Wolność tematem XI Zjazdu Gnieźnieńskiego

Podobnie jak poprzednie zjazdy także ten tegoroczny – odbywający się w jubileuszowym roku 100-lecia niepodległości i do rocznicy tej nawiązujący – będzie miał charakter ekumeniczny i międzynarodowy. Zgromadzi chrześcijan różnych wyznań, liderów stowarzyszeń, wspólnot i środowisk kościelnych, polityków, duchownych i ludzi nauki, którzy podejmą refleksję nad wolnością i źródłami nadziei dla Polski i Europy.

„Wierni tradycji świętowojciechowych zjazdów pragniemy we wspólnocie chrześcijan Europy środkowo-wschodniej, we wspólnocie sióstr i braci różnych wyznań, we wspólnocie dialogu, podjąć refleksję, która poprowadzi nas ku źródłom wolności i jednocześnie pomoże każdej i każdemu z nas odkryć, zrozumieć i podjąć zobowiązanie do życia jako ludzie wolni” – mówi gospodarz zjazdu prymas Polski abp Wojciech Polak.

„Przewodnikami w tej refleksji – dopowiada metropolita gnieźnieński – będą dwaj wielcy nauczyciele wolności: św. Jan Paweł II i kard. Stefan Wyszyński, którzy drogi wolności nie tylko nam wskazywali, ale swoim życiem i swoim świadectwem uczyli, jak być prawdziwie wolnymi”.

„Wolność bowiem – dodaje abp Polak – to nie tylko wolność «od» naszych ograniczeń i naszych słabości, ale to także wolność «do» dobrych wyborów, do odważnych decyzji, do czynienia tego świata lepszym”.

„Chcemy to czynić w naszych rodzinach i wspólnotach, lokalnie i globalnie. Już dziś wszystkich bardzo serdecznie do Gniezna zapraszam” – dodaje Prymas Polski.

Zjazd odbędzie się w dniach 21-23 września br. pod patronatem i z udziałem Prezydenta Polski Andrzeja Dudy. Trzydniowe spotkanie wypełnią panele dyskusyjne, debaty, spotkania warsztatowe i modlitwa. Będą się one odbywały tradycyjnie w dwóch sąsiadujących z sobą gmachach I Liceum Ogólnokształcącego i gnieźnieńskiego Kolegium Europejskiego.

Udział w spotkaniu wezmą przedstawiciele kościołów chrześcijańskich zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, której prezes, wraz z Prymasem Polski, tradycyjnie otworzy obrady. Po śmierci abp. Jeremiasza uczyni to po raz pierwszy bp Jerzy Samiec, zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.

Wspomnianej przez abp. Wojciecha Polaka dyskusji nt. źródeł wolności i nadziei dla Polski i Europy towarzyszyć będzie refleksja historyczna nawiązująca do 100-lecia niepodległości Polski. Wśród zaproponowanych tematów jest także wiele aktualnych i wzbudzających emocje jak choćby kryzys migracyjny, uchodźcy, patriotyzm i miejsce Polski w Europie. Głos w powyższych kwestiach zabiorą świeccy i duchowni paneliści zarówno z Polski, jak i z zagranicy.

Do aktywnego udziału w dyskusji zaproszeni zostaną także wszyscy uczestnicy kongresu, dla których przygotowano dwudniowe warsztaty. Będzie to najbardziej interaktywna część zjazdu. Warsztaty odbędą się pierwszego i drugiego dnia spotkania i nawiązywać będą do zagadnień podejmowanych podczas debat ogólnych. Wielość proponowanych tematów jest ogromna i dotyka różnych aspektów życia społecznego i narodowego od pytań o wychowanie do wolności, patriotyzm, politykę, Holokaust, po media społecznościowe, manipulację, nowe technologie i wiele innych. Uczestnicy warsztatów będą się zastanawiać m.in.: czy Europa wraca na wojnę? Jakie są granice wolności w życiu codziennym? Jak budować Kościół równych sobie kobiet i mężczyzn? Czy nowe technologie są barierą czy szansą dla ewangelizacji? Co oznacza w praktyce bycie chrześcijaninem wobec uchodźców? Jak być polskim patriotą, a zarazem solidarnym Europejczykiem?

Podobnie jak poprzednie Zjazdy Gnieźnieńskie, tegoroczny kongres będzie także przestrzenią modlitwy. W pierwszym dniu zaplanowano nabożeństwo ekumeniczne w katedrze gnieźnieńskiej pod hasłem: „Chrystus wyzwolił nas ku wolności”. Nabożeństwa ekumeniczne odbędą się także drugiego dnia zjazdu w gnieźnieńskich parafiach. Homilie wygłoszą duchowni różnych Kościołów chrześcijańskich. Na zakończenie zjazdu w katedrze gnieźnieńskiej sprawowana będzie Msza św., podczas której odczytane zostanie przesłanie uczestników XI Zjazdu Gnieźnieńskiego.

