Zgromadzenie Sióstr św. Michała Archanioła

Po prawej stronie drogi wiodącej z Krosna do Iwonicza i Rymanowa, na skraju miejscowości Miejsce Piastowe, w głębi ogrodu, stoją zabudowania należące do Zgromadzenia Sióstr Św. Michała Archanioła. Tu, na podkarpackiej ziemi, narodziło się to Zgromadzenie i tu w domu macierzystym znajduje się siedziba Zarządu Generalnego. Bliżej drogi stoi duży dwupiętrowy dom z czerwonej cegły, wybudowany przez siostry w latach 1920 - 1925. Nowa część o białych tynkach, dobudowana w latach 1982 - 1986, wraz z czerwonym murem pierwszego domu, daje wspaniałe i sercu drogie połączenie barw. Przed domem znajduje się duży klomb w kształcie serca. Nie bez znaczenia jest tu ten znak serce - bowiem wszystko, co tu się znajduje z serca wyrosło, z głębokiego umiłowania Boga, Ojczyzny i dziecka opuszczonego.

Historia Zgromadzenia Sióstr Michalitek wpisana jest w dzieje Kościoła, naszej Ojczyzny i polskiego społeczeństwa. Początki Zgromadzenia sięgają końca XIX wieku i trwającego wówczas - mimo zaborczych kordonów - polskiego odrodzenia religijnego. Specyfiką wszystkich powstających wówczas dzieł było zespolenie idei narodowej, idei odrodzenia religijnego z pracą społeczną: wśród ludu, przez lud i dla ludu. W takim duchu pracował w latach 1892 - 1912 ks. Bronisław Markiewicz, pierwszy polski salezjanin, proboszcz małej galicyjskiej wsi Miejsce - z jego inicjatywy nazwanej w 1895 r. Miejscem Piastowym.

Założyciel Zgromadzeń św. Michała Archanioła, ks. Bronisław Markiewicz (1842 — 1912) nawoływał do sprawiedliwości społecznej, trzeźwości, wypełnienia Kazimierzowych ślubów narodu i braterstwa ludów. Gorąco czcił Niepokalaną Królową Polski, był apostołem częstej komunii św. wiernych i wczesnej komunii św. dzieci. Przepowiedział papieża Polaka. W dramacie Bój bezkrwawy (wydanym po raz pierwszy drukiem w 1908 r.) napisał: Najwyżej zaś Pan Bóg was wyniesie, kiedy dacie światu Wielkiego Papieża... Dla zaradzenia potrzebom społecznym opracował zwarty program wychowawczy oparty na zasadach: wiary, powściągliwości i pracy. Jako salezjanin pragnął jednego, aby być narzędziem przeniesienia idei ks. Bosko na terytorium ziem polskich. W Realiście o. Władysław Kluz napisał: Przed oczyma jego duszy stały niekończące się szeregi sierot polskich i dzieci bezdomnych... Pragnął dla nich zbudować miasteczko, gdzie by odnalazły dom rodzinny i gdzie byłyby szkoły, warsztaty, w których zdobywałyby w powściągliwości i pracy wiedzę i postawę obywatelską.

Właśnie w Miejscu Piastowym założył pierwsze zakłady wychowawcze dla chłopców i dziewcząt, które pod jego kierunkiem prowadzili jego duchowi synowie i córki - przyszli michalici i michalitki. Ksiądz Markiewicz pragnął wychowywać w duchu katolickim i polskim ubogą i zaniedbaną młodzież, osierocone dzieci. Potrzeba takich zakładów była ogromna, wystarczy nadmienić, że liczba dzieci opuszczonych w Galicji pod koniec XIX wieku dochodziła 50 tysięcy.

Ksiądz Markiewicz zmarł w Miejscu Piastowym 29.01.1912 r., nie doczekawszy zatwierdzenia kościelnego założonych zgromadzeń.

Naczelne hasła: powściągliwość i praca, obrane dla dzieła wychowawczego, stały się pomocą w rozwiązywaniu wielu codziennych potrzeb. Powściągliwość - jako zdolność poprzestawania na małym i przyjmowania z wdzięcznością wszystkiego, jako daru Boga, wytyczała kierunek pracy duchowej, praca natomiast zarówno fizyczna jak i intelektualna stała się źródłem utrzymania i rozwoju nowych wspólnot zakonnych i dzieł wychowawczych przez nie prowadzonych. W tworzonych zakładach kładziono szczególny nacisk na przygotowanie zawodowe wychowanków, wyrobienie postawy szacunku dla pracy w potrójnym jej wymiarze: fizycznej, umysłowej i duchowej oraz na formację religijną.

