obraz człowieka kulturze pamięci” – dodał niemiecki kapłan.

Na zakończenie sprawowana będzie Msza św. z okazji 75. rocznicy śmierci św. Teresy Benedykty od Krzyża w kaplicy sióstr karmelitanek w Oświęcimiu. Liturgii przewodniczyć będzie bp Piotr Greger.

Edith Stein urodziła się 12 października 1891 r., w święto Jom Kippur, w zamożnej rodzinie żydowskiej na wrocławskim Ołbinie, przy dzisiejszej ulicy Dubois. Była najmłodszym z jedenaściorga dzieci wrocławskiego handlarza drzewem, Zygfryda. Po śmierci ojca dom prowadziła matka, Augusta. W 14. roku życia Edyta zadeklarowała, że jest ateistką. Studiowała na Uniwersytecie Wrocławskim germanistykę i historię. Od 1912 r. studiowała w Getyndze pod kierunkiem słynnego fenomenologa Edmunda Husserla. Obroniła u niego rozprawę doktorską „O zagadnieniu wczucia”.

Dzięki spotkaniu z niemieckim filozofem Maksem Schelerem zaczęła się interesować katolicyzmem. Szereg kolejnych doświadczeń, w tym śmierć znajomego Adolfa Reinacha sprawiły, że Stein przeżyła nawrócenie. Prawdziwą inspiracją była dla niej lektura autobiografii św. Teresy z Avili.

1 stycznia 1922 r. przyjęła chrzest w Kościele katolickim. 14 października 1933 r. wstąpiła do Karmelu w Kolonii i przyjęła imię Teresa Benedykta od Krzyża. Jako karmelitanka bosa napisała pracę poświęconą św. Janowi od Krzyża pt. „Wiedza Krzyża”.

W obliczu narastających prześladowań Żydów na przełomie 1938 i 1939 r. została przeniesiona do Holandii. W 1942 r. podczas masowego aresztowania holenderskich Żydów nie był ominięty także klasztor sióstr karmelitanek w Echt. Edyta została aresztowana. Miała wtedy powiedzieć swojej siostrze, Róży: „Chodź, idziemy cierpieć za swój lud”. Prawdopodobnie 9 sierpnia została zagazowana w Auschwitz. Jej ciało zostało spalone.

Jan Paweł II ogłosił Edytę Stein błogosławioną w czasie swej pielgrzymki do Niemiec 1 maja 1987 r. w Kolonii, a świętą – 11 października 1998 r. w Rzymie. Rok później ogłosił ją współpatronką Europy.

rk / Oświęcim