Wśród zaproszonych do Gniezna gości i prelegentów są m.in. kard. Peter Turkson, prefekt watykańskiej Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, prof. Chantal Delsol, profesor filozofii politycznej, dyrektor Ośrodka Studiów Europejskich na Uniwersytecie Marne-la-Vallée w Paryżu, prof. Rocco Buttiglione, filozof, polityk, znawca myśli kard. Karola Wojtyły oraz prof. Andrea Riccardi, założyciel wspólnoty Sant’Egidio, która obchodzi w tym roku 50-lecie istnienia. W debatach udział wezmą świadkowie wiary, społecznicy, politycy, komentatorzy, ludzie zaangażowani w szeroko rozumianą działalność publiczną.

XI Zjazd Gnieźnieński będzie się odbywał częściowo w czasie potwierdzonej niedawno pielgrzymki papieża Franciszka do krajów bałtyckich. Jak podkreśla abp Wojciech Polak pragnieniem organizatorów jest, aby kongres przebiegał w jedności z tą wizytą i aby myśl i słowa Ojca Świętego wypowiedziane do naszych bliskich sąsiadów, były podczas zjazdowych obrad żywo obecne.

Niebawem uruchomiona zostanie strona internetowa XI Zjazdu Gnieźnieńskiego z panelem zgłoszeniowym. Konferencja prasowa z udziałem Prymasa Polski zaplanowana jest na 11 kwietnia w Sekretariacie KEP w Warszawie.

I Zjazd Gnieźnieński odbył się w marcu 1000 roku, kiedy do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie przybył cesarz Otton III. Zjazd ten oznaczał przyjęcie Polski do grona państw europejskich oraz oficjalne potwierdzenie utworzenia metropolii gnieźnieńskiej – pierwszej polskiej metropolii podlegającej bezpośrednio papieżowi. Jej pierwszym biskupem został Radzym Gaudenty, brat św. Wojciecha. Gnieznu podlegały wówczas nowo utworzone diecezje w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu.

II Zjazd Gnieźnieński odbył się 3 czerwca 1997 roku, w tysięczną rocznicę śmierci św. Wojciecha, wraz z pielgrzymką papieża Jana Pawła II do Ojczyzny. W Gnieźnie z Ojcem Świętym spotkało się wówczas siedmiu prezydentów krajów Europy Środkowej i Wschodniej: prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski, Czech – Vaclav Havel, Niemiec – Roman Herzog, Węgier – Arpad Göncz, Słowacji – Michal Kovacz, Litwy – Algirdas Brazauskas i Ukrainy – Leonid Kuczma. Jan Paweł II wypowiedział wówczas znamienne słowa: „Nie będzie jedności Europy, dopóki nie będzie ona wspólnotą ducha!”. Świętego Wojciecha nazwał „symbolem duchowej jedności Europy”. Podkreślił, że jego świadectwo jest nieprzemijające, gdyż cechuje je przede wszystkim umiejętność harmonijnego łączenia różnych kultur.

III Zjazd Gnieźnieński odbył się 12 marca 2000 roku, kiedy to z okazji Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa u grobu św. Wojciecha miało miejsce najpierw ekumeniczne nabożeństwo połączone z wzajemnym wyznaniem win trzech tradycji chrześcijańskich, a następnie spotkanie prezydentów pięciu państw europejskich: Litwy – Valdasa Adamkusa, Niemiec – Johannesa Raua, Słowacji – Rudolfa Schustera, Węgier – Arpada Göncza i Polski – Aleksandra Kwaśniewskiego. Legat papieski kard. Angelo Sodano oświadczył, że nowy, wspólny dom europejski, jeżeli ma być trwały, potrzebuje solidnego fundamentu, a fundamentem tym – który dawał oparcie Europie i światu w ciągu minionych dwóch tysięcy lat – jest Jezus Chrystus i Jego Ewangelia. Następnie przedstawiciele trzech tradycji chrześcijańskich w Polsce – Prymas Polski kard. Józef Glemp, zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego abp Sawa oraz biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburgskiego Jan Szarek przeprosili w imieniu swoich wspólnot wyznaniowych za zniekształcanie sumienia, obojętność na cierpienie i egoizm oraz pychę i poniżanie innych. Na uroczystości te przybyli młodzi z całej Europy.

IV Zjazd Gnieźnieński miał miejsce w dniach 15-16 marca 2003 roku, a organizowany był przez Forum Świętego Wojciecha, nową nieformalną strukturę laikatu w Polsce, skupiającą różnorodne ruchy i stowarzyszenia poczuwające się do współodpowiedzialności za przyszłość Europy, w tym m.in. przez Katolicką Agencję Informacyjną. Był to pierwszy zjazd w znanej obecnie kongresowej formule. Towarzyszyło mu hasło „Quo vadis, Europo?”. Podczas szeregu spotkań z udziałem intelektualistów, biskupów i polityków zastanawiano się nad tym, czy obecność Polski w Unii stanowi zagrożenie czy też powinna być rozumiana jako szansa dla ewangelizacji.