Przy braku kościelnej akceptacji, od 1898 r. do 1921 r. pracowano w ramach świeckiego Towarzystwa Powściągliwość i Praca. W roku 1921 zatwierdzenie kościele uzyskali michalici, jako Zgromadzenie Świętego Michała Archanioła.

Od 1901 r. zaczęto coraz częściej wymieniać św. Michała Archanioła jako patrona dzieła ks. Markiewicza. Ten bowiem archanioł zachwycony Stwórcą i Panem, pierwszy stanął w obronie czci i chwały Boga, pociągając za sobą zastępy dobrych aniołów. Pod Jego sztandarem prowadzimy bój bezkrwawy o zwycięstwo prawdy i Królestwo Boże w sercach ludzkich (z konst. Zgrom.).

Pierwsze kandydatki przybywały do Miejsca Piastowego od 1894 r. ze wszystkich trzech zaborów. Praca ich była zupełnie bezinteresowna i pełna poświęcenia. Od początku poprzez głoszone konferencje Ojciec Założyciel przygotowywał i zaprawiał siostry do pracy wychowawczej i życia zakonnego. Napisał regułę zawiązującego się zgromadzenia, której art. 1 mówił: Celem Zgromadzenia żeńskiego św. Michała Archanioła jest dążność do własnego uświątobliwienia czyli doskonałość chrześcijańska, pomagać bliźnim do zbawienia, a przede wszystkim wychowywać dzieci ubogie i opuszczone prawdziwie po chrześcijańsku. (Siostry) będą utrzymywać zakłady wychowawcze dzieci opuszczonych ze środków, jakie im poda Opatrzność Boska. W nich zaprawiać będą młodzież do cnót chrześcijańskich i tak ją kształcić, iżby w swoim czasie mogła sobie zapracować uczciwie na kawałek chleba.

Ksiądz Markiewicz rozbudzał w siostrach cnotę miłości Boga i żarliwej miłości bliźniego oraz posłuszeństwo i pracowitość. Często przypominał im słowa Pana Jezusa: świętymi bądźcie. Mawiał: Módlmy się, żeby nas Pan Bóg uczynił świętymi, chociaż nie będziemy kanonizowani, ale świętymi być musimy. Był radykalny w odczytywaniu nakazów Ewangelii. Przestrzegał: Kto tu nie przyszedł, aby zostać świętym, aby przez pokorę, zaparcie się siebie i pracę przypodobać się jedynie Bogu i zdobyć sobie wyższy stopień doskonałości, taki niech sobie od nas idzie.

Zgromadzenie wzrastało wśród rozlicznych braków i trudności, z których najboleśniejszym był brak kościelnego zatwierdzenia. Wobec prawa były tylko służącymi - służącymi dzieci opuszczonych, a pierwszym habitem prosta suknia i czarna chustka na głowie. Wobec wielu życiowych prób, braku zatwierdzenia siostry trwały w powołaniu umocnione przykładem Założyciela i złożonymi Bogu prywatnymi ślubami. Przybywały też stale nowe kandydatki.

Szczególną rolę w tworzeniu siostrzanej wspólnoty odegrała pochodząca ze Śląsk Sługa Boża Anna Kaworek (1872 — 1936). W 1894 r. przyjechała do Miejsca Piastowego i pomimo bardzo trudnych warunków życia i pracy wytrwała. Poznała wyraźnie wolę Boga, że ma się poświęcić dla maluczkich. W 1897 r. wraz z 5 towarzyszkami złożyła na ręce ks. Markiewicza prywatne śluby czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, a w rok później śluby wieczyste. 2.11.1898 r. wybrana została przełożoną tworzącej się wspólnoty zakonnej. Przez swą niezachwianą wierność dla idei Założyciela i trwanie u steru młodego zgromadzenia zasłużyła na miano Współzałożycielki. Wykazała się swoistym charyzmatem w spełnianiu funkcji przełożonej. Kierowała Zgromadzeniem aż do swej śmierci 30.12.1936 r. będąc dla sióstr wzorem wiary i czytelnym znakiem charyzmatu, by służyć ubogim i opuszczonym poprzez powściągliwość i pracę. W latach 1993 - 1997 na terenie archidiecezji przemyskiej trwał proces kanonizacyjny Sługi Bożej matki Anny Kaworek, który następnie przekazano do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie, otwarty 30.12.1997 r.