Kontynuacją tej formy zjazdów był V Zjazd Gnieźnieński pod hasłem „Europa ducha” w dniach 12-14 marca 2004 roku. Zamiarem organizatorów było ukazanie współczesnych duchowych źródeł Europy, z których wciąż można obficie czerpać. Kongres zgromadził najwybitniejszych świadków wiary doby współczesnej, postaci, które zdają się ukazywać nową wiosnę Kościoła, zapowiadaną w proroczy sposób przez Jana Pawła II.

VI Zjazd Gnieźnieński obradował pod hasłem „Europa dialogu”, w dniach 16-18 września 2005, a jego przewodniczącym był prezes KAI Marcin Przeciszewski. Uczestnikami gnieźnieńskiej debaty byli także pasterze Kościołów chrześcijańskich, przedstawiciele Komisji Europejskiej, znani intelektualiści, ludzie kultury i politycy europejscy. Papież Benedykt XVI w swym przesłaniu nazwał gnieźnieńskie spotkanie szkołą dialogu dla środowisk laikatu krajów Europy, głównie środkowej i wschodniej, a zarazem „największym w tej części Europy spotkaniem ruchów i stowarzyszeń chrześcijańskich”. Papieża na kongresie reprezentował kard. Walter Kasper, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Przyjechały wybitne postaci europejskiego chrześcijaństwa, z ewangelickim biskupem Wolfgangiem Huberem czy bp. Hilarionem reprezentującym Patriarchat Moskwy i Wszechrusi. Przybyli też prominentni przedstawiciele środowisk żydowskich i muzułmańskich. Wśród czołowych polityków europejskich nie zabrakło słynnego architekta rozszerzenia UE, byłego kanclerza Helmuta Kohla. Wydarzeniem bez precedensu była modlitwa wzajemna Żydów, chrześcijan i muzułmanów w intencji Europy, która odbyła się na gnieźnieńskim rynku 17 września. Po raz pierwszy w historii modlili się za siebie nawzajem przedstawiciele trzech wielkich religii monoteistycznych.

VII Zjazd Gnieźnieński pod hasłem „Człowiek drogą Europy” miał miejsce od 15 do 17 czerwca 2007 roku. Osią dyskusji i wykładów było pytanie: Kim jest człowiek? Na ile człowiek – w pełni jego godności – stanowi fundament cywilizacji Europy? A w jakich sferach człowieczeństwo – najgłębiej rozumiane – jest wciąż zagrożone? W Zjeździe, który zgromadził ok. 600 gości z kilkunastu krajów Wschodu i Zachodu Europy, uczestniczyli chrześcijanie różnych wyznań, przedstawiciele ruchów religijnych, delegaci innych religii oraz politycy. Gośćmi Zjazdu byli m.in. sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Tarcisio Bertone, prezydent Polski Lech Kaczyński i przewodniczący Parlamentu Europejskiego Hans-Gert Poettering.

Hasłem VIII Zjazdu Gnieźnieńskiego, który odbył się w dniach 12-14 marca 2010 była „Rodzina nadzieją Europy”. Zasadniczym celem tej edycji kongresu było ukazanie, że kwestia małżeństwa i rodziny jest kluczowa dla przyszłości Europy, a właściwe myślenie o małżeństwie i rodzinie ma szerokie konsekwencje dla myślenia o Kościele, polityce i Europie. Szczególny charakter miała „Ekumeniczna Droga Życia”, która przeszła ulicami Gniezna. Nabożeństwu przewodniczyli zwierzchnicy i przedstawiciele rodzin z dziesięciu Kościołów chrześcijańskich zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej.

IX Zjazd Gnieźnieński odbywał się w dniach 16-18 marca 2012 pod hasłem „Europa obywatelska. Rola i miejsce chrześcijan”. Oficjalnie zainaugurowali go: nowy gospodarz Zjazdów, Prymas Polski abp Józef Kowalczyk oraz prezydent RP Bronisław Komorowski. Zjazd poświęcony był zadaniom i wyzwaniom stojącym przed chrześcijanami we współczesnym społeczeństwie obywatelskim.

Jubileuszowy X Zjazd Gnieźnieński odbył się w dniach 11-13 marca 2016 r. pod hasłem „Europa nowych początków. Wyzwalająca moc chrześcijaństwa” i wpisał się w obchody 1050. rocznicy Chrztu Polski. Przewodniczył mu Prymas Polski abp. Wojciech Polak. Kongres był wydarzeniem religijnym i modlitewnym, ważną debatą o Kościele i jego kondycji w kontekście wyzwań dzisiejszej Europy. Udział w obradach wzięli m.in.: prezydent RP Andrzej Duda, kard. Luis Antonio Tagle z Filipin oraz zwierzchnik Kościoła i Greckokatolickiego abp Światosław Szewczuk z Ukrainy. Wybór tematu: „Europa nowych początków. Wyzwalająca moc chrześcijaństwa” nawiązywał do wyraźnej potrzeby głębokiej odnowy, jaka da się odczuć we współczesnym życiu Kościoła, Polski i Europy.

bgk / Gniezno