W latach 1923 - 1928 żeńskie Zgromadzenie prowadziło działalność wychowawczą jako Stowarzyszenie Niewiast im. Ks. Bronisława Markiewicza. Dopiero po 34 latach wytrwałej pracy na rzecz najbiedniejszych i opuszczonych dzieci i młodzieży doczekały kościelnego zatwierdzenia, którego dokonał 21 sierpnia 1928 r. biskup przemyski Anatol Nowak. Po latach oczekiwań i niezłomnej wierności powołaniu zakonnemu, siostry były teraz Towarzystwem Sióstr św. Michała Archanioła. Mogły przywdziać tak bardzo wytęskniony habit zakonny, jako zewnętrzny znak całkowitego oddania się Bogu. W 1956 r. wraz z otrzymaniem dekretu pochwalnego Stolicy Apostolskiej, Zgromadzenie zostało zaliczone w poczet zgromadzeń na prawie papieskim.

W latach 1928 - 1956 Michalitki podjęły pracę na 25 nowych placówkach. Siostry prowadziły 12 domów dziecka, 17 ochronek i przedszkoli, obejmując opieką około 3 tys. dzieci Okres okupacji zwiększył jeszcze zakres działalności wychowawczej Zgromadzenia. Po II wojnie światowej, na skutek dokonujących się w Polsce przemian, odebrano wszystkie placówki wychowawcze. Siostry włączyły się w nurt prac parafialnych i katechizację.

Już przed rokiem 1989, kiedy tylko warunki na to pozwalały, siostry zaczęły większą powracać do pracy wychowawczej zgodnie z otrzymanym charyzmatem, by ukazywać Chrystusa światu, a zwłaszcza dzieciom i młodzieży przez wychowywanie jej w zasadach wiary świętej oraz w duchu powściągliwości i pracy.

Obecnie w Polsce siostry michalitki pracują w 31 domach, prowadząc 6 katolickich placówek wychowawczych, 6 przedszkoli, 3 świetlice środowiskowe, 1 dom matki i dziecka. Ponadto pracują jako katechetki, pielęgniarki, wychowawczynie, kucharki, zakrystianki, organistki, kancelistki i opiekunki parafialne.

Choć Zgromadzenie wyrosło na polskiej ziemi, obejmuje swym wpływem apostolskim i wychowawczym także inne kraje. W latach 1976 - 1984 siostry pracowały jako pielęgniarki w Libii. Obecnie jest 7 placówek zagranicznych. Michalitki pracują: w Niemczech, we Francji, na Białorusi i Ukrainie. Od 1984 r. obecne są Kamerunie na dwóch placówkach misyjnych. Wszędzie posługujemy najbardziej potrzebującym, szczególnie dzieciom i młodzieży.

Ksiądz Markiewicz wytyczył heroiczną drogę do świętości poprzez całkowite zaparcie się siebie i poświęcenie najuboższym. Całe życie sióstr przeniknięte jest duchem uwielbienia Boga. Tę postawę uwielbienia doskonale określa modlitwa Ojca Założyciela: Oto jestem Panie, aby Ci hołd złożyć, wielbić, miłować, dziękować, aby z aniołami Tobie towarzyszyć. Centrum życia i najważniejszym wydarzeniem każdego dnia jest Eucharystia. Jest to czas współofiarowania siebie razem z Chrystusem Bogu Ojcu. Niepokalana Maryja jest dla nas Panią i Mistrzynią życia wewnętrznego. Jej oddajemy się całkowicie, naśladując postawę Służebnicy Pańskiej ustawicznie zatopionej w Bogu i zatroskanej o zbawienie dusz.

W 2003 r. Zgromadzenie obchodziło 75-lecie kościelnego zatwierdzenia. Z tej okazji otrzymałyśmy list i błogosławieństwo Ojca Świętego Jana Pawła II. Ojciec Święty życzy nam, by przeświadczenie naszego Ojca Założyciela, że troska o wychowanie dzieci, a szczególnie biednych, odmieni oblicze ziemi, było dla nas swoistym wyzwaniem na początku nowego tysiąclecia, by w tym duchu rozwijać dzieła apostolskie i z odwagą podejmować nowe dzieła miłosierdzia w kraju i na misjach.

Obecnie Zgromadzenie Sióstr Św. Michała Archanioła liczy 258 sióstr profesek, 9 nowicjuszek, 2 postulantki i 4 kandydatki. Do profesji wieczystej siostry przygotowują się dziewięć lat: 1 rok kandydatury, 1 rok postulatu, 2 lata nowicjatu i 5 lat junioratu - czyli okresu profesji czasowej. W ramach poszczególnych etapów formacji prowadzone są regularne wykłady dokształcające z teologii, Pisma św., życia duchowego, historii, pedagogiki i in.

Wszystkie siostry mają możliwość rozwijania własnych talentów: poetyckich, plastycznych, muzycznych. Wiele sióstr zdobywa formację intelektualną i zawodową na wyższych studiach, a wszystko po to, by z wewnętrznej dynamiki życia każdej siostry wypływało apostolskie zaangażowanie w Kościele.

opr. mg/